با سقوط حکومت جمهوری اسلامی افغانستان و روی کار آمدن مجدد طالبان، برنامه سالانه اعطای یک هزار بورسیه تحصیلی هند به دانشجویان افغانستان در عمل مختل شد.

در عوض هندوستان برنامه جایگزینی را روی دست گرفت و برای شمار قابل توجهی از دانشجویان افغان که از دانشگاه‌‌ها و کالج‌‌های هند فارغ شده ‌و زمینه بازگشت به افغانستان را نداشتند، زمینه ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر را مهیا نمود.

در این برنامه که با هماهنگی سفارت افغانستان در دهلی جدید و شورای روابط فرهنگی وزارت خارجه هند (آی سی سی آر) به پیش برده می‌شد، نه تنها دانشجویانی که با بورسیه به هند رفته بودند، بلکه شماری از آن‌هایی که با هزینه شخصی تحصیل می‌کردند و بعد از تحولات سیاسی منابع مالی نداشتند نیز مورد حمایت قرار گرفتند.

بر اساس آمار نشر شده در صفحه رسمی سفارت افغانستان در دهلی نو، حکومت هند برای سال تحصیلی ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ حدود ۹۵۰ بورسیه به دانشجویان افغانستان مقیم هند اختصاص داده بود که حدود تا ۳۰ درصدشان را دختران تشکیل می‌دادند. اما این سفارت هنوز در مورد برنامه سال ۲۰۲۳-۲۰۲۴ پاسخ مثبت از حکومت هند نگرفته است.

مرتبط: دانشجویان افغان دارنده بورسیه هندوستان در بلاتکلیفی به سر می‌برند

به این دلیل دانشجویانی که در ختم دوره تحصیلی شان قرار دارند، نمی‌دانند در آینده چه باید بکنند؛ چرا که بسیاری از آنان نمی‌خواهند در شرایط فعلی به افغانستان بازگشت کنند.

یکی از دانشجویان که خواست تنها به اسم فایقه معرفی شود، گفت که امیدوار بود پس از تکمیل دوره تحصیلی‌اش به افغانستان برگردد و با دختران و زنان افغانستان همکار باشد، اما با تصرف قدرت توسط طالبان، همه رویاهایش نابود شده است.

او که در سال ۲۰۲۰ برای تحصیل در مقطع ماستری در رشته روزنامه نگاری و ارتباطات جمعی به هند رفت، می‌گوید: «ما با یک ناامیدی مواجه هستیم و این ناامیدی هر روز نه تنها من، بلکه بسیاری از دختران افغان را که در حال تحصیل در بیرون از کشور هستند و آروزی خدمت به مردم افغانستان را دارند، آزار می‌دهد. این وضع ما را دچار فشارهای روانی کرده است.»

فایقه البته این شانس را داشته است که بعد از ختم دوره ماستری، در مقطع دکترا تحصیل خود را شروع کند.

در افغانستان چه کنم؟

مرضیه ابراهیمی، دیگر دختر افغان است که پس از به قدرت رسیدن طالبان در هند مانده است. او در حال حاضر در دانشگاه ایالت پنجاب هند در مقطع دکترا دانشجو است. او وضعیت فعلی در افغانستان را برای زنان و دختران نگران‌کننده می‌خواند: «فعلاَ شرایط برای ما واقعاَ زجرآور و غیر قابل قبول است. مخصوصاَ ما زنان و دختران افغان محصل در کشورهایی چون هند، با آینده نامعلومی روبرو هستیم. ما نمی‌توانیم حتی به کشورمان باز گردیم. بازگشت به آنجا مثل رفتن به زندان می‌ماند.»

مرتبط: دانشجوی افغان در هند: کسی به ما خانه نمی‌دهد

طالبان نزدیک به دو سال است که دروازه‌های مکتب‌‌های بالاتر از صنف ششم و دانشگاه‌ها را به روی دختران افغانستان بسته اند. آنها به زنان اجازه نمی‌دهند در بسیاری از بخش‌ها کار کنند و همین موضوع باعث شده که دانشجویان افغان در خارج از افغانستان از خود بپرسند: وقتی به وطنم بازگشتم، چه باید بکنم؟

آینده نامعلوم است!

به گفته مسئولان سفارت افغانستان در هندوستان، امسال با وجود درخواست‌‌ها و ملاقات‌های مکرر، جانب هندی در زمینه فراهم شدن بورسیه‌های جدید برای آن دانشجویانی که از دانشگاه‌های هند فارغ می‌شوند، جواب نداده است.

یک مقام سفارت که نخواست نامش ذکر شود، در این زمینه گفت: «ما چندین دفعه درخواست کردیم. هندی‌ها جواب نمی‌‌دهند و می‌‌گویند منتظر باشید. سال‌های پیش که بورسیه‌‌ها را اختصاص می‌دادند، دو یا سه ماه پیش به ما اعلان می‌‌کردند؛ ولی امسال تا حالا کدام جوابی ندادند. از این می‌شود برداشت کرد که جواب آنها چیست.»

شماری از دانشجویان که امسال از دوره‌‌های مختلف دانشگاه‌‌های هند فارغ می‌شوند نسبت آینده و سرنوشت شان پس از فراغت نگران ‌اند. این دانشجویان امیدوارند که هند برایشان فرصت تحصیل در مقاطع بالاتر را همانند سال‌های قبل فراهم کند.

مرتبط: اخراج یک دانشجوی افغان از مجارستان؛ آغوش باز دربرابر پناهجویان اوکرایین

عبدالله مسعودی در یکی از دانشگاه‌‌های هند دانشجو است و تا چند ماه دیگر فارغ می‌شود، اما نگرانی از سرنوشت و آینده نامشخص پس از فراغت، خوشی‌های فراغت را از او گرفته است: «بعد از اینکه ما فارغ می‌شویم، از خوشی فراغت مان کرده بی‌اعتمادی به آینده و بی‌سرنوشتی مان زیادتر است. شرایط افغانستان خوب نیست و نمی‌توانیم برگردیم. اگر ما بتوانیم در هندوستان به ادامه تحصیل بپردازیم، برایمان بهتر است.»

دقیقاً معلوم نیست که فعلاً چه تعداد دانشجوی افغان در هند به سر می‌برند. در سال‌های پیش از سقوط نظام جمهوریت همه ساله حدود یک هزار بورسیه دولتی از سوی هند به افغان‌ها داده می‌شد و علاوه بر آن شمار زیادی با هزینه شخصی در این کشور تحصیل می‌کردند.