ماریون لیش، موسس و مسئول دفتر "مشاوره برای برگشت" در شهر مونشن آلمان است. این اولین دفتر آلمانی برای مشورت دهی به عودت کنندگان و ادغام مجدد آنها به شمار می رود. لیش و تیم مشاوران او برگشت این افراد را سازماندهی می کنند و توسط سازمان بین المللی مهاجرت تامین مالی می شوند. خدمات این مرکز عبارت اند از پرداخت هزینه های سفر و مقداری پول نقد که با در نظرداشت کشورهای مبدای پناهجویان، بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ یورو است.

دویچه وله: امسال به طور داوطلبانه در مجموع ۵۵ هزار مهاجر آلمان را ترک کرده اند. این رقم به طور قابل توجهی بیش تر از سال گذشته است. بسیاری این مهاجران از بالقان غربی اند. انگیزه برگشت این مهاجران به کشورهای شان چیست؟

ماریون لیش: این امر از شهروندان یک کشور تا شهروندان کشور دیگر متفاوت است. بسیاری مردم از کشورهای غرب بالقان فریب این شایعات را خورده اند که با دادن درخواست پناهندگی در آلمان می توانند در این کشور کار کنند. مثلا این شایعه در البانیا و کوزوو بین مردم جا افتاده بود. پس از آن بود که موج بزرگ مهاجرت ها از این کشورها آغاز گردید. اما مردمی که به اینجا آمدند به سرعت ناامید شدند. آنها درک کردند که این خبر واقعیت ندارد و هرچه بیشتر مردم تصمیم به بازگشت گرفتند، به هر حال بیشترین شان خواستند به کشورهای شان دواطلبانه باز گردند.

در ارتباط به پناهجویان از افغانستان، عراق و یا ایران قضیه متفاوت است. آنها فکر می کردند که وقتی به آلمان رسیدند، فوری کاری به دست می آورند و می توانند اقامتگاه رایگان به دست بیاورند. برخی گزارش می دهند که آنها شنیده بودند که در آلمان برای مهاجران یک موتر و حتی خانه شخصی می دهند. ممکن است این شایعات و دروغ ها از طرف باندهای قاچاقچیان انسان برای مهاجران تبلیغ شده باشد. شمار زیادی از  مردان سرخورده هستند و می خواهند به سرعت دوباره نزد خانواده های شان برگردند، زیرا درک کرده اند که به تنهایی نمی توانند در اینجا زندگی شان را پیش ببرند.

دویچه وله: شما با مشورت دادن تان به این پناهجویان چگونه کمک می کنید؟

ماریون لیش: این مهم است که در آغاز یک مشورت دقیق داده شود که در آن ما دلایل علاقمندی بازگشت فرد را ارزیابی کنیم و این که آیا بدیلی وجود دارد. زمانی که این امر را روشن ساختیم، برای شان کمک های اولیه داده می شود. ما از طریق کمک های پرداخت شده از جانب سازمان بین المللی مهاجرت (IOM)، کرایه راه و هم یک مقدار پول به عنوان سفرخرج برایشان می دهیم. سپس نیازهای فردی مهاجران نیز در نظر گرفته می شوند. مثلا اگر بیماری یا معلولیت وجود داشته باشد و فرد به ادویه خاص و یا دستگاه های طبی نیاز داشته باشد.

ما تنها پناهجویانی را که مجبور به ترک آلمان اند مشوره نمی دهیم، بلکه انسان های را که از دیر زمانی در آلمان زندگی می کنند نیز مشورت می دهیم، از جمله کسانی که پناهندگی شان قبول شده است و می توانند در آلمان بمانند، اما می خواهند داوطلبانه به کشورهای شان باز گردند. این افراد واضح است که در کشورهای شان نیازمند یک چشم انداز حرفه ای یا آینده کاری اند. اگر آنها امکاناتی داشته باشند مثلا یک مغازه کوچک در کشور شان باز کنند و یا در مارکیت دکانی داشته باشند و خود را مستقل بسازند، ما می توانیم آنها را حمایت کنیم.

دویچه وله: آیا این پرداخت کمک مالی برای برگشت کنندگان داوطلب، نوعی تشویق اشتباه نیست؟ به عنوان مثال، اینکه مهاجران به دلیل به دست آوردن همین کمک های مالی به آلمان بیایند؟

ماریون لیش: این ترس کاملا موجه است. به همین دلیل است که من مخالف پرداخت پول نقد به برگشت کنندگان هستم، چیزی که فعلا در برنامه حکومت فدرال است. پول به تنهایی برای بازگشت موفقیت آمیز در کشورشان کافی نیست. مشورتی که ما برای مهاجران عودت کننده می دهیم تنها در مورد پول نیست، در مورد تماس های فردی نیز است. این پول به سرعت استفاده می شود. تنها راه بدیل به نظر من این است که یک چشم انداز حرفه ای در کشورهای شان ایجاد گردد که در درازمدت برایشان مفید واقع گردد. ما نمی خواهیم این افراد را متقاعد گردانیم و از کشور خارج کنیم، اما برای شان مشورت می دهیم تا آنها بتوانند آگاهانه تصمیم گیری کنند.

دویچه وله: شما در سال ۱۹۹۶، مشورت برای بازگشت کنندگان زیر نام "برگشت به کشور" را در شهر مونشن آلمان بنیاد گذاشتید، در این ۲۰ سال گذشته چگونه تغییری را در کار تان می بینید؟

ماریون لیش: در سال ۱۹۹۶ ما با این مشکل روبرو بودیم که در مونشن ۲۰ هزار پناهجو از بوسنیا جابجا شده بودند، که پس از پایان جنگ در بوسنیا، باید به کشور شان بازگشت داده می شدند و خودشان نیز می خواستند برگردند. اما این انسان ها همه چیز را در کشور شان از دست داده بودند. اگر خانه یا آپارتمانی داشتند، همه وسایل شان به غارت برده شده بود و خانه هایشان هم شدیدا تخریب گردیده بودند. ما برنامه های خود را با جمع آوری پول از مردم آغاز کردیم و سپس کمک ها را به بوسنیا انتقال دادیم. بعدا بحران کوزوو آغاز گردید. ما پناهجویان کوزوو را نیز کمک کردیم. سپس گروه های دیگر از پناهجویان از افریقا و آسیا وارد کشور شدند. پس از آن، ما تصمیم گرفتیم که کمک های بازگشت برای پناهجویان را به یک اداره ثابت تبدیل کنیم. این کار ما درست بود، زیرا مسئله بازگشت پناهجویان در آلمان در دو سال آخیر متاسفانه از هر وقت دیگر مهمتر گردیده است.

دویچه وله: در قسمت ادغام مجدد مهاجران در کشورهای شان چه کمک های را ارائه می کنید؟

ماریون لیش: حمایت از مهاجران در کشورهای شان یک بخش مهم مشورت دهی ما است. در صورتی که ما سازمان های محلی را به عنوان همکار در داخل آن کشورها داشته باشیم، ادغام مجدد می تواند به بسیار خوبی صورت بگیرد. چونکه سازمان های شریک ما در محل، آنها را در مسائل روزمره بسیار عملی کمک بیشتر می کنند. طور مثال، ما در کوزوو با سازمان "رفاه کارگران" همکاری داریم.

من به این باور هستم که نیاز می رود تا حکومت آلمان بر تقویت ساختارهای محلی و در راستای بهبود شرایط اقتصادی برای این مردم در کشور های شان کار نماید، تا باشد که کسانی که بازگشت می کنند، در یک فضای ناامید کننده برنگردند. در این میان در کوزوو یک دفتر نمایندگی وزارت همکاری های انکشافی آلمان وجود دارد. کارمندان این دفتر برای مردم در کوزوو مشورت می دهند که چگونه می توانند از طریق راه های قانونی در آلمان کار پیدا کنند.

nka, af (Sabina Pabst)