محو تقریباً کامل بیماری پولیو یا فلج اطفال را می توان یکی از مؤفقیت های بزرگ عصر حاضر خواند. حدود کمتر از بیست سال قبل ۳۵۰ هزار کودک به این بیماری مبتلا بودند، اما در سال ۲۰۱۶ فقط ۲۷ مورد پولیو در جهان شناسایی گردیده است. این درحالیست که براساس خواست جامعه جهانی سال ۲۰۱۷ باید سال کاملاً عاری از پولیو بوده و هیچ موردی از این بیماری دیده نشود. در آخرین مورد تنها در افغانستان و پاکستان چندین موردی از ابتلا به این بیماری شناسایی گردیده بود؛ اما در آخرین مرحله نزدیک به هدف، اسلامگرایان نایجریا نیز در مخالفت با واکسین این ویروس مانع فعالیت های امدادگران گردیدند.

قبل از این افریقا کاملاً عاری از ویروس پولیو یا فلج اطفال اعلام گردیده بود. اما اکنون در نواحی شمال شرق نایجریا که تا چندی قبل تحت کنترول تروریست های بوکوحرام بود، از ماه اگست تا حال چهار مورد ابتلا به پولیو یا فلج اطفال شناسایی شده است.

در همین ارتباط میشل زافران مدیر بخش پولیوی سازمان صحی جهان گفت: «این مورد علامت خطر بسیار جدیست و نشان می دهد که در آخرین مراحل مبارزه با پولیو و محو این بیماری، نباید جامعه جهانی سستی نموده و عقبگرد نماید.»

با آنهم پس از شناسایی موارد ابتلا به پولیو، سازمان جهانی صحت و همکاران محلی این سازمان در ایالت بورنو در نایجریا و نواحی همجوار این ایالت تا حدود ۱۰ میلیون کودک را واکسین نمودند. قرار است در مرحله بعدی در کشورهای همسایه نایجریا، چاد، نایجر، و کامرون حدود ۴۱ میلیون کودک واکسین گردد. این درحالیست که از مجموع ۱۱۶ میلیون دالر مورد نیاز، امداد گردان با کمبود ۳۳ میلیون دالر مواجه اند.

 فلج اطفال تهدید جدی علیه بشر

سازمان صحی جهان هشدار می دهد؛ «در صورت ابتلای فقط یک کودک در تمام جهان به ویروس پولیو تمام کودکان جهان با تهدید ابتلا به این بیماری مواجه می باشند.» به گزارش این سازمان درصورتی که ویروس پولیو در شماری از مناطق جهان محو نگردد، احتمال آن می رود که فقط در ادامه ده سال تا ۲۰۰هزار مورد جدید ابتلا به این ویروس شناسایی گردد. فلج اطفال یک بیماری به شدت ساری بوده و به ویژه به وسیله مواد مدفوع از یک فرد به فرد دیگر سرایت می کند و کودکان بیشتر مواجه با این خطر می باشند. بنابر منابع سازمان صحی جهان یک مورد از جمله ۲۰۰ مورد سبب فلج همیشگی می گردد و تا ۱۰ درصد کودکان مبتلا به این بیماری نیز تلف می گردند. تا اکنون راه دیگری برای علاج این بیماری وجود ندارد، فقط واکسین تنها راه جلوگیری از ابتلا به این بیماری محسوب می شود.

اما به گفته سونا باری یکی از سخنگویان سازمان ابتکار عمل جهانی برای محو پولیو، در نایجریا یکی از بزرگترین دشواری ها اینست که صد ها هزار تن در روستا ها و مناطقی زندگی می کنند که بیشتر تحت تسلط گروه بوکوحرام می باشند. براساس گزارش سازمان ملل حدود ۴،۴ میلیون انسان در این مناطق با قحطی و گرسنگی مواجه اند. حتی بخش هایی از این مناطق با قحطی مطلق روبرو بوده و به همین دلیل نیز سیستم دفاعی بدن کودکان به شدت ضعیف می باشد، بنابرین خطر ابتلا به فلج اطفال نیز به شدت بلند است.

عوامل مانع مبارزه با پولیو در افغانستان و پاکستان

در پاکستان نیز تشدید ناامنی ها یکی از عوامل مانع در مبارزه با بیماری پولیو خوانده می شود. با آنهم رقم ابتلا به این ویروس در پاکستان به طور چشمگیری کاهش یافته است و به گفته عایشه رضا فاروق رئیس سازمان محلی ابتکارعمل علیه پولیو؛ در مقایسه با سال ۲۰۱۴ که ۳۰۶ مورد ابتلا به این بیماری در پاکستان شناسایی گردیده بود، سال ۲۰۱۵فقط ۵۴ مورد شناسایی گردید و تا اواسط ماه اکتوبر سال جاری فقط ۱۵ مورد پولیو در پاکستان شناسایی شده است.

در این کشور نیز سال های متمادی گروه های اسلامگرا به ویژه در مناطق قبایلی به شدت مانع واکسین پولیو گردیدند. به باور گروه های مذکور کمپاین پولیو در مناطق قبایلی به منظور عقیم سازی اهالی این مناطق و راه یافتن جواسیس در متن اجتماعات این مناطق انجام می یابد. اما پس از عملیات نظامیان پاکستان علیه گروه های افراطی، امداد گران صحی به مناطقی راه یافتند که قبلاً هیچ کودکی واکسین نشده بود.

این درحالیست که در کشور همسایه پاکستان، افغانستان وضعیت به گونه ای دیگر می باشد. در این کشور جنگ علیه گروه های افراط گرا به ویژه طالبان تشدید یافته است، آنچه که سبب نگرانی شدید امداد گران صحی گردیده است. به گفته نجیب الله صافی رئیس دفتر محلی سازمان ابتکار عمل علیه پولیو در ادامه سال روان میلادی هشت مورد ابتلا به پولیو در این کشور شناسایی شده اند و در ادامه تمام سال ۲۰۱۵ رقم ابتلا به بیماری فلج اطفال به ۲۰ تن می رسید. این درحالیست که مناطق وسیع این کشور به دلیل جنگ با طالبان، از امکانات صحی برخوردار نبوده و نیز ارتباط آنان با مناطق دیگر قطع می باشد. به گفته صافی در نواحی درگیر جنگ در کندز از شش ماه به اینسو هیچ واکسینی صورت نگرفته است. همچنان به گفته کارشناسان درمناطق تحت کنترول طالبان در ولایت بدخشان نیز امداد گران صحی قادر به رفت و آمد نبوده و بیش از ۲۰۰۰ کودک از واکسین پولیو محروم مانده اند.

گفتنیست که سازمان صحی جهان، سازمان بین المللی حامی کودکان ( یونیسف) اداره کنترول امراض ساری ایالات متحده و سازمان امدادی روتاری انترنیشنل سال ۱۹۸۸ مشترکاً برای محو کامل بیماری پولیو یا فلج اطفال تعهد وتوافق نمودند. با آنکه سازمان های متذکره به ۹۹ درصد اهداف خویش مؤفق شده اند، اما فقط یک درصد آخری دشوار ترین مرحله این روند شمرده می شود. به گفته زافران مدیر بخش پولیوی سازمان صحی جهان، اکنون موارد جدید پولیو در افریقا جهان را تکان داده است: «احتمالاً شیوع مجدد این بیماری درست علامت خطری بود که ما در آخرین مرحله به آن نیاز داشتیم.»