جنجال حقآبه؛ رئیس جمهور ایران به طالبان هشدار داد
۱۴۰۲ اردیبهشت ۲۸, پنجشنبه
حقآبه ایران از آب رودخانه هلمند به موضوع داغ بین افغانستان و ایران تبدیل شده است. ایران روز پنجشنبه یک بار دیگر خواستار احترام افغانستان به حقآبه توافق شده در معاهده سال ۱۳۵۱ شد.
مرتبط: رئیسی خواستار پیگیری جدی حقآبه ایران از افغانستان شده است
در ویدیویی که از سوی رسانه‌های ایرانی نشر شده است، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران می‌گوید: «می‌خواهم به حاکمان افغانستان عرض کنم که این مطلب ما را عادی تلقی نکنند، آن را بسیار جدی بگیرند.»
به صفحه اینستاگرام دویچه وله بپیوندید
رئیسی با لحن هشدارآمیز ادامه می‌دهد: «من به مسئولین و حاکمان افغانستان اخطار می‌دهم که حق منطقه استان سیستان و بلوچستان را صریحاَ بدهند.»
رئیس جمهور ایران افزوده است: «برخی به ما خبر می دهند که سد، آب آنچنان ندارد. سریع اجازه دهند تا کارشناسان ما ببینند، اگر کارشناسان ما تایید کردند، مشکلی ندارد، در نبودن آب ما بحثی نداریم. اما اگر آب وجود دارد، این حق مردم است و باید داده شود.»
رئيس جمهور گفته است اجازه ضایع شدن حق مردمش را نمی‌دهد: «اجازه نمی دهیم حق مردم ضایع شود. این حرف من را بسیار جدی بگیرند. بعدا گلایه نکنند که به ما گفته نشد.»
واکنش طالبان
وزارت خارجه طالبان در واکنش به خواست‌های مکرر ایران برای تامین حقآبه هلمند، از «مشکلات کم‌آبی» سخن گفته است.
حافظ ضیا احمد، معاون سخنگوی وزارت خارجه طالبان در توییتی نوشته که امیر خان متقی با همتای ایرانی‌اش در این مورد گفتگوی تلفونی کرده است: «وزیر خارجه ... ضمن شرح مشکلات کم‌آبی و کاهش بارندگی‌ها در مناطق غربی کشور در مساله آب، بر موقف رسمی جانب افغانستان در چارچوب موافقتنامه موجود بین دولتین تاکید داشتند.»
در این توییت آمده است: «به هیچ کس اجازه داده نشود که روابط رو به بهبود میان دو کشور را صدمه رساند و هر دو طرف باید در زمینه جلوگیری از تبلیغات منفی و اظهارنظرهای نگران کننده توجه نمایند.»
وزیر خارجه ایران: دریچه‌های بند کجکی را باز کنید
در همین حال وزیر خارجه ایران خواهان اعزام هیئت ایران برای بازدید از بند کجکی شده است. براساس ویدیوهایی که در صفحه توییتر وزارت خارجه ایران نشر شده، حسین عبداللهیان وزیر خارجه این کشور گفته است: «تا زمانی که فرصت از دست نرفته دریچه‌های سد کجکی را باز کنند تا هم مردم خودشان که در مسیر هستند و هم مردم سیستان سیراب شوند.»
عبداللهیان خواستار بازدید هیئت ایرانی از بند کجکی شده و گفته است: «طرف افغانستانی مدعی است که سد از آب کافی برخوردار نیست. به صراحت برای شان گفتیم که طبق عهدنامه ۱۳۵۱ یک تیم مشترک فنی باید این کار را انجام دهد. لذا درخواست صریح ما این است که تیم فنی ما از سد کجکی بازدید کنند و بر مبنی آن قضاوت کنیم که آب در سد وجود دارد یا نه.»
توافقنامه سال ۱۳۵۱ چه می‌گوید؟
براساس معلومات یک مقام حکومت پیشین افغانستان، حقآبه ایران موضوعی است که در معاهده بین افغانستان و ایران در سال ۱۳۵۱ شمسی درج شده بود. این معاهړه بین موسی شفیق صدراعظم آن زمان افغانستان و امیر عباس هویدا نخست وزیر آن زمان ایران به امضا رسیده بود. در چارچوب همین معاهده مقدار حق آبه ایران از دریای هلمند مشخص شده است.
نجیب آقا فهیم که در حکومت پیشین در مذاکرات بر سر حقآبه ایران از رودخانه هلمند با حکومت ایران حضور داشته است، به دویچه وله گفت مقدار این حقآبه ۲۶ متر مکعب در ثانیه در یک سال نورمال آبی است و سال نورمال آبی در این معاهده به سالی اطلاق شده که میزان آب‌دهی دریای هلمند در یک سال بیشتر از پنج میلیارد و ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب برسد.
فهیم توضیح داد که مقدار آب در دریای هلمند در فصل‌های مختلف متفاوت است، چنانچه مقدار آب این دریا در ماه فبروری به حداکثر و در ماه سپتمبر به حداقل می‌رسد. او گفت: «وقتی آب دریای هلمند زیاد است، یعنی در ماه فبروری، میزان حقآبه [ایران] حدود ۷۸ متر مکعب در ثانیه تثبیت شده؛ اما در ماه سپتمبر که مقدار آب کم می‌شود، حق آبه ایران ۲.۳ متر مکعب در ثانیه پیش‌بینی شده است.»
به گفته فهیم، در صورتی که افغانستان با خشک‌سالی مواجه شود، متناسب به میزان کاهش آب، از حقآبه ایران نیز کاسته می‌شود.
او در مورد مذاکرات حکومت سابق افغانستان با جانب ایران گفت: «در ظاهر موضوع مذاکره حقآبه بود؛ اما در عمل خواست آن‌ها [حکومت ایران] استفاده حداکثری را از حوزه آبی هلمند بود و تلاش می‌شد تا با امضای یک سند تازه، به این موضوع [استفاده حداکثری از آب دریای هلمند] مبنای حقوقی بدهند.»
به گفته فهیم در حکومت قبلی چنین سندی بین دو کشور امضا نشد، «ولی حالا حکومت ایران تلاش می‌کند با وارد کردن فشار سیاسی بر طالبان، این سند را به امضا برساند.»
مرتبط: وزیر خارجه ایران: از حقآبه ایران کوتاه نخواهیم آمد
حسن کاظمی قمی، نماینده رئیس جمهور ایران و سرپرست سفارت ایران در کابل در گفتگو با رسانه‌های داخلی ایران گفته است که حقآبه هلمند از اولویت‌های اصلی تعامل با حکومت طالبان است. او همچنین گفته است که متخصصان دولت پیشین افغانستان مانع حل مشکل حقآبه می‌شوند، نه طالبان.
آلبوم عکس از آرشیف: