بدن انسان همزمان با رشد و بالا رفتن سن به طور متداوم تغییر می کند. این تغییرات به خصوص در زمان طفولیت بسیار چشمگیر است.

پس از سن بلوغ، روند این تغییرات پیوسته غیرمحسوس تر می شود. روند تغییر بدن یک فرد بزرگسال بسیار کُند است. به این دلیل داکتران به سختی می توانند سن فردی را تعیین کنند که کودکی را پشت سر گذاشته و به سوی بزرگسالی پیش می رود. هرچه سن فرد بالاتر می رود، تعیین دقیق سن او دشوارتر است و از حدس و گمان فراتر نمی رود.

داکتران برای ارزیابی سن افراد می توانند از نشانه های زیادی کمک بگیرند. اما آن ها نمی توانند سن کسی را دقیقا تعیین کنند، چون سرعت پیرشدن هرانسانی متفاوت است. حتی بیماری هایی وجود دارد که به روند رشد سرعت می بخشد یا آن را کُند می کند.

داکتران در تعیین سن اشخاص، بلوغ جسمی و روحی فرد را نیز در نظر می گیرند. به این خاطر داکتری که در زمینه سن یک فرد نظریه کارشناسی می نویسد، جوانب زیادی را باید رعایت کند: شخصیت، تکامل احساسات و روان، رشد استخوان ها و دندان ها و تکامل جهاز تناسلی.

رشد استخوان ها

یک شاخص نسبتا قوی برای سن واقعی یک انسان تا حدود ۱۷ سالگی رشد استخوان های بند دست، استخوان های دیگر دست و فاصله آن ها از یکدیگر است. در حالی که یک نوزاد تازه به دنیا آمده عملا هیچ استخوان بند دستی ندارد، بند دست فردی که تازه به سن «بزرگسالی» رسیده، کاملا تکمیل شده و او در این بخش هشت استخوان دارد.

رشد دست انسان که تکمیل شود، فاصله این هشت استخوان به یکدیگر پیوسته کمتر می شود. فاصله بین استخوان های انگشتان در مفاصل نیز به تدریج کاهش می یابد.

اما تعیین دقیق سن با این روش نیز امکان پذیر نیست. روند رشد پسران معمولان در سنین ۱۶ تا ۱۸ سالگی و دوره رشد دختران در سنین ۱۵ تا  ۱۷ سالگی به پایان می رسد. 

در صورتی که رشد بند دست فرد کاملا به پایان نرسیده باشد، داکتر می تواند با خوشبینی نسبتا زیادی بگوید که این فرد یا هنوز به سن بلوغ نرسیده یا به تازگی بالغ شده است یا به عبارت دیگر او هنوز ۱۸ ساله نشده است.  

در ارتباط با تعیین سن واقعی اشخاص پاسخ به یک سوال دیگر نیز مهم است: این که صفحه رشد استخوان میان جناغ (استخوانی در قفسه سینه) و ترقوه اسخوانی در ناحیه شانه) تا چه اندازه بسته شده است. این صفحه در سنین۲۰ و ۲۴ سالگی به طور کامل بسته می شود و به این ترتیب نشانه واضحی بر رسیدن به سن بلوغ است. 

دندان ها و نقش آن ها در ارزیابی سن

از دندان ها نیز مانند بند دست، جناغ یا ترقوه برای ارزیابی سن استفاده می شود. در صورتی که هدف تعیین سن واقعی یک فرد باشد، داکتران به خصوص تکامل دندان های عقل را بررسی می کنند. وجود این دندان ها نشانه ای دال بر بزرگسالی است.

میزان مواد معدنی در دندان ها نیز با افزایش سن تغییر می کند. این مواد معدنی بر شفافیت دندان ها تاثیرگذار هستند. البته تغذیه نیز در این زمینه نقش پررنگی دارد. 

اگر کسی در منطقه ای زندگی می کند که میزان طبیعی فلوراید در آب آشامیدنی یا در زمین بالا است، ممکن است که دندان هایش نسبت به افراد همسن و سالش که در مناطقی با میزان کمتر فلوراید زندگی می کنند، محکم تر باشد.

از (دی ان ای) چگونه می توان کمک گرفت؟

محققان هالندی در سال ۲۰۱۰ روشی ایجاد کردند که براساس آن می توان سن فرد را فقط با نمونه خون تعیین کرد. اما این کار به اندازه روش های یادشده دقیق نیست.

دانشمندان به این منظور تکه های "دی ان ای" را جستجو می کنند که به عنوان فرآورده زاید در زمان حفاظت سیستم ایمنی از بدن ایجاد می شوند.

این روش می تواند به پیشبرد تحقیقات پولیس کمک کند. در صورتی که یک چاله خون ایجاد شده باشد، اما اثری از قربانی نباشد، یا این که خون یک مهاجم ناشناس و متواری ریخته شده باشد و ماموران پولیس می خواهند بدانند فرد مهاجم حدوداً چند ساله است. اما استفاده از این روش برای تعیین سن افرادی که در دسترس هستند، مناسب نیست.

me, si/Fabian Schmidt