سعیده 17 ساله ساکن اصلی ولسوالی جلریز ولایت میدان وردک است. طالبان در این ولسوالی حضور نسبتاً فعال دارند و در برابر نیروهای امنیتی می‌جنگند.

خانواده سعیده یک سال پیش وقتی جنگ در قریه شدت گرفت، زمین و خانه را رها کردند و به کابل آواره شدند. این دختر افغان قصه می‌کند: «یک روز مکتب رفته بودیم، ناگهان گفتند که طالبان آمده اند. همه ما گریختیم. گفتند چادرهای تان خرد نباشد که طالبان گیر تان نکند. از همانجا گریختیم. از همین خاطر حالا نمی‌شود در آنجا مکتب برویم.»

سعیده می‌گوید وقتی طالبان به مکتب می‌آمدند، دانش آموزان سر از پا نمی‌شناختند و از مکتب فرار می‌کردند: «بسیار ترسیده بودیم هیچ گپ زده نمی‌توانستیم. چادرهای خود را سر کرده نمی‌توانستیم. یک بوت در پای داشتیم و بوت دیگر ما نبود. هیچ کس از کس دیگر خبر نداشت. از بین باغ‌ها می‌دویدیم تا که خود را رساندیم به قریه دیگر.»

طالبان در پنج سالی که بر بسیاری از ولایات حاکم بودند، دروازه‌های مکاتب را بر روی دختران مسدودند کرده بودند. در حال حاضر نیز مکاتب دخترانه در مناطقی که طالبان تسلط دارند، مسدود است.

این دختر افغان می‌گوید پس از چند بار تهدید طالبان مکتب دخترانه در منطقه مسدود شد، زیرا کسی از ترس نمی‌توانست به مکتب برود. سن سعیده تقاضا می‌کند که او صنف دهم مکتب باشد، اما به دلیل مزاحمت‌های طالبان او نتوانسته به صورت منظم مکتب برود و به درس و تعلیم ادامه دهد.

او حالا در مرکز آموزشی "باغچه اطفال" که از سوی یک نهاد فرانسوی تمویل می‌شود، مصروف آموزش است و در صنف پنجم درس می‌خواند. سعیده می‌گوید از این که توانسته از جنگ فرار کند و در کابل درس بخواند خوشحال است زیرا دوستان و همصنفی‌های دیگرش که هنوز در منطقه جنگی زندگی می‌کنند، از درس و تعلیم محرومند.

کودکان پسر که در مناطق جنگی درس می‌خوانند نیز با دشواری‌های زیادی رو به رو اند. طالبان آن‌ها را مجبور می‌کنند که به جای پتلون، لباس افغانی بپوشند و دستار ببندند.

حمید کودک 9 ساله‌ای است که شش ماه پیش همراه با خانواده اش از میدان وردک به کامل آمده است. او می‌گوید به دلیل جنگ‌های پی در پی حالا نمی‌تواند در قریه خودش زندگی کند.

او از آزار و اذیت‌های طالبان در مکتب سخن‌هایی دارد: «دختران و بچه‌ها را به مکتب نمی‌ماندند. اگر بچه‌ها پتلون می‌پوشیدند، در یک باغ آن‌ها را می زدند. دختران را هم می‌زدند. مکتب ها را سر ما بند (مسدود) کرده بودند.»

این کودک از دولت و طالبان می‌خواهد که به جنگ پایان دهند و بیش از این مانع رفتن آن‌ها به مکتب نشوند: «می‌خواهیم که طالبان پس به وطن خود بیایند، صلح و آشتی کنند. اگر صلح نباشد وطن ما برباد می‌شود و اولاد وطن بی‌سواد می ماند.»

وزارت معارف در سال های اخیر کوشیده است تا با پادرمیانی منتفذان و سران قومی، مکاتب را در مناطق تحت کنترول طالبان باز نگهدارند، ولی این تلاش‌ها نیز در بسیاری مناطق نتیجه نداده است.