آخر هفته گذشته، اسماء السحیری، وزیر امور زنان و خانواده تونس، زنگ خطر را به صدا درآورد و گفت که رقم خشونت ها و بدرفتاری علیه زنان در این کشور از زمان اعمال محدودیت ها برای جلوگیری از شیوع بیشتر کرونا پنج برابر شده است. وزیر نامبرده آمار مشخصی را ارائه نکرد، اما گفت که این افزایش از ۲۳ تا ۲۷ مارچ مشاهده شده است.

به گفته السحیری تونس دارای هشت خانه امن زنان در سراسر کشور است. به دلیل تقاضای روزافزون، اکنون اقدامات قانونی قوی تری برنامه ریزی شده است. وزیر امور زنان و خانواده تونس اعلام کرد که وزارت عدلیه این کشور قانونی را که در سال ۲۰۱۷ در زمینه منع خشونت علیه زنان تصویب گردیده بود، جدی تر از گذشته تطبیق خواهد کرد. قانون نامبرده این امکان را فراهم می سازد که عاملان خشونت خانوادگی از خانه اخراج شوند. از این طریق تلاش می گردد تا قربانیان خشونت خانگی در تونس بهتر حفاظت گردند.

خشونت فزیکی بخشی از زندگی روزمره برای بسیاری از زنان در خاورمیانه و شمال افریقا می باشد. روزنامه عربی "العربی الجدید" به نقل از تحقیقات دانشگاه پرینستون در ماه مارچ نوشته است که احتمالا یک چهارم کل زنان در یمن، مراکش، مصر، سودان و الجزایر مورد ضرب و شتم شوهران شان قرار گرفته اند.

براساس تحقیقات سازمان دیدبان حقوق بشر، تقریباً نیمی از کشورهای شرق خاورمیانه و افریقای شمالی قوانینی را علیه خشونت خانگی تصویب کرده اند. با این حال، خشونت ها ادامه دارند و زنان آسیب دیده هنوز هم به طور موثری محافظت نمی شوند.

"خشونت بخشی از زندگی من است"

خشونت در زندگی مشترک یک پدیده استثنایی نیست. کارشناسان می گویند که این عمل اغلباً سال ها یا حتی دهه ها انجام می شود. وحیده محمود (نام مستعار) در مصاحبه با دویچه وله می گوید: «خشونت بدنی بخشی از زندگی من شده است.» او در ادامه می گوید: «با خشونت مانند غذا خوردن، نوشیدن و هوایی که تنفس می کنم آشنا هستم. من چیز دیگری را نمی شناسم.»

این خانم تقریباً ۵۰ ساله از همسر و محیط اجتماعی خود به حدی ترس دارد که نه تنها نمی خواهد نام واقعی اش نشر شود، بلکه می خواهد از کشوری که در آن زندگی می کند، نیز نام گرفته نشود.

وحیده ۳۰ سال پیش با جوانی از وابستگان خانوادگی خود ازدواج کرد. از آن زمان به بعد او از خشونت خانگی رنج می برد. او قادر به جدا شدن از خشونت شوهرش نبوده است: «هر وقت که او (شوهرش) من را لت می کرد، من نزد والدین خود می رفتم. اما دیری طول نمی کشید و نمی توانستم تحمل کنم. برای اینکه باعث رسوایی خانواده نشوم، نزد او باز می گشتم.»

نگرانی از ناحیه فرزندان

وحیده محمود تنها شخص خانواده اش نیست که تجربه طولانی خشونت دارد. او می گوید: «من هشت دختر و یک پسر دارم. آنها نیز چیزی جز خشونت را تجربه نکرده اند.» او بیشتر از این که از ناحیه خودش نگران باشد، به فکر رفاه فرزندان خود است. به قول او، به محض این که از خانه خارج می شود، شوهرش فرزندان را مورد ضرب و شتم قرار می دهد.

وحیده محمود می گوید: «فرزندانم به من زنگ می زدند و گریه می کردند. آنها می خواستند برگردم. هر بار که پس از زایمان به خانه می آمدم، می دیدم که فرزندانم در بدن شان کبودی دارند. در تمام بدن شان کبودی می داشتند، در صورت، پاها و پشت شان. چگونه یک مادر می تواند چنین چیزی را تحمل کند؟»

وحیده در ادامه می گوید: «من ترجیح می دهم خودم مورد لت و کوب قرار بگیرم تا اینکه یک تار مو از سر فرزندانم کم شود.»

تنها فرصتی که این خانم کمی آسایش دارد، زمانی است که شوهرش سر کار می رفت: «این به من فرصت می داد تا نفس عمیق بکشم و به زندگی عادی برگردم، حتی اگر فقط برای مدت کوتاهی هم بود. وقتی شوهرم بیرون می رفت، من و فرزندانم جشن داشتیم.»

اما اکنون مقررات قرنطین و ممنوعیت گشت و گذار بیرون از منزل باعث شده است که همسر وحیده همیشه در خانه بماند. او می گوید زندگی این روزها برایش به یک کابوس می ماند. وحیده می گوید فعلا وضعیت مشکل تر شده است، چون دختران اش ازدواج کرده ند و او و پسرش در خانه با شوهرش تنها اند. وحیده می گوید: «شوهر من عصبی است. نبود سگرت و قهوه او را دیوانه می کند. در جریان قرنطین، من و پسرم اکنون با او تنها هستیم.»

«دیگر نمی توانم این همه را تحمل کنم»

ام علی (نام مستعار) نیز مدت هاست مانند وحیده در شرایط اضطراری قرار گرفته است. چند وقت پیش او از یک کشور عربی به ترکیه فرار کرد و تا حالا در آنجا زندگی می کند. او به دویچه وله می گوید که همسرش هر روز او و فرزندانش را مورد ضرب و شتم قرار می دهد. او می گوید: «یک بار که از رابطه جنسی با او خودداری کردم، حتی تهدید کرد که مرا می سوزاند.»

با توجه به خشونت های مداوم، ام علی می ترسد که اگر محدودیت های بیرون رفتن در ترکیه هم وضع شود، شوهرش سر کار نرفته و شب و روز در خانه خواهد بود. او می گوید: «حدس می زنم که شاید از این بیشتر مورد ضرب و شتم قرار بگیرم.»

کودکان نیز از خشونت خانگی رنج می برند

این نگرانی در نوار غزه در فلسطین نیز وجود دارد. علاء آکنس مددکار اجتماعی در یک کلینیک خدمات عاجل صحی در نوار غزه مشغول به کار است. در این کلینیک او همچنین قربانیان خشونت خانگی را معالجه می کند. اکنس می ترسد که در قرنطین، وضعیت کاملاً جدید و ناآشنا برای خانواده ها ایجاد شود. اگر این اقدامات با شدت بیشتری اجرا شوند، برخی از افراد ممکن است واکنش مناسب نشان ندهند و وضعیت در خانه ها به وخامت بی انجامد. او تصور می کند که خشونت علیه زنان و کودکان، ضعیف ترین اقشار جامعه، در چنین حالتی افزایش می یابد. او می گوید: «خشونت هم می تواند فزیکی و هم روانی اعمال شود.»

پیشگیری روانشناختی

رانیا سلیمان، مددکار اجتماعی از لبنان می گوید، همزیستی بسیاری از اعضای خانواده در یک فضای بسته برای مدت طولانی، فشار زیادی در روابط بین یکدیگر وارد می کند. به خصوص زندگی بسیار متداول در یک فضای محدود و نگرانی مداوم صحی می تواند فشارهای اجتماعی قابل توجهی را در خانواده ها ایجاد کند. سپس این فشار از طریق خشونت جسمی علیه زنان و کودکان تبارز می یابد. این مددکار اجتماعی از لبنان می گوید: «در این شرایط، زنان باید تا حد زیادی به نیازهای خانواده پاسخ دهند.» او در ادامه می گوید که «این به معنی استرس روزمره است. اگر آنها الزامات شوهران شان را برآورده نكنند، خطر سوءاستفاده جسمی بروز خواهد کرد.»

مریم شهاتیت/ ن. ک. ا