جو بایدن، رئیس جمهور جدید ایالات متحده امریکا در برابر یک تصمیم دشوار قرار گرفته است. آیا باید به جنگ ادامه داد؟

قرار بود که با کسب توافق میان ایالات متحده امریکا و طالبان صلح در افغانستان حاکم شود. یک سال پیش به تاریخ ۲۹ فبروری نمایندگان هر دو طرف در دوحه، معاهده ای را امضا کردند. در آن زمان، دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده امریکا بود.او وعده داده بود که به «طولانی مدت ترین جنگ امریکا» پایان می دهد و نیروهای امریکایی را به خانه می آورد.

دراین میان، جو بایدن، جانشین ترامپ، نه تنها این مناقشه دوام دار بلکه معاهده ای مجادله برانگیز را نیز به ارث برده است که براساس آن همه سربازان خارجی باید طی دو ماه آینده از افغانستان خارج شوند. رئیس جمهور جدید امریکا به این خاطر در برابریکی از حساس ترین تصمیم ها در بخش سیاست خارجی قرار گرفته است و او فقط گزینه های بسیار خطرناکی پیش رو دارد.

طالبان در معاهده دوحه متعهد شدند که افغانستان منشاء حملات تروریستی علیه ایالات متحده امریکا و متحدانش نباشد. افزون براین آن ها گفتند که حاضر هستند برای برقراری صلح با حکومت افغانستان مذاکره کنند.

قرار بود این مذاکرات بین الافغانی به یک آتش بس دائمی و پلان مشخصی برای آینده افغانستان بیانجامد. در مقابل ایالات متحده امریکا در این معاهده متعهد شده است که نیروهایش و نیروهای متحدان بین المللی اش را تا تاریخ ۱ ماه می سال روان کاملا از افغانستان بیرون کند.

تقریبا ۲۰ سال پیش در ماه اکتبر سال ۲۰۰۱ ماموریت نیروهای بین المللی در افغانستان به رهبری ایالات متحده امریکا آغاز شد. اما در حالی که دو ماه به موعد خروج سربازان  خارجی از افغانستان مانده، از آتش بس دیگر نمی توان سخن زد. دیگرکسی از مذاکرات بین الافغانی و پیدا کردن راه حل توسط طرفین افغان نیز سخن نمی گوید.

انتقادات ایالات متحده امریکا از طالبان

نهاد نظارت حکومت ایالات متحده امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) دراواخر ماه جنوری نوشت: «مذاکرات صلح میان جمهوری اسلامی افغانستان و  طالبان تا به حال نتایج قابل توجهی نداشته است. به معاهده صلح دست یافته نشده است و میزان بالای خشونت از سوی شورشگران و افراطیان در افغانستان در این سه ماه نیز ادامه داشته است».

افزون براین هیچ نشانه ای وجود ندارد که طالبان ارتباطات خود را با شبکه تروریستی القاعده قطع کرده باشند. اما ترامپ پیشاپیش اقداماتی را در رابطه با توافق های که با طالبان کسب شده بود، آغاز کرد. با وجود این که در معاهده دوحه اصلا چنین اقدامی در نظر گرفته نشده بود، او شمارسربازان امریکایی را در آخرین روزهای کاری اش به ۲۵۰۰ تن کاهش داد. بر اساس اطلاعات ناتو، هنوز حدود ۷ هزار سرباز بین المللی در افغانستان به سر می برند که ۱۳۰۰سرباز از آلمان شامل آنها اند.

برای مقایسه: حدود یک سال پیش شمار سربازان امریکایی در افغانستان به ۱۴هزار تن می رسید و در حدود ده سال پیش حدود ۱۰۰ هزار سرباز امریکایی در افغانستان حضور داشتند.

ناتو چند روز پیش یک تصمیم مهم راجع به پایان ماموریت در افغانستان را به تعویق انداخت. از زمان معاهده دوحه دیگر هیچ سربازامریکایی طی حملات یا سوءقصدهای طالبان جان نباخته است. اما این مساله به هیچ صورت در مورد نیروهای امنیتی افغان و افراد ملکی صدق نمی کند.

در حالی که چشم پوشی از خشونت از سوی طالبان در معاهده دوحه اکیدا ثبت نشده است، حکومت بایدن آن ها را متهم می کند که به وعده های شان عمل نمی کنند.

جان کربی، سخنگوی پنتاگون در اواخر ماه جنوری گفت: «طالبان به وظایف شان عمل نکردند. آن ها باید به وظایف شان یعنی متوقف کردن حملات تروریستی، پایان دادن به حملات خشونت آمیز بر نیروهای امنیتی و مردم افغانستان عمل کنند.  در غیر این صورت پیدا کردن یک راه مشخص برای مذاکره بسیار دشوار می شود».

چهار گزینه خطرناک در برابر بایدن

بایدن در برابر یک تنگنا قرار دارد: آیا او سربازان را به تاریخ ۱ ماه می به ایالات متحده امریکا بازمیگرداند و این خطر را قبول می کند که دوباره در افغانستان جنگ داخلی در بگیرد؟ یا این که پس از تقریبا مرگ ۲ هزار سرباز امریکایی که در سوءقصدها و حملات جان شان را از دست داده اند، به جنگ ادامه می دهد؟ اما او باید تمدید جنگ را در ایالات متحده امریکا توجیه کند.

«گروه مطالعات افغانستان» که توسط کانگرس ایالات متحده امریکا تعیین شده است، در اوائل ماه فبروری گزارشی نهایی اش را ارائه کرد. در این گزارش چهار راه احتمالی نشان داده شده است که همه پرخطر هستند: 

 حکومت ایالات متحده امریکا در معاهده دوحه می ماند، اما سربازانش را از افغانستان نمی کشد، بلکه زمانی این کار را انجام می دهد که طالبان به تعهدات شان عمل کرده باشند. گروه کارشناسان این راه را پیشنهاد می کند.

ایالات  متحده امریکا از معاهده دوحه بیرون می شود و بر حمایت از حکومت افغانستان تاکید می کند. به  این ترتیب به طالبان نشان می دهد که برای مذاکره به هدف رسیدن به یک توافق جداگانه  آماده است. اما در این معاهده جدید شروطی برای طالبان تعیین می شود و به امریکا این اجازه را می دهد که به مبارزه با تروریسم در افغانستان ادامه دهد. اما  خروج سربازان باید متوقف شده و تعداد آن ها احتمالا دوباره افزایش داده شود. در آن صورت معلوم نیست که ماموریت امریکا در افغانستان چه زمانی به پایان برسد. 

 خروج برنامه ریزی شده نظامیان تا تاریخ ۱ ماه می همزمان با تلاش ها برای پیداکردن یک راه حل سیاسی. 

 این جا براساس ارزیابی کارشناسان ممکن است که طالبان قدرت را به دست بگیرند، جنگ داخلی جدیدی آغاز شود و یک تهدید تروریستی جدید برای امریکا و یک بحران دیگر مهاجرت ایجاد شود که اتحادیه اروپا نیز از آن متاثر خواهد شد.

خروج بدون قید و شرط سربازان با پیامدهای بالقوه فاجعه بارتر از گزینه شماره سه. 

سوال مرکزی در زمینه همه این سناریوها: طالبان چگونه واکنش نشان می دهند؟ زیرا آن ها نیزدر تنگنا قرار گرفته اند. حالا حدود ۷۰ هزار تن از جنگجویان آن ها در انتظار خروج نیروهای خارجی هستند.

واکنش طالبان

یکی از سخنگویان طالبان اخیرا گفت: «جنگجویان ما هیچگاه به ادامه جنگ رضایت نخواهند داد». او هشدار داد که ایالات متحده امریکا نباید معاهده را نقض کند و گفت: «اگرراه دیپلوماسی بسته شود، هیچ راه دیگری به غیر از جنگ وجود ندارد».

کارشناسان و دیپلومات ها از همان آغاز مذاکرات صلح در این باره هشدار داده بودند. زیرا آن چه که طالبان در میان خود می گویند، بسیار متفاوت از گفته های آن ها در صحنه بین المللی است. اسلام گرایان طالبان خروج سربازان خارجی را به جنگجویان شان که عمدتا جوان هستند و با جنگ بزرگ شده اند، به عنوان پیروزی در برابر نیروهای اشغالگر جلوه داده بودند.

ترس از وخیم تر شدن اوضاع در افغانستان با هر روزی که می گذرد، افزایش می یابد. مردم ناراحت هستند و امید شان را از دست داده اند.

به هر حال بایدن بار اول نیست که با افغانستان سر و کار دارد. او در زمانی که سناتور بود از این کشور دیدار کرد و پس از این که در زمان ریاست جمهوری بارک اوباما، به عنوان معاون رئیس جمهور به کار آغاز کرد، به امور افغانستان نیز رسیدگی می کرد.

بایدن در اواخر جنوری سال ۲۰۰۹ به فرستنده تلویزیونی «سی بی اس» گفت: «درمجموع می توان گفت که ما این جا یک هرج ومرج واقعی را به ارث برده ایم». ۱۲سال از آ‌ن زمان گذشته و بایدن می تواند این جمله را دوباره تکرار کند. 

dpa/me, si