آمنه، معلمی که در یکی از مکتب‌های شهر کابل مصروف تدریس است، در خانه نشسته و از طریق تلفن همراهش به دنبال یک فروشگاه معتبر و مناسب لباس می‌گردد تا برای خود و کودکانش سفارش بدهد. او می‌گوید: «برای اینکه به سایر امور زندگی رسیدگی بتوانم، می‌خواهم لباس‌هایم را به صورت آنلاین سفارش دهم.»

او می‌افزاید که در این مورد گاهی از دوستانش نیز کمک می‌گيرد تا یک فروشگاه آنلاین معتبر را برایش معرفی کنند.

تبلیغات فروشگاه‌های آنلاین خصوصاً در بخش لباس‌های زنانه در شبکه‌های اجتماعی افزایش یافته و روز به روز بر شمار آنان افزوده می‌شود.

البته خرید آنلاین در افغانستان بسیار محدود است و آن‌هم تنها در شهرهای بزرگ. نبود آدرس‌های مشخص، عدم دسترسی مردم به اینترنت و سیستم بانکی و نبود یک سیستم معتبر پسته‌رسانی از مشکلات عمده این عرصه است.

بیشتر بخوانید: شهرک قالین‌بافان افغان در پاکستان؛ کار سخت با مزد ناچیز

از سوی دیگر، از زمانی که طالبان دوباره به قدرت رسیده و محدودیت‌ها بر زنان را وضع کرده اند، حضور بانوان در فروشگاه‌های شهرها کمرنگ شده است.

فرشته، باشنده ‌شهرنو کابل، می‌گوید به دلیل وضع محدودیت‌ها از سوی طالبان بر گشت و گذار خانم‌ها نمی‌تواند برای خرید لباس آزادانه به بازار برود. او می‌گوید: «شوهرم کار می‌کند و کسی را ندارم که برای خرید لباس خودم و فرزندانم، با من به بازار برود. وقتی می‌خواهم به تاکسی سوار شوم، تاکسی‌ران نیز به دلیل این‌که با خود محرم ندارم، از بردنم به شهر و بازار خودداری می‌کند.»

او می‌افزاید که به همین دلیل از خدمات آنلاین برای تهیه لباس برای خود و فرزندانش استفاده می‌کند.

یکی از دلایل دیگر این است که محدودیت‌های طالبان بر کار زنان باعث شده که فروشگاه‌های زنانه که تولیدکنندگان و کارمندان شان زنان بودند، بسته شده و حالا رفته رفته آنلاین می‌شوند.

برخی از بانوان ابتکار عمل را به دست گرفته و فروشگاه‌های مخصوصی را برای محصولات مورد نیاز بانوان به صورت آنلاین ایجاد کرده اند.

چالش‌های بازار آنلاین!

اما به نظر می‌رسد حتی شهرهای بزرگ افغانستان هنوز از رایج شدن خرید معتبر آنلاین فاصله زیادی دارند.

تمنا یکی از باشندگان شهر کابل تجربه خوبی از خرید آنلاین ندارد: «خریداری آنلاین برای من قابل اعتبار نیست. یک سال پیش به یکی از فروشگاه‌های آنلاین سفارش دادم تا برایم لباس محفلی بفرستند و پولش را نیز آنلاین پرداختم؛ اما سفارشم برایم نرسید و فروشنده ‌آنلاین مرا بلاک نمود و به تماس‌هایم اصلاً جواب نداد.»

او دیگر نمی‌خواهد پولش را صرف بازارهای آنلاین کند و ترجیح می‌دهد حضوری از فروشگاه‌ها خرید کند.

برای خریداران هنوز معلوم نیست که آیا فروشندگان آنلاین در ادارات مربوطه ثبت هستند یا خیر. در ضمن اداره خاصی برای رسیدگی به شکایت مصرف‌کنندگان نیز وجود ندارد.

نسرین یکی دیگر از شهروندان می‌گوید که پیدا کردن فروشگاه خوب برای خریداری لباس کار آسان نیست؛ زیرا بعد از آمدن طالبان، بیشتر برندهای معتبر لباس که به گونه‌آنلاین فعالیت داشتند، بسته شدند.

مرتبط: چرا علاقمندی دختران افغان به رشته قابلگی افزایش یافته است؟

نسرین می‌گوید چندین بار از فروشگاه‌های آنلاین، خلاف سفارشش لباس دریافته و یا اگر مطابق سفارش هم دریافته است، از کیفیتی چندان خوب برخوردار نبوده است.

نسرین می‌گوید: «دو ماه پیش به یکی از فروشگاه‌های آنلاین، لباس، کریم دست و شامپو سفارش داده بودم؛ اما متأسفانه، لباسی را که روان کرده بودند، خلاف سفارشم بود و وقتی دوباره با آن‌ها تماس گرفتم که لباس را برایم تغییر بدهند، پیام‌ها و تماس‌هایم را اصلاً جواب ندادند.»

ایجاد بازار متفاوت

 حسنا انوری، دختری ۲۴ ساله و باشنده کابل، یکی از کسانی است که یک فروشگاه آنلاین برای بانوان ایجاد کرده است.

او که در سال ۱۴۰۰ از رشته ساینس دانشگاه کابل فارغ شده است، می‌گوید: «همزمان با فارغ شدن از دانشگاه، با تغییر رژیم کشور مواجه شدم. اما تسلیم نشده و از اول جون ۲۰۲۲ در یک تریننگ آنلاین در رشته دیجیتال مارکتینگ به مدت شش ماه مصروف آموزش شدم.»

او حالا فروشگاه جدیدی (Matwai Design) برای فروش لباس سنتی افغانستان ایجاد کرده است: «بنابر شرایط بد کاری در کشور برای زنان، به تجارت آنلاین لباس‌های افغانی رو آوردم. مارکیت آنلاین لباس‌های افغانی نه تنها در داخل افغانستان، بلکه در خارج از افغانستان نیز علاقمندان زیاد دارد.»

این بانو کسب و کار خود را بدون حمایت مالی شروع نمود و تنها تشویق کننده‌اش خانواده‌اش می‌باشد. او در مورد برندش می‌گوید: «هدف این برند، طراحی  لباس‌های ملی و اصیل افغانستان می‌باشد؛ زیرا فعلاَ آهسته آهسته لباس‌های کشور ما، دیزاین و ماهیت اصلی خود را از دست می‌دهند.»

او برای ایجاد اعتماد در میان مشتریان در داخل کشور، پول را پس از دریافت لباس می‌گیرد. برای مشتریان خارج از کشور نیز لباس‌ها با ضمانت ارسال می‌شود و آنان می‌توانند از طریق خدمات انتقال پول مبلغ را پرداخت کنند.

حسنا اضافه می‌کند که تولیدکنندگان این لباس های‌افغانی نیز زنان افغان هستند: «تلاش من این است که از یک سو زمینه کاری خوب برای خانم‌های افغان ایجاد کنم و از سوی دیگر، برند خود را به دنیا معرفی نمایم و مشتریان من بتوانند که از هر گوشه دنیا به صورت آسان از من لباس خریداری کنند.»

او از بانوان افغان می‌خواهد که تسلیم شرایط ناگوار نشوند و استعداد‌های نهفته ‌و خلاقیت‌های خود را به کار گیرند تا در زمینه‌های مختلف برای خود و جامعه خود دست‌آوردهایی را به بار آورند.

او از طالبان نیز می‌خواهد که زمینه کار و تحصیل را برای زنان افغان مهیا کنند.

از زمانی که طالبان دوباره به قدرت رسیده اند، محدودیت‌های زیادی را در زندگی اجتماعی دختران و زنان وضع کرده اند. اکثر دختران و زنان کارشان را از دست داده و خانه نشین شده اند.