بسیاری از سیاحان در کنار سواحل گاهی احساس می کنند که ناگهان چیزی پاهایشان را غلغلک می دهد. اما به جای یک ماهی، این باقی مانده خریطه های پلاستیکی است که سیاحان با کف پای خود آن را لمس می کنند. آیا این تصادفی است؟ کارشناسان محیط زیست می گویند به هیچ وجه.

کارشناسان وجود حدود 100 تا 150 میلیون تن زباله را در دریاهای جهان تخمین زده اند. این مقدار به صورت سرسام آوری در حال افزایش است. سالانه حدود 6،5 میلیون تن پلاستیک به این مقدار افزوده می شود. بر اساس گزارش برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد، حدود 13 هزار پارچه پلاستیکی در هر کیلومتر مربع سطح دریاها ظاهر می شوند، و باد آنها را در سطح جهانی پراکنده می کند.

اخیراً حدود 200 کارشناس در یک کنفرانس بین المللی درباره حفاظت دریاها در برلین با هم مشوره کردند که چگونه باید با این مشکل برخورد کرد. جمعه گذشته به تاریخ 12 اپریل، اتحاد برای محیط و حفاظت طبعیت، بیانیه ای را به پتر التهایمر، وزیر محیط زیست آلمان پیش کش کرد. این بیانیه به عنوان "دریا بدون پلاستیک" از جانب سازمان های محیط زیست اروپایی امضا شده و در آن خواسته شده است که زباله ها در دریاهای اروپا را تا سال 2020 باید تا 50 درصد کاهش داد.

اما سوال این است که این همه خریطه ها، بوتل ها و قوطی های مواد غذایی چگونه به دریاها راه می یابند؟ بخش بزرگی از این زباله ها، یعنی 80 درصد آن از طریق زمین به آب ها راه می یابند. نادیه زیبارت، کارشناس حفظ دریا در گفتگو با دویچه وله گفت، ریختن زباله ها در محل باز در انگلستان و هالند باعث می شود که وزش باد، این زباله ها را یا مستقیم و یا هم از طریق رودخانه ها به دریاها انتقال بدهد. ماهیگیری نیز زباله تولید می کند؛ مثلاً اگر جال های خراب ماهی گیری در ابحار سرازیر شوند. نادیه زیبارت توضیح می دهد: "این زباله ها که در دریا ریخته می شوند، برای جانداران آبی پیامدهای مختلف دارد. از جمله آنها خود را زخمی می کنند؛ آنها زباله ها را نمی بینند و به آنها گیر می کنند و شدیداً زخمی می شوند تا حدی که بر اثر آن می میرند. از طرف دیگر این جانوران زباله ها را می خورند و بعد آنها را نمی توانند هضم کنند. تکه های زباله ها در معده آنها گیر می کند و در بدترین حالت آنها از گرسنگی با معده های پر از پلاستیک جان می دهند".

پس راه حل چیست؟ سبدهای خرید به جای خریطه های پلاستیکی؟ دفتر محیط زیست و سازمان ها برای حفاظت از طبیعت، دقیقاً همین راه حل را پیشنهاد می کنند. آنها می گویند که دکانداران مواد غذایی و فروشندگان لباس نباید خریطه های پلاستیکی را به مشتریان مجانی بدهند. حزب سبزهای آلمان، خواهان 22 سنت در بدل هر خریطه پلاستیکی است. این راه حلی است که تا هنوز در آلمان رواج نیافته، اما در بسیاری از کشورها تحقق یافته است. بعضی از این کشورها فقیر هم هستند؛ مانند کشورهای افریقایی کینیا و اوگاندا، که بر خریطه های پلاستیکی قیمت زیاد وضع می کنند تا مشتریان آن ها را نخرند و در عوض خریطه های ارزان کتان را استعمال کنند. در رواندا و تانزانیا از هفت سال به این سو، خریطه های پلاستیکی به کلی از بازار جمع شده اند.

کیم دتلوف از اتحادیه حفاظت از طبیعت اعتراف می کند که این خیلی جالب است که اروپا از این کشورها بیاموزد. این کارشناس محیط زیست در آلمان تاکید می کند: "ما باید به هر صورت مصرف پلاستیک را کاهش دهیم، و این را باید از ابتدای تولید آغاز کرد. به جای آن ما از خریطه هایی در بازار کار بگیریم، که آنها را یک بار نه، بلکه چندین بار استفاده کنیم".

قابل یاد آوری است که کشورهای بنگله دیش و بوتان نیز در خرید و فروش، از خریطه های پلاستیکی صرف نظر کرده اند.