در ژیری ولسوالی خشک و تفسیده قندهار دومین شهرافغانستان، نقیب الله که 13 سال عمر دارد با پدرش در مزرعه کوکنکار کار می کند و برای این محصول عمده سال آمادگی می گیرد.

تولید کوکنار و گرفتن شیره آن برای تهیه تریاک، هیروئین و سایر مواد مخدر که سرانجام به بازارهای جهانی راه پیدا می کند، مشغله ای است که وابسته بر کار زیاد انسانی بوده و اطفال همین که شش ساله می شوند با زحمت کشی زیاد در کشتزار ها به کار مشغول می شوند.

نقیب الله می گوید:« دراینجا نه مکتب است و نه مدرسه، بنابراین باید من با پدرم در مزرعه کوکنار کار کنم.»

افغانستان منبع بخش اعظم تریاک غیر قانونی جهان است و تولید آن یک بخش حیاتی اقتصاد مناطق جنوب کشور را تشکیل می دهد که با وجود سال ها تلاش برای امحای کشت آن و جانشین کردن محصول دیگری به جای آن، این وضع ادامه دارد.

حاجی جانان دهقان 60 ساله و پدر نقیب الله می گوید:« من یک خانواده 20 نفری دارم. باید برای شان نان تهیه کنم. ما مردم فقیر استیم. در قریه ما مشکلات زیادی داریم. شفاخانه و برق نداریم.»

شرایط بی آبی منجر به شکست زراعت شده است. این آب وهوای خشک و منطقه نیمه دشتی و زرع تریاک، کمک به کاهش کشت و تولیدات در سال گذشته و تلاش ها برای از بین بردن مزارع تریاک یک تاثیر مختلط داشته است.

فکر می شود در برخی مناطق شورشیان طالب از تولید و مالیات بر تجار تریاک سود ببرند. پولیس و مقامات حکومتی نیز در همه سطوح فکر می شود که عمیقاً در تجارت مواد مخدر آغشته باشند. چنانکه حاجی جانان می گوید بزرگان قومی منطقه توافق مقامات بلند رتبه را برای تکمیل کار محصولات شان به دست آورده اند: « به دلیل دشواری ای که ما با آن مواجه استیم آن ها به ما اجازه برداشتن محصول را داده اند.»

اثبات چنین اظهاراتی مشکل است و این ادعا را علی شمسی معاون والی قندهار رد می کند و می گوید که عملیات تخریب مزارع کوکنار به دلیل مشکلاتی با حکومت مرکزی به تاخیر افتاده است.

کوکنار یا انار

طبق تفحصی که اداره مواد مخدر و جرایم ملل متحد در سال 2015 انجام داده است، در ولسوالی ژیری نزدیک به 5000 هکتار زمین به زرع تریاک در سال گذشته اختصاص داده شده بود که نزدیک به یک چهارم ولایت قندهار می باشد. تنها 180 هکتار آن تخریب شده است.

شمسی گفت: «ما پیوسته در تماس با وزارت مبارزه با مواد مخدر استیم و از آن ها تقاصا می کنیم که برای ما ظرفیت سازی کنند، پول و امکانات بدهند تا به زودی ممکن مبارزه علیه مواد مخدر را در قندهار شروع کنیم.»

او وزارت مبارزه علیه مواد مخدر را در ناکامی برای تخریب مزارع کوکنار متهم ساخت.یک سخنگوی وزارت مواد مخدر در کابل از اظهار نظر در این زمینه خودداری کرد.

حنیف دانشیار یک سخنگوی وزارت مبارزه با مواد مخدر گفت:« ما برنامه سازمان یافته مان را برای تخریب مزارع کوکنار در ولایت قندهار داریم. درست است که در ولسوالی ژری زرع آن وجود داشته است، اما ما کشتزار های آن را تخریب می کنیم.»

طبق تخمین های ملل متحد در سال گذشته زرع تریاک در قندهار نزدیک به 40 درصد کاهش یافته است. این بخشی از سقوط مجموعی زرع تریاک تا یک پنجم حصه در سطح کشوری می باشد.

اما از نگاه اداره مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد، این پایین آمدن بیشتر در نتیجه کم شدن بازدهی محصولات بوده است تا اینکه مبارزه ای برای امحای آن باشد.

قندهار به خاطر زرع سبزی باب و میوه هایش شهرت دارد که شامل انار، انگور وآلو می باشد. حامیان غربی افغانستان مدت های طولانی سعی کردند تا دهقانان را متقاعد گردانند که به جای تریاک محصولات قانونی را بکارند.

ژیری از جمله هفت ولسوالی هدف در قندهار می باشد که برای برنامه ساحه غذایی با حمایت اداره انکشاف بین المللی ایالات متحدامریکا انتخاب شده است. هدف این برنامه ایجاد یک راه تامین معیشت بدیل در برابر تریاک برای دهقانان است و زیرساخت های زراعتی به شمول مزارع سربسته گلخانه مانند و کانال های آبرسانی می باشد.

شمسی می گوید که برنامه28 میلیون دالری شامل زراعت، آبیاری و سایر کمک هاست که توسط تمویل کنندگان بین المللی حمایت می گردد و یک تاثیر دارد.او گفت:« ما قبلاً در این ولسوالی ها پروژه های بدیل را به اجرا در آورده ایم.»

اما در بیرون از این مزارع بسیاری دهقانانی وجود دارند که باید هنوز هم متقاعد گردند.

حاجی جانان می گوید:« ما باید کوکنار کشت کنیم.»