درگیری طالبان و پاکستان و نگرانی از بروز یک جنگ بزرگ
۱۴۰۴ مهر ۲۲, سه‌شنبه
در روزهای اخیر میان ارتش پاکستان و نیروهای طالبان در افغانستان درگیری های شدیدی رخ داده است. این مرگبارترین درگیری میان دو همسایه، از زمان بازگشت طالبان به قدرت در کابل در سال ۲۰۲۱ می باشد.
مقامات پاکستانی و رژیم طالبان در کابل ادعا می‌کنند که تلفات و خسارات سنگینی به طرف مقابل وارد کرده اند.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
طالبان افغان اعلام کردند که اواخر روز شنبه در عملیاتی "تلافی جویانه" به خاطر «نقض حریم هوایی» افغانستان، به نیروهای پاکستانی در مرز حمله کردند.
اداره طالبان روز یکشنبه اعلام کرد که در عملیات مرزی شبانه‌ای که علیه پاکستان راه اندازی کرد، ۵۸ سرباز پاکستانی را کشته‌اند. اما ارتش پاکستان گفت ۲۳ نفر از نیروهایش کشته شده اند. طالبان همچنین ادعا کردند که ۲۵ پوسته امنیتی ارتش پاکستان را تصرف کرده اند.
مرتبط: ابراز آمادگی ترامپ به میانجیگری میان افغانستان و پاکستان
در مقابل ارتش پاکستان ادعا کرد که بیش از ۲۰۰ جنگجوی طالبان افغان را کشته است. اما طالبان گفتند که تنها ۹ تن از نیروهایش کشته شده اند.
ادعاهای هر دو طرف به طور مستقل قابل تأیید نیست؛ چراکه دسترسی به منطقه مرزی همچنان به شدت محدود است.
چرا پاکستان و اداره طالبان در کابل درگیر می‌شوند؟
تنش‌ها بین دو جانب که زمانی متحد یکدیگر بودند، پس از آن افزایش یافت که اسلام‌آباد از اداره طالبان در کابل خواست علیه تحریک طالبان پاکستان "تی تی پی"، اقدام کند. این گروه از طالبان افغان جدا است، اما متحدشان است و مفکوره ای مشابه دارند.
تحریک طالبان پاکستان به دنبال تحمیل تفسیری تندروانه از اسلام، به ویژه در ایالت خیبرپشتونخواه در شمال غربی پاکستان است که با افغانستان هم مرز می باشد.
مرتبط: شهباز شریف: حملات طالبان با پاسخ قوی روبرو خواهد شد
به گفته حکومت پاکستان، این گروه با مصونیت از داخل خاک افغانستان علیه حکومت اسلام آباد فعالیت می کند. طالبان افغانستان این موضوع را انکار می‌کنند.
از زمانی که طالبان افغان در کابل دوباره به قدرت رسیده اند، شبه نظامیان تحریک طالبان پاکستان حملات خود علیه نیروهای امنیتی پاکستان را افزایش داده اند.
گزارش سازمان ملل متحد در سال جاری نشان داد که تحریک طالبان پاکستان از مقامات دو فاکتو در کابل حمایت لجستیکی و عملیاتی قابل توجهی دریافت می‌کند. در مجامع بین المللی به اداره طالبان در کابل "مقامات بالفعل" گفته می شود، چون به رسمیت شناخته نشده است.
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
خبرگزاری فرانسه به نقل از سخنگوی ارتش پاکستان گزارش داد که از ماه جنوری تا سپتمبر سال جاری میلادی بیش از ۵۰۰ نفر، از جمله ۳۱۱ سرباز ارتش و ۷۳ پولیس در حملات این گروه کشته شده اند.
حکومت پاکستان همچنین هند را به حمایت از طالبان پاکستان و سایر گروه های شورشی متهم کرده و ادعا می کند که هند به دنبال بی ثبات کردن پاکستان است. هند چنین اتهاماتی را رد می کند و می‌گوید پاکستان خود در حمایت از گروه های شبه‌نظامی جدایی طلب فعال در کشمیر تحت کنترل هند دست دارد.
وضع در امتداد مرز افغانستان و پاکستان شکننده است
اداره طالبان در کابل هفته گذشته پاکستان را به بمباران کابل و یک بازار در شرق افغانستان متهم کرد. دولت پاکستان حملات هوایی را تأیید یا تکذیب نکرد. اما پاکستان بارها بر حق دفاع از خود در برابر آنچه که آن را افزایش ستیزه جویی فرامرزی می نامد، تأکید کرده است.
مایکل کوگلمن، تحلیلگر جنوب آسیا در واشنگتن به دویچه وله گفت که درگیری های اخیر بین پاکستان و افغانستان "ناشی از عدم موفقیت اسلام آباد در مهار تروریسم ضد پاکستانی مستقر در افغانستان است."
کوگلمن افزود: «با وجود تلاش برای استراتژی های مختلف، از جمله مذاکرات و عملیات نظامی محدود، عمدتاً در داخل پاکستان، موفقیتی به دست نیامده است.» او اضافه کرد: «عملیات‌های ضد تروریستی تشدید شده علیه اهدافی در افغانستان توسط پاکستان، اکنون واکنش طالبان را برانگیخته و منجر به تشدید درگیری ها گردیده است.»
اگرچه به نظر می رسد که درگیری‌ها فعلاً تا حد زیادی فروکش کرده، اما وضع همچنان شکننده است و تنش‌شدید می باشد.
این درگیری‌ها همچنین باعث توقف تجارت مرزی بین دو کشور شد؛ زیرا پاکستان گذرگاه‌ها را در امتداد مرز ۲۶۰۰ کیلومتری خود با افغانستان بست.
یک نماینده صنایع پاکستان به خبرگزاری رویترز گفت که این اقدام باعث سرگردانی ده‌ها واسطه نقلیه حامل کالا در دو طرف مرز شده است.
آیا تحریک طالبان پاکستان حملاتش را افزایش خواهد داد؟
عمر صمد، سفیر سابق افغانستان در کانادا و عضو ارشد غیرمقیم شورای آتلانتیک، به دویچه وله گفت که خصومت بین دو طرف "می تواند به خشونت گسترده و اقدام نظامی فراتر از آنچه ما تجربه می‌کنیم، تبدیل شود" و آسیب جبران ناپذیری به روابط بین کشورها وارد کند. او افزود: «تنش ها بین ارتش پاکستان و حکومت بالفعل افغانستان در دو سال گذشته رو به افزایش بوده که بخشی از آن به دلیل اشتباهات، سوء تفاهم ها و سوء مدیریت است.»
کوگلمن معتقد است که یکی از پیامدهای این بحران می‌تواند افزایش حملات تلافی جویانه تحریک طالبان پاکستان باشد، "که با وجود پایگاه اصلی‌اش در افغانستان، حضور پررنگی در پاکستان دارد".
این کارشناس همچنین خاطرنشان کرد که طالبان افغانستان با وجود توانایی انجام عملیات در پوسته های مرزی، حریف ارتش پاکستان نیستند. او تأکید کرد: «بنابراین، انتقام جویی های تحریک طالبان پاکستان که احتمالاً توسط طالبان افغانستان تشویق می شود، همچنان نگرانی عمده‌ای برای آینده پاکستان است.»
امتیاز گل، کارشناس امنیتی و مدیر اجرایی مرکز تحقیقات و مطالعات امنیتی در اسلام آباد، دیدگاه مشابهی دارد. او به دویچه وله گفت: «پاکستان اکنون بیش از هر زمان دیگری پس از درگیری ها با افغانستان با تهدید فزاینده افزایش ستیزه جویی از سوی تحریک طالبان پاکستان روبرو خواهد شد. اکنون برای مبارزه با این تهدیدها و از بین بردن تروریسم، به تقویت عملیات ضد تروریستی و قابلیت‌های اطلاعاتی بالایی نیاز دارد.»
با وجود روابط پرتنش بین اسلام آباد و کابل، هر دو طرف در طول سال گذشته تلاش‌هایی برای بهبود روابط انجام داده‌اند. در ماه می، پاکستان اعلام کرد که روابط دیپلماتیک خود را با طالبان افغانستان ارتقا می‌دهد و سفیری در کابل تعیین می‌کند، اگرچه اسلام آباد هنوز رسماً اداره طالبان در کابل را به رسمیت نشناخته است.
این کشورهای همسایه همچنین پیوندهای تاریخی، فرهنگی و مردمی نزدیکی دارند. میلیون‌ها افغان که در طول ۴۰ سال گذشته از کشور جنگ زده خود گریخته اند، در پاکستان پناه گرفته اند.
اما در بحبوحه روابط پرتنش با طالبان افغانستان، پاکستان در سال ۲۰۲۳ ابتکار عمل گسترده ای را برای بازگرداندن تقریباً چهار میلیون مهاجر افغان ساکن در این کشور آغاز کرد. از آن زمان تاکنون بیش از ۸۰۰ هزار افغان را اخراج نموده و منبع دیگری برای تنش با کابل ایجاد کرده است.
«وقت فریب نیست»
صمد گفت که هر دو طرف باید به جای درگیر شدن در تاکتیک های خصمانه، مذاکرات سازنده ای را برای حل مسائل خود انجام دهند. او اضافه نمود: «با وجود جسارت و غرور، هر دو کشور آسیب پذیری‌ها و نقاط قوت بی نظیر و متناقضی دارند. افغان‌ها در برابر مشکلات نظامی طاقت فرسا چیز زیادی برای از دست دادن ندارند، اما پاکستان از درون شکننده است.»
صمد همچنان گفت: «اکنون زمان دولتمردی، احتیاط و گفتگوی صادقانه است.» او خاطرنشان کرد: «خالا زمان فریب، تحریف و هیاهو نیست.»