برادران باهز و نباز فاروق علی با بستن دوربین ها به دور تنه درختی در کوه بمو در اقلیم کردستان عراق، امیدوارند فیلمی از پلنگ فارسی ثبت کنند. نباز گفت: «پدربزرگ و مادربزرگ های ما، حتی در طول روز هم تعدادی از این پلنگ ها را می دیدند. از آن زمان به بعد همه آنها ناپدید شده اند.»

مرتبط:  یک قلاده پلنگ برفی در حال انقراض درافغانستان جان داد

بیشترین شمار پلنگ های فارسی در ایران و افغانستان هستند. حنا رضا، فعال حفاظت از محیط زیست در کردستان عراق تخمین می زند که ممکن است فقط ۲۵ قلاده از این پلنگ در عراق باقی مانده باشند. این حیوان توسط اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت در فهرست گونه های در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.

حافظان محیط زیست در کردستان عراق تلاش ها برای محافظت از این حیوان در حال انقراض را در میانه ترس و هراس از بقای آن، تشدید بخشیده اند.

این گونه از پلنگ های نادر، با از دست دادن زیستگاه خود به خاطر تجاوز انسان، شکار و تأثیرات جنگ به شدت تحت تهدید قرار دارند. رضا تخمین می زند که تعداد آنها در حال حاضر در عراق، کمتر از جمعیتی است که می تواند برای بقا دوام بیاورد.

سوران احمد، زیست شناس دانشگاه سلیمانیه که این گونه از پلنگ را زیر نظر دارد، گفت که حدود ۱۰ قلاده زنده از این پلنگ رسما ثبت شده است. او گفت، اما حدود ۱۰ قلاده نیز در دهه گذشته از این نوع پلنگ نادر جسد پیدا شده که دو قلاده از آنها مورد اصابت گلوله قرار گرفته بودند.

از دست دادن زیستگاه

هنگامی که برادران فاروق علی در سال ۱۹۹۱ به هورون روستای زادگاه خود برگشتند، آن را متروکه و تا حدی ویران شده یافتند. این برادران پس از حملات ویرانگر رژیم صدام حسین به کردستان عراق از این منطقه فرار کردند. نباز گفت: «وقتی مردم برای احیای روستاهای خود بازگشتند، به طور تصادفی شروع به شکار کردند؛ شکار طعمه های پلنگ ها، مانند بزهای وحشی... این امر به کاهش تعداد پلنگ ها آنها کمک کرد.»

اکرم صالح، از پولیس حفاظت از جنگل های محلی گفت که اگرچه شکار گونه های در معرض انقراض در منطقه کردستان عراق ممنوع است و هر کسی که در حال انجام این کار دستگیر شود، مشمول جریمه می شود، اما اجرای این مقررات دشوار است. وی افزود: «منطقه بسیار بزرگ است و ما امکانات لازم را برای پوشش دادن آن نداریم.» او افزود: «شکارچیان سلاح های بهتری نسبت به ما دارند، آنها موترهای بهتری هم نسبت به ما دارند.»

تاثیرات جنگ

در بخش هایی از کوه بمو، مین های زمینی توسط گروه های متخاصم در جنگ های گذشته کاشته شده اند. نباز گفت که در طول جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰  به خاطر جلوگیری از نفوذ نیروی انسانی، مین های زیادی در این منطقه که قلمرو گشت و گذار پلنگ های فارسی می باشد، فرش شده است.

این مین ها می توانند یکی از عوامل تلفات پلنگ ها نیز باشند و همزمان کار محققان برای حفاظت از این گونه در حال انقراض را نیز دشوار ساخته اند. به گفته حافظان محیط زیست، اجرای طرح های مدیریتی برای تضمین بقای پلنگ ها کلیدی است.

بر اساس داده‌ های دولت منطقه ‌ای کردستان، بین سال‌ های ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۸ تقریباً نیمی از جنگل‌ های در این منطقه از بین رفته اند و این امر باعث کاهش شدید محوطه زیستگاه بالقوه پلنگ های فارسی شده است.

رزاق الخیلانی، سخنگوی هیئت حفاظت از محیط زیست در دولت اقلیم کردستان گفت که کمبود بودجه عمومی برای حفاظت و جنگ دوامدار، برخی ابتکارات برای حفاظت از محیط زیست و حیات وحش را به حاشیه رانده است.

سوران احمد، زیست شناس دانشگاه سلیمانیه گفت: «مکان هایی مانند کوه بمو، اگر به طور موثر محافظت شوند، می توانند به محل پرورش تبدیل شوند. او افزود: «ما باید آنها را نجات دهیم، آنها بخشی از فرهنگ و هویت ما هستند.»

در حال حاضر برادران علی فاروق سعی می کنند به تنهایی از زیستگاه پلنگ ها محافظت کنند و جامعه محلی را انگیزه بدهند. در سال ۲۰۲۰ یک سرمایه ‌گذار خصوصی یک معدن سنگ آهک در آن نزدیکی تأسیس کرد، اما این دو برادر تلاش کردند و کارزاری را برای توقف عملیات حفاری این شرکت را رهبری کردند.