در ماه مارچ سال 2001 میلادی، هفت ماه قبل از این که حکومت طالبان توسط نیروهای بینالمللی به رهبری ایالات متحده امریکا سقوط داده شود، ملا محمد عمر، رهبر این گروه دستور داد که دو تندیس «ضد اسلامی» بودا در بامیان، تخریب گردد. در آن زمان، برخی کشورهای خواستند طالبان از این اقدام شان بازدارند، اما ملا عمر تصمیماش را گرفته بود و این خواستها ره به جایی نبرد.

در کشوری که جنگهای طولانی اقتصاد آن را فلج کرده است، بسیاری از افغانها میخواهند که تندیسهای بودا بازسازی شوند تا جهانگردان به این منطقه جلب گردند. بامیان، امنترین ولایت و با مناطق خوشمنظر در نقاط مرکزی افغانستان است. منطقه زیبای بند امیر این ولایت به عنوان پارک ملی افغانستان اعلام شده است.

یونسکو، سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد، در هفته روان نشستی را در پاریس در مورد بازسازی تندیسهای بودا برگزار کرده است.

فیلیپ مارکیوس، یک باستان شناس فرانسوی در رابطه به بازسازی مجسمههای بودا میگوید: «همان طور که در افغانستان معمول است، ناامیدی بیشتر از رضایت است، به این خاطر که در آن جا آرزوهای زیادی برای بازسازی وجود دارد، اما واقعیتها کاملاً متفاوت است».

بامیان یکی از مناطق بسیار جذاب افغانستان است که در نقاشیهای دیواری، مغارههای نقاشی شده، درههای زیبا و آب شفاف بند امیر، شهره میباشد. بامیان در مسیر راه ابریشم موقعیت دارد، مسیری که راه تاریخی تجارت در آسیا دانسته میشود.

باور به این است که این دو تندیس بودا، که یکی 38 و دیگری 35 متر طول دارد، پیش از این که اسلام به این سرزمین بیاید، توسط بوداییها، در قرن ششم و هفتم ساخته شده اند. بسیاری افغانها امیدوارند که این آثار محبوب و مشهور تاریخی به شکل سابقه آن بازسازی شوند تا از این طریق جهانگردان جلب گردند و اقتصاد مردم به شدت فقیر این منطقه، رشد نماید.

محمد اکبری، نماینده مردم بامیان در پارلمان میگوید: «مردم میخواهند که تندیسهای بودا بازسازی شوند، زیرا هر پروژه دیگر بازسازی وابسته به آن است. ما به صورت خاص به میدان هوایی، سرک، هوتل و رستورانت ضرورت داریم». او میافزاید: «وقتی که تندیسها بازسازی شوند، بامیان یک شهر واقعی برای جهانگردان خواهد بود».

نتایج تحقیقاتی که توسط دانشگاه مونشن آلمان انجام شده، نشان میدهد که بازسازی مجسمه بودا ممکن است. گروه تحقیقاتی دانشگاه مونشن گفته است که برای بازسازی تندیس بودا یک کارخانه کوچک در بامیان ساخته شود یا این که 1400 پارچه که حدود دو هزار تن وزن خواهد داشت، به آلمان انتقال داده شود.

بامیان امنترین ولایت افغانستان است، اما مردم این منطقه شکایت دارند که حکومت و جامعه جهانی به آنها که به شدت از فقر و نبود امکانات رنج میبرند، توجهنی نمیکنند. برعلاوه، بسیاری متخصصین خارجی که برای بازسازی تندیسهای بودا نیاز است تا به این مطنقه سفر کنند، نیز نگرانیهای امنیتی دارند. اکبری میافزاید: «بامیان یکی از امنترین جایها در افغانستان است، اما مردم (جهان) خبر ناامنیها در افغانستان را میشنوند و به این دلیل نمیخواهند اینجا بیایند».

بامیان در سال 2003 در لیست «مناطق در معرض خطر» سازمان یونسکو قرار گرفت. یونسکو میگوید کارهای زیادی در مناطق اطراف بودا صورت گرفته است. رضا شریفی، از مسوولان دفتر یونسکو در کابل گفت: «اطراف محل از وجود ماین پاک شده است، پارچهها و صخرههای بسیاری قسمتهای تندیسهای بودا تثبیت شده است». به گفته او، «از سال 2004 به این سو سه تا چهار میلیون دالر در بامیان مصرف شده است».

تحلیلگران همچنان از حامد کرزی انتقاد میکنند که در این زمینه اقدام کافی نکرده است. اکبری میگوید: «مردم میدانند که حکومت ضعیف است و فرهنگ اولویت اصلیاش نیست، بنابراین، آنها تصور نمیکنند تندیسهای بودا به زودی بازسازی شود... اما بعد از ده سال، خیلی چیزها باید انجام میشد».

فرانس پرس/ عارف فرهمند

ویراستار: رسول رحیم