دین محمد نجفی ۵۶ سال دارد و چهار سال است که با خانواده اش در آلمان زندگی می کند. در یک ساختمان سه طبقه در آپارتمان خود در شهر بن آلمان از من استقبال می کند. 

نجفی از ولایت غزنی افغانستان است، اما جنگ و ناامنی باعث شد که مهاجر شود و سال ها در ایران زندگی کند. نجفی که چهره اش از درد و رنج روزگار مهاجرت حکایت می کند، افزود: «شغل من در ایران خیاطی بود، خوش هستم که در اینجا نیز کار کنم، اما مشکل ما یادگیری زبان است، فعلا کار کرده نمی توانم، چون باید اول زبان یاد بگیرم.»

در اوج سرازیر شدن مهاجران در سال ۲۰۱۵ نجفی نیز با خانواده اش به آلمان آمد. او مانند هر مهاجر دیگری در آلمان در خواست پناهندگی داد. هرچند درخواست پناهندگی اش رد شده است، اما از اخراج در امان اند چون برگه «ممنوعیت اخراج» گرفته اند.

مشکلات مهاجران بزرگسال در یادگیری زبان آلمانی

دین محمد نجفی در افغانستان فقط تا صنف پنجم دوره ابتدایی درس خوانده است. او تا کنون چند دوره آموزشی مختلف زبان آلمانی را سپری کرده است. نجفی می گوید: «ده ماه می شود که کتاب «A 1» را می خوانم. قبلا کورس های دیگری می رفتم. در کورس های کمک های مردمی هم شرکت کردم. یک و نیم سال هم به کورس صلیب سرخ رفتم، در آنجا الفبا را می خواندم. هر جایی که می شد، رفتم. تلاش می کنم زبان را یاد بگیرم و خودکفا باشم.»

زبان کلید دستیابی و دسترسی به امکانات در آلمان خوانده می شود. بسیاری از مهاجران به خاطر عدم تسلط کافی به زبان آلمانی در ادغام اجتماعی با مشکل مواجه می شوند. آقای نجفی می گوید: «گپ زده نمی توانم، اما تا حدی می فهمم. به هر صورت پیامم را رسانده می توانم.»

بزرگسالانی که آلمانی یاد ندارند در بسیاری امور، مانند رفتن نزد داکتر، به کمک ترجمان یا اعضای جوان خانواده نیازمند اند که آنهم همیشه در دسترس نیست. نجفی می گوید: «اطفال ما هم به مکتب می روند و نمی توانند همیشه به همراه ما باشند. ما با اشاره و یا گفتن بعضی کلمات می توانیم مفهوم را برسانیم. از یک سو یاد می گیرم و از سوی دیگر یادمان می رود.»

همسر نجفی نیز در یادگیری زبان مشکلاتی مشابه او دارد. سیکنه ۴۴ سال دارد و  زمینه مکتب رفتن در افغانستان نداشته است. سیکنه به کورس های عادی زبان آلمانی «ادغام اجتماعی» اشتراک می کند. او نیز کتاب آلمانی «A1» را می خواند. سکینه گفت: «نمی توانم گپ بزنم، مگر اینکه با اشاره بگویم. داکتر که بروم گپ زده نمی توانم، اما سودا خریدن آسان است، چون فقط پولش را می دهی و نیازی نیست که گپ بزنی.» 

به گفته وزارت داخله آلمان فدرال، در ۹ ماه نخست سال  ۲۰۱۸ تقریبا نیمی از شرکت کنندگان در امتحان زبان آلمانی که از سوی اداره مهاجرت برگزار می‌شود، ناکام ماندند. 

بیشتر بخوانید: گزارش: نیمی از پناهجویان در آزمون زبان آلمانی در کورس‌های ادغام موفق نمی‌شوند

بیشتر مهاجرینی که در آلمان زندگی می کنند یکی از دلایل عدم موفقیت در یادگیری زبان را عدم ارتباط و تماس با آلمانی ها می دانند. آقای نجفی می گوید که بزرگترین عاملش همین است: «وقتی زبان را نمی فهمی ارتباط گرفتن هم سخت است. من از احوال پرسی بیشتر گفته نمی توانم. وقتی که بتوانی سوالت را بپرسی، می توانی ارتباط برقرار کنی و صحبت کنی.»

امیدواری به آینده بهتر و یافتن کار

این خانواده می گویند که در ایران فرزندان آنها به جایی نمی رسیدند و احتمالا مانند شمار زیاد دیگری از افغان ها کارگر و یا خیاط و کفاش می شدند. در افغانستان نیز به دلیل جنگ و ناامنی دوامدار راه بازگشتی برای خود نمی دیدند، برای همین به آلمان آمده اند. آنها فعلا راضی اند که فعلا فرزندانشان در آرامش و امنیت به سر می برند و می توانند درس بخوانند.

هر سه فرزند سکینه اکنون به مکتب می روند و زبان آلمانی را به خوبی فرا گرفته اند. سکینه و شوهرش می گویند آروز دارند که روزی زبان آلمانی را یاد بگیرند و بتوانند در آلمان نیز کار کرده و روی پای خود بایستند.

پ ع/ ع ف