تجربه متخصصان تعلیم و تربیت و روانشناسی نشان می دهد که یکی از عوامل رشد و رفاه ملت های پیشرفته در جهان شناسایی حقوق اطفال و احترام به آن است. داشتن نیروی کاری سالم برای فردا، نیازمند احترام به حقوق اطفال امروز است.

فقرات اصلی کنوانسیون اطفال ملل متحد

کنوانسیون اطفال ملل متحد که در سال 1990 میلادی توسط مجمع عمومی این سازمان به تصویب رسید، اصولاً علیه قوانین و رسم و رواج هایی است که براساس آن اطفال به حیث یک ملکیت تلقی شده، با آنها همچون حیوانات رفتار می شد و در منازعات خانوادگی مورد معامله قرار می گرفتند.

کنوانسیون تقاضا می کند تا حق حضانت یا سرپرستی از اطفال خردسال در همه قوانین به شکل مناسبی در نظر گرفته شود. کنوانسیون اعلام می کند که هر طفل حقوق اساسی ای دارد که عبارت است از: حق زندگی، حق داشتن هویت خودش، حق پرورش یافتن توسط والدین و در گروه فرهنگی خودش، و حق ارتباط داشتن با هریک از والدین اش ولو آن که آن دو از هم جدا شده باشند.

کنوانسیون مشعر است که اطفال حق دارند افکار شان را بیان دارند، حق دارند افکار شان شنیده شود و به طور مناسب بدان پاسخ گفته شود. اطفال حق دارند از بدرفتاری و استثمار حفاظت گردند. اطفال حق دارند آنچه که برای شان جنبه محرم دارد، حفاظت شود و زندگی شان مورد مداخلات زیاد قرار نگیرد.

کنوانسیون در یکی از تبصره هایش «همه جناح های دولتی را مکلف می گرداند تا با سرعت برای الغا و امحای همه مجازات بدنی و همه اشکال مجازات خشن و تحقیر آمیز دیگر اطفال اقدام کنند».

زیان های مجازات بدنی برای اطفال

پروفیسور انه سمیت در دانشکده تعلیم و تربیت دانشگاه ملبورن می گوید: «مجازات اطفال برای صحت شان خطرناک است». او به این نظر است که «به کار گیری مجازات اطفال، در آنها حالات روانی تهاجمی را افرایش داده و رفتارهای ضد اجتماعی را در آنها تقویت می کند. در صورتی که والدین در روابط شان با اطفال از خشونت ولت و کوب کار بگیرند، در اطفال موجب افسردگی روانی، اضطراب ها، خود کم پنداری و تضعیف آموختن ارزش های مثبتی می گردد که مادر و پدر خواهان آن اند».

به این ترتیب، روز تا روز شمار بیشتر دولت ها، کشورها و موسسات تعلیمی به اهمیت رعایت حقوق اطفال پی برده و در صدد الغای قانونی لت و کوب و مجازات بدنی اطفال چه در درون خانه ها و توسط والدین و چه در مکاتب و مدارس می باشند.

قصه غم انگیز اطفال افغانستان

افغانستان عضو سازمان ملل متحد و مکلف به اجرای کنوانسیون حقوق طفل است، اما اطفال این کشور در مکتب ها، اجتماع و حتا در درون خانه ها مورد انواع بدرفتاری قرار می گیرند. هنوز تنبیه فزیکی به عنوان یک روش پذیرفته شده تادیب دانسته می شود.

احمد فهیم، دانش آموز صنف ششم در یکی از مکاتب شهر کابل می گوید: «در مکتب ما هم جزا رایج است. معلمان ما از خط کش استفاده می کنند. جزا دادن هر استاد فرق می کند ودر صورتی که شاگردی شاگرد دیگر را مورد آزار و اذیت قرار دهد و یا مکتب گریزی کند نزد سرمعلم روانش می کند و سر معلم به شدت کف پایی می زند».

گذاشتن قلم در داخل انگشتان دست و بعد فشار دادن آن، لت و کوپ با چوب و دیگر وسایل، کش کردن موی سر و تنبیه هایی از این دست در اکثر مکتب های افغانستان یک امر عادی است.

این نوع برخوردهای خلاف حقوق اطفال و آموزش و پرورش در مکاتب دخترانه نیز رایج است. این نوع تنبیه حتا در برابر دختران نوجوان و جوان هم قابل تطبیق است.

دختری که از معرفی اش خودداری کرد، گفت: «شاگردانی که شوخی می کنند و یا درس را اخلال می کنند، قلم را در لای انگشتانش فشار می دهند. برخی از استادان از موی شاگردان کش می کنند و یا هم گوش شاگرادن را کش می کنند. یک روز من دختری را دیدم که از داخل اداره برآمد و بیرون رفت تا دست و روی خود را بشوید چون خون آلود بود. پرسیدم چه شده، گفتند نگران صنف به خاطر کدام بی نظمی لت و کوب اش کرده است».

این در حالی است که ده ها نهاد دولتی و غیردولتی در افغانستان تحت عنوان های مختلف در راستای حقوق بشر کار می کنند و همچنان گفته می شود که در نصاب آموزشی معارف افغانستان نیز حقوق بشر مدنظر گرفته شده است.

هرچند به طور کلی تغییراتی در بهبود معارف افغانستان به شمول چاپ کتاب های جدید آموزشی به شکل رنگی و استندرد، تعمیرهای پخته و عصری و بعضا استفاده از وسایل و فن آوری امروزی در روند آموزش و پرورش به چشم می خورد ولی سنت ها و شیوه های تربیت توام با خشونت همچنان به قوت خود باقی اند.

امین بهراد/ رسول رحیم
ویراستار: عارف فرهمند