قندهار زادگاه طالبان و محل زندگی خانواده گسترده حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان است. این منطقه در ده سال گذشته صحنه جنگهای خونین به دلیل رقابتهای قبیله یی ، توسعه نفوذ محلی و پول بوده است.

خلاء قدرت ناشی ازمرگ ولی کرزی

احمدولی کرزی مرد پرقدرتی بود که منسوب به یکی از خانواده های بسیاربا نفوذ بوده و باشبکه پیچیده تجاری وسیاسی منطقه پیوند داشت. احمد ولی کرزی که متهم به طرز اداره اقتدار گرای فاسد، دست داشتن درتجارت مواد مخدر و اداره شبه نظامیان خصوصی بود، با آنهم بنا بر اعتباری که به دلیل ضد طالب بودنش داشت ، یک اتحاد نه چندان بی مشکل با نیروهای امریکایی نیز به وجود آورده بود.

او دیگر مرده است و روز سه شنبه توسط یک دوست دیرینه و سرکردهء محافظان شخصی اش به قتل رسیده است. تحلیل گران براین نظر اند که خلای قدرتی که ازاین ناحیه به وجود آمده است، می تواند به سود شورشگری طالبان تمام شود.

رقابتهای قبایلی درقندهار

یونس فکور یک تحلیل گر مقیم قندهار براین نظراست که :«مرگ احمد ولی کرزی هنگامی که قبایل رقیب برای قدرت مبارزه می کنند، می تواند وضع شکننده امنیتی درقندهار را بیشتر خراب گرداند. طالبان دقیقاً این انکشافات را دنبال می کنند».

مرگ احمدولی کرزی دریک برههء زمانی حساسی اتفاق افتاد، یعنی هنگامی که 3000 سرباز کانادایی ماموریتهای جنگی شان را درقندهار پایان دادند ودرعین هفته واشنگتن شروع به کاهش سربازانش کرد، تا این روند تدریجی دراواخر سال 2014 پایان یابد.

فکور می گوید:« وضع ایجاد شده، آن موفقیتها ودستاوردهایی را که نیروهای خارجی در درون شهر واطراف قندهار به دست آورده اند، به شدت تهدید می کند».

درسال گذشته ناتو لشکر کشی ای را برای کنترول شهر قندهار که دومین شهربزرگ افغانستان است به راه انداخت. هرچند قوماندانهای امریکایی مدعی اند که دراین ولایت پیشرفتهایی به دست آمده اند، اینرا هم اعتراف می کنند که هنوز نمی توانند بگویند، شورشیان را شکست داده اند.

حتا ترس آن وجود دارد که خانواده هایی به فکر فرار به ولایتهای همجوار وکابل بیافتند، چه آنها از امکان درگرفتن یک جنگ خونین داخلی بین قبایل رقیب و افزایش حملات طالبان بیم دارند.

کیت کلارک، تحلیل گر ارشد مرکز تحلیلگران افغانستان می گوید که هیچ یک از نامزدان جانشینی احمدولی کرزی آن نفوذ شخصی ای را ندارند که بتواند ثبات نسبی درقندهار به وجود آورد. کلارک می افزاید:« ازبین رفتن چنین شخصیت قدرتمندی می تواند سبب چندین گانگی بیشتر ویا نفاقی گردد که ولایت را ازاینهم بیشتر نا امن گرداند». «همچنان می تواند مسابقه ای برای تصرف بخشهایی از معاملات اقتصادی وامپراتوری سیاسی احمد ولی کرزی بین دوستان پیشین ورقبایش صورت بگیرد».

روز چهارشنبه حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان باسرعت شاه ولی کرزی برادر دیگر احمدولی کرزی را جانشین او ساخت. تحلیل گران براین نظراند که او نمی تواند همه کارهایی را که احمدولی کرزی انجام می داد به عهده گیرد، شاید او بتواند علایق تجاری خانوادگی را حفاظت کند، اما نمی تواند بقیه امور را کنترول کند.

سالهای قدرتمندی ولی کرزی که به سود پوپلزاییها بود، حس بیزاری را درقبایل بارکزایی والکوزایی مشتعل گردانیده بود واین امر موجب شده بود که برخی ازآنها به طالبان به مثابه یگانه نیروی موثر مخالف حکومت بپیوندند.

احمد شاه سپر، رئیس جنبش جانبداری از حکومتداری خوب درقندهار می گوید:« ما قبلاً دیدیم که دو قبیلهء قدرتمند دیگر یعنی بارکزاییها والکوزاییها که توسط احمد ولی کرزی به کنار رانده شده بودند، خواهان نقش بیشتری در ادارهء ولایت قندهار می باشند».

احمدولی کرزی رئیس شورای ولایت قندهار بود، درحالی که قدرت واقعی اش خیلی بیشتر از این بود. اخیراً او تلاش می نمود تا والی قندهار شود، چندین بار بزرگان قومی را به کابل اعزام کرد تا برای تامین این آرزویش وساطت کنند.

گل آقا شیرزوی جانشین ولی کرزی؟

بسیاری گمان می کنند ازبین رفتن احمدولی کرزی دوباره موجب آن گردد که گل آقا شیرزوی والی پیشین قندهار جای ولی کرزی را بگیرد. گل آقا شیرزوی توسط حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان ازاین سمت برکنارشد ودرسال 2004 به ولایت ننگرهارتبدیل گردید. اینها می گویند که گل آقا شیرزوی چهره کمتر مورد مناقشه است.

یونس فکور می گوید:« گل آقا شیرزوی توسط اکثرمردم به حیث یک عامل موثر و باثبات شناخته می شود ویا دست کم نسبت به ولی کرزی کمتر مورد مخالفت می باشد». فکور می افزاید:« ناتو نیز با وی خوش است. بسیاری فکرمی کنند او تنها نامزد بسیارمناسب برای ادارهء قندهار است، با وجود آنکه خانواده کرزی با وی مخالف باشند».

دیگران می گویند غیرمحتمل است که شیرزوی به زودی از ننگرهار به قندهار برگردد، زیرا لشکر کشی ناتو به طور فزاینده ای متمرکز به مرزهای پاکستان می باشد.

خالد مفتون، تحلیلگر افغان در مجله سیاست خارجی می نویسد:« دوقبیلهء بارکزایی وپوپلزایی ازده ها سال بدینسو علیه همدیگر منازعات لاینحل وطولانی ای دارند که تا فرجامش ادامه خواهد یافت».

«چنین حالتی طالبان را قادر می گرداند تا از این وضع مغشوش وخلای قدرت استفاده کرده وامنیت را درقندهار وولایتهای همجوارش مانند هلمند، جاهایی که هزاران سرباز امریکایی مستقر اند، بیشتر بی ثبات گردانند». این امر می تواند برنامه انتقال مسوولیتهای امنیتی برخی مناطق کشور را به نیروهای امنیتی افغانستان درماههای آینده تخریب کند.

یونس فکور براین نظراست که « کرزی فراموش کرده است که ناکامی درقندهار به معنای ناکامی درسرتاسر افغانستان است».

فرانس پرس/ رسول رحیم

ویراستار : مهرنوش انتظاری