حسن روحانی، رئیس جمهور ایران تایید کرده است که ده کشور برای کمرنگ ساختن اختلافات بین کشورش و عربستان سعودی کوشش خواهند کرد. روحانی گفته است که او می خواهد تا تغییری در سیاست عربستان در قبال منطقه ببیند. عربستان سعودی نیز سخن مشابهی در قبال ایران گفته است. اگر هر دو کشور یخ های رابطه شان را بشکنند، در نتیجه آن فصل جدید و مثبت روابط در خاورمیانه آغاز خواهد شد.

حسین روریان، کارشناس مسائل ایران به دویچه وله گفته است که موضع ایران "از علی شمانی، دبیر شورای عالی ملی، حسن روحانی رئیس جمهور و اخیرا جواد ظریف وزیر خارجه ایران تکرار شده است".

به گفته حسین روریان، موضع مستمر و ثابت ایران در قبال عربستان، نظر شخصی سیاستمداران این کشور نیست بلکه برخاسته از طبیعت سرسختانه این کشور در کل است؛ به همین دلیل همه یک پیام را تکرار می کنند.

تغییر در لحن؟

عراق و کویت، دو کشوری که در گذشته با یکدیگر جنگیدند می توانند برخی از میانجیگران بین عربستان و ایران باشند.

حسن روحانی، رئیس جمهور ایران گفته است که "بسیاری از کشورها هستند که می خواهند ما را کمک کنند تا مشکلات‌مان را با عربستان سعودی حل کنیم. عراق و کویت اعلام آمادگی کرده اند اما هشت تا ده کشور دیگر نیز هستند که می خواهند کمک نمایند".

رئیس جمهور ایران همچنان گفت که ایران نمی خواهد تا عربستان سعودی را از سیاست منطقه کنار بزند بلکه حتا می خواهد تا همکاری اقتصادی را به ریاض مهیا بسازد اما فقط وقتی که "آنها تصمیم درست بگیرند». منظور روحانی از این سخنش، پایان بخشیدن مداخله نظامی عربستان در یمن و توقف حملات بر شورشیان حوثی است که مورد حمایت ایران هستند. ایران همچنان خواهان پایان مداخله عربستان در امور بحرین است.

یک مقام ایرانی نیز تایید کرده است که عربستان سعودی مایل است تا بر سر ترتیبات مناسک حج مذاکره کند. در حال حاضر ایرانی ها از حضور در مراسم حج منع هستند.

عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان سعودی در پاسخ به اظهارات مقامات ایرانی گفته است که روابط ریاض با تهران سخت است و در واقع ایران باید "اقدامات خصمانه" خود را در منطقه متوقف کند.

محمد عبدالله ال زلفه، کارشناس سیاسی از عربستان سعودی در گفتگو با دویچه وله جانب عربستان را گرفت و گفت که "سخنان ریاض در این رابطه روشن است". او توضیح داد: «ایران باید از مداخله در امور داخلی کشورهای منطقه دست بکشد». ال زلفه، عضو سابق شورای ملی عربستان سعودی همچنان افزود: «عربستان سعودی از هرگونه گام مثبت از سوی ایران استقبال می کند».

اختلافات شدید

پس از واقعه ای در مراسم حج سال 2015 در مکه که صدها تن، غالبا زائران ایرانی کشته شدند، ایران گفت که عربستان سعودی واجد شرایط برگزاری این مراسم نیست و مراسم حج را در آن سال بایکوت کرد. در آغاز سال 2016، روابط هنگامی بین دو کشور وخیم تر شد که نمر النمر، روحانی شیعه عربستان اعدام گردید.

راه حل عربستان سعودی برای جلوگیری از واقعه مشابه و ازدحام زائران استفاده از یک دستبند الکترونیک بود. این کشور در همکاری با دیگر کشورها تلاش کرد تا به این ترتیب شمار دقیق زائران را ارزیابی کند و از ازدحام آنها جلوگیری نماید.

حکومت ترامپ

حسین روریان، کارشناس امور ایران به دویچه وله گفت که حکومت ترامپ "با هیچ یک از دو کشور ایران و عربستان در یک خط قرار ندارد". او گفت که "عربستان سعودی یک جنگ نابرابر را در یمن علیه شورشیان حوثی می بازد. آنها وضعیت را در بحرین بدتر کردند و خواست مردم را سرکوب نمودند. آنها کوشش کردند تا نماینده خود را برای ملاقات با ترامپ بفرستند اما این اقدام موافقت نشد". روریان گفت که هر دو کشور باید زمینه مشترکی را در سیاست خود پیدا کنند.

جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نتیجه گرفته است که نباید هیچ خصومتی بین دو کشور باشد. او گفت که "آن ها می توانند یکجا با یکدیگر کار کنند و وضعیت اسفبار در سوریه، یمن و دیگر کشورها را پایان دهند".

عادی شدن روابط بین دو کشور هنوز دور به نظر می رسد و الزاما هر گونه حسن نیت به موفقیت نمی انجامد.

دویچه وله / ع. ح.