خشکسالی‌ها، استفاده بی‌رویه از آب و ضعف مدیریتی باعث پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی در بسیاری شهرهای افغانستان به خصوص کابل شده است. دفتر هماهنگ کننده امور بشردوستانه سازمان ملل متحد از بدتر شدن این وضع هشدار داده است.

کابل، پرجمعیت‌ترین شهر افغانستان، بیشترین آسیب را از رهگذر کمبود آب آشامیدنی و زراعتی متحمل شده است. بر اساس معلومات وزارت انرژی و آب حکومت سابق، شهر کابل دارای ۲۹ میلیون متر مکعب آب است، در حالی که مصرف آب در این شهر ۳۱ میلیون متر مکعب می‌باشد، اما آب این شهر سال به سال در حال کاهش است.

برخی خانه‌های غیرپلانی کابل که در کوه‌پایه‌ها ساخته شده اند هیچ‌گونه دسترسی به آب ندارند و باید آب مورد نیاز خود را در بشکه‌ها انتقال بدهند.

مرتبط: خشک سالی، ۹۰ درصد حاصلات زراعتی دهقانان ولایت غور را از بین برد

سطح آب‌های زیرزمینی در غرب کابل که مرتفع‌تر است، همه ساله کاهش می‌یابد و مردم چاه‌های شخصی خود را همه ساله عمیق‌تر می‌سازند. باشندگان این منطقه برای دسترسی به آب آشامیدنی با مشکلات شدیدی دست و پنجه نرم می‌کنند.

مثلاً در یک منطقه غیرپلانی به نام ریگریشن در غرب کابل چاه‌های شخصی بسیاری خانواده‌ها خشک شده اند. میلاد، یکی از باشندگان این منطقه که تنها ۱۲ سال عمر دارد، روزانه حدود هشت بشکه آب مورد نیاز خانه را با کراچی انتقال می‌دهد. او می‌گوید: «نل آب ما خشک شده است. نزدیک خانه ما یک نل آب است اما قیمت هر بشکه آب ۱۰ تا ۲۰ افغانی است. پول کافی نداریم، مجبور هستم روزانه دوبار یک ساعت راه را طی کنم و پس از ساعت‌ها انتظار، هشت بشکه آب را با کراچی به خانه بیاورم.»

محمد عظیم، یکی دیگری از باشندگان این منطقه می‌گوید: «اینجا حدود پنج تا شش هزار خانواده به شبکه آب شهری دسترسی ندارند. مردم برای بردن آب روبروی یک نل عمومی صف می‌کشند. روزی ۲۰۰ کراچی برای بردن آب می‌آیند و زن و بچه و کهنسال ساعت‌ها برای بردن آب انتظار می‌کشند.»

در سال‌های گذشته مردم در این منطقه همواره تلاش کرده اند با حفر چاه‌های شخصی در خانه‌های شان آب مورد نیاز خود را تامین کنند، اما سطح آب به حدی کاهش یافته است که بسیاری دیگر توان عمیق‌تر ساختن چاه‌های شان را ندارند. در برخی نواعی غرب کابل عمق چاه‌ها تا به ۱۵۰ متر رسیده است.

شرکت‌های آبرسانی شهری به دلیل تقاضای زیاد، خدمات لازم را برای باشندگان این منطقه ارائه نمی‌توانند. برخی مردم با پیمودن مسافت‌های طولانی، از مسجد و خانه‌های مسکونی که چاه آب عمیق دارند، مقدار اندکی از آب آشامیدنی شان را به دست می‌آورند.

عباس ظفری، یکی دیگر از باشندگان این منطقه می‌گوید: «از حاکمان خواهانیم که مشکل مردم را رفع کنند. بسیاری از چاه‌های آب نیمه کاره مانده اند. شماری دیگر از چاه‌های آب خشک شده اند. سطح آب پایین‌تر می‌رود. حکومت باید کمک کند و مشکل مردم را حل کند.»

در این وضعیت، تنها امید این مردم به راه حلی از سوی حاکمان است، اما با وجود درخواست‌های مکرر پاسخ مشخصی دریافت نکرده اند.

محمدرضا ابراهیمی، یک باشنده غرب کابل می‌گوید: «بارها به حوزه پنج و سیزدهم مراجعه کردیم. به وزارت انرژی و آب رفتیم و با آمر تنظیم آب صحبت کردیم. اما هرکدام شان یک چیزی می‌گویند و هیچ اقدام عملی نمی‌کنند.»

مسئولان وزارت انرژی و آب اداره طالبان می‌گویند به تامین آب آشامیدنی مردم کابل متعهد اند و تاکید دارند که برای حل این معضل، پروژه انتقال آب پنجشیر به کابل را عملی خواهند کرد.

مرتبط: آیا پروژه انتقال آب پنجشیر به کابل عملی خواهد شد؟

قاری مطیع الله عابد، سخنگوی وزارت انرژی و آب اداره طالبان می‌گوید: «ما جلو شرکت‌هایی را که به شکل غیرقانونی چاه عمیق حفاری کرده و آب‌رسانی می‌کردند گرفتیم. پروژه بند آبگردان شاه و عروس و شاه توت در پنجشیر انشالله در آینده مشکل کمبود آب شهر کابل را رفع خواهند کرد.»

اما محتمل به نظر نمی‌رسد که اداره طالبان به این زودی‌ها بتواند این پروژه‌ها را عملی کند، چراکه کمک‌های توسعه‌ای بین‌المللی به افغانستان متوقف شده و طالبان از سوی جامعه جهانی تحت تحریم هستند.

رفیع‌الله ستانکزی، رئیس بخش انسجام آب‌ها در وزارت انرژی و آب اداره طالبان بدون این که مشخصاً توضیح بدهد می‌گوید: «وزارت انرژی و آب برای مدیریت آب‌های زیرزمینی شهر کابل متعهد است و برنامه‌های همه جانبه‌ای را در این زمینه مدنظر گرفته است.»

یاسین ستیز، کارشناس محیط زیست می‌گوید که در اثر تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین در دو دهه گذشته، ۱۴ درصد از یخچال‌های طبیعی افغانستان ذوب شده و خشک‌سالی نسبت به اواخر قرن بیستم در افغانستان دو برابر شده است.

به گفته ستیز، سطح آب‌های زیر زمینی در افغانستان سالانه ۱.۵ متر کاهش پیدا می‌کند و در صورتی که این وضعیت مدیریت نگردد، مشکلات فزاینده به وجود خواهد آمد.

کاظم همایون، دیگر کارشناس محیط‌زیست به خطرات استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و عمیق‌تر ساختن چاه‌های آب اشاره می‌کند. او می‌گوید که حفر چاه‌های عمیق و کاریزها باعث کم شدن آب‌های زیرزمینی و احتمال فرونشست زمین می‌شود و این روند می‌تواند در درازمدت برای شهرهای در معرض زلزله خطرات زیادی در پی داشته باشد. افغانستان، به خصوص مناطق شمالی و شرقی این کشور به شمول پایتخت از مناطق زلزله خیز می‌باشند.

گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد که افغانستان چهارمین کشور آسیب پذیر از رهگذر تغییرات اقلیمی در جهان است. این سازمان تخمین زده که برای حل بحران آب افغانستان در سال جاری به ۴۷۹.۴ میلیون دالر نیاز است.