حذف تدریجی خبرنگاران زن از رسانه‌های افغانستان
۱۴۰۲ تیر ۲۹, پنجشنبه
هدیه نام مستعار خبرنگاری است که مدت چهار سال در بخش اطلاع‌رسانی در ولایت بلخ با چندین رسانه فعالیت داشت، اما اوایل سال جاری میلادی مجبور شد از کار خبرنگاری دست بکشد.
او به کارش بسیار علاقه داشت و بعد از این که طالبان دوباره به قدرت رسیدند، به این کار ادامه داد. او حتی تمامی شرایط طالبان را برای ادامه وظیفه پذیرفت، ولی محدودیت‌ها و فشارها روز به روز بیشتر شدند: «این محدودیت‌ها به قدری سیستماتیک بود که کارمندان مرد در رسانه ما زنان را به صفت 'لکه ننگ' می‌دیدند.»
او اضافه می‌کند: «طالبان چندین بار به دفتر ما آمدند و با کارمندان مرد دیدار کردند. بعد از آن مسئولان رسانه تمامی کارمندان زن را در یک اتاقک کوچک و تاریک انتقال دادند و روزانه از ساعت ۸ صبح الی ۴ عصر ما حق بیرون شدن از آن اتاق را نداشتیم.»
مرتبط: طالبان دو کارمند و یک مجری زن تلویزیون ملی غور را زندانی کردند
او می‌گوید که این شرایط باعث شد که رفتار همکاران مرد نیز تغییر کند: «یک روز که به خاطر ویرایش گزارش از اتاقک کوچک بیرون شدم، همکارم با الفاظ تند گفت: اگر امر به معروف طالبان بیاید، به خاطر تو ما را مجازات می‌کند.»
به دلیل محدودیت‌های وضع شده، او و دیگر خبرنگاران زن در افغانستان اجازه ندارند برای تهیه گزارش تنهایی بیرون بروند، در کنفرانس‌ها اشتراک کنند، با مردان مصاحبه کنند و یا بدون پوشیدن ماسک در تصویر ظاهر شوند.
هدیه می‌گوید به دلیل شرایط سخت‌گیرانه طالبان، حتی فرصت کاری با یک رسانه بین‌المللی را نیز از دست داد: «وقتی گفتم به دلیل زن بودنم من را به کنفرانس‌ها راه نمی‌دهند، رسانه از ادامه همکاری با من صرف نظر کرد.»
حذف سیستماتیک زنان خبرنگار همچنان ادامه دارد. امروزه از رسانه‌های افغانستان کمتر صدای زنان شنیده و چهره شان دیده می‌شود. در برخی ولایت‌ها اصلاً خبرنگار زن دیگر فعالیت ندارند.
هدیه می‌گوید: «طالبان برای خبرنگاران مرد اجازه نمی‌دهند تا با زنان صحبت کنند و ما هیچ خبرنگار زن (در این ولایت) نداریم... پس هیچ صدایی از زنان در ولایت بلخ شنیده نمی‌شود.»
مرتبط: انتظار طاقت‌فرسای زنان خبرنگار افغان در پاکستان
زینت سپهری، خانمی که شش سال در بخش اطلاع رسانی با رسانه‌های هرات فعالیت داشته، می‌گوید به دلیل هشدارهای طالبان مجبور شده شغلش را ترک کند. بعد از این تهدیدات، خانواده‌اش نیز مانع کارهای رسانهای او شده است.
او می‌گوید: «با سقوط نظام و آمدن طالبان دیگر نتوانستم درست فعالیت کنم. در تصویر ظاهر نمی‌شدم... حتی به دلیل این که زن هستم، سوالم را پاسخ نمی‌دادند... در جمع‌آوری اطلاعات کاملاَ ضعیف بودم.»
او می‌گوید که در کنار مشکلات اقتصادی، محدودیت‌های طالبان باعث شده است که رسانه‌ها میلی به استخدام خبرنگاران زن نداشته باشند. او گفت: «شمار زیادی از خبرنگاران زن به دلیل ضعف اقتصادی رسانه‌ها نیز وظایف شان را ترک کردند.»
فشارهای اقتصادی باعث شده است که در اکثر رسانه‌ها، خبرنگاران با تقلیل معاش مواجه شوند. سپهری می‌گوید معاش ماهانه‌اش پنج هزار افغانی بود که نمی‌توانست با این پول امرار معاش کند.
نرگس عزیزی شهاب، گزارشگر و عکاس خبری، بعد از دو سال کار رسانهای در افغانستان زیر حاکمیت طالبان، کابل را به مقصد پاکستان ترک کرده است. او می‌گوید که در این دو سال کارش زیاد توهین شده است: «طالبان مرا توبیخ می‌کردند که محرمت کجاست.»
او از خاطرات خود می‌گوید: «یک بار که برای تهیه گزارش رفته بودم، از طرف نیروهای طالبان مورد ضرب و شتم قرار گرفتم. یک عضو طالبان ... با چوبی که در دستش بود در میان تمام مردان مرا لت و کوب کرد و فقط می‌گفت محرمت کجاست.»
نرگس شهاب آن روزها را سیاه می‌خواند و می‌گوید در چنین وضعیتی، نه رسانه‌ها جرئت دارند به زنان خبرنگار وظیفه بدهند و نه زنان خبرنگار جرئت دارند در چنین شرایط مستبدانه‌ای وظیفه اجرا کنند.
در تازه‌ترین اعلامیه سازمان گزارشگران بدون مرز گفته شده که از زمان به قدرت رسیدن طالبان روزنامه نگاران زن تحت فشارهای بیشتری قرار گرفته اند و ۸۴ درصد، یعنی از هر پنج زن، چهار تن شان به دلیل اوضاع دشوار از کار رسانهای دست کشیده اند.