دو خبرنگار اوکرایینی برنده جایزه آزادی بیان دویچه وله شدند
۱۴۰۱ خرداد ۳۰, دوشنبه
«از همه چیزهایی که در ماریوپول دیدم، تصویری که هنوز من را به خود مشغول کرده است جسد یک نوزاد در کف زیرزمینی یک شفاخانه بود.»
این صحنه‌ای است که مستیسلاو چرنوف به دویچه وله توضیح می‌دهد، جایی که او آخرین تصویر خود از شهر ماریوپول را گرفت و سپس این شهر تحت محاصره را در اواسط ماه مارچ ترک کرد.
چرنوف افزود: «ما در یک شفاخانه ویدیو می‌گرفتیم که یک داکتر آمد و از من خواست که او را در حیاط شفاخانه همراهی کنم. آنجا ناگهان ده‌ها جسد را در روی زمین دیدم که با کیسه‌ها یا فرش‌ها پیچانده شده بودند.»
به گفته چرنوف، این جسدها از غیرنظامیانی بودند که در بمباران نیروهای روسی کشته شده بودند. سپس داکتر او را به زیرزمینی این شفاخانه برد، جایی که جسدهای بیشتری قرار داشتند. او توضیح می‌دهد: «در میان آن‌ها یک بسته کوچک بود. داکتر آن را باز کرد و من جسد نحیف یک نوزاد را دیدم. در کنار این جسد یک تکه کاغذ وجود داشت و در آن نوشته بود که این نوزاد ۲۳ روزه است.»
چرنوف ویدیوژورنالیست خبرگزاری اسوشیتدپرس است. او و همکارش افگینی مالولتکا خبرنگار سابقه‌دار به دلیل کارشان در شهر ماریوپول در ماه‌های فبروری و مارچ برنده جایزه آزادی بیان دویچه وله شده اند.
این دو خبرنگار ساعاتی قبل از شروع تهاجم روسیه به این شهر بندری وارد شدند و برای سه هفته از آنجا گزارش دادند تا این که در اواسط ماه مارچ از این شهر تخلیه شدند.
عکس‌ها و ویدیوهای تهیه شده توسط این خبرنگاران با جزئیات تکان‌دهنده از وضعیت ماریوپول روایت می‌کند که زمانی یک شهر مرفه و مترقی بود و زیر بمباران شدید نیروهای روسی تبدیل به ویرانه شده است.
این خبرنگاران وضعیت نومیدکننده غیرنظامیانی را که برای هفته‌ها بدون برق و گاز و با کمبود مواد غذایی و آب آشامیدنی زندگی می‌کردند، مستدسازی کرده اند. آن‌ها از گورهای دسته‌جمعی مملو از اجساد غیرنظامیان و کودکان تصویربرداری کرده اند.
اگر حوادث ماریوپول توسط این دو خبرنگار مستندسازی نمی‌شد، جهان احتمالاً فوراَ متوجه نمی‌شد که در این شهر چه می‌گذرد.
عکس‌هایی که پروپاگندای کرملین را رد می‌کنند
مالولتکا به تاریخ نهم مارچ از پرستاری تصویر گرفت که یک زن حامله را از زایشگاهی که هدف حمله هوایی روسیه قرار گرفته بود، انتقال می‌داد. این مادر و نوزاد سرانجام جان باختند. این خبرنگار در آن زمان نمی‌دانست که این عکس به سرخط خبرها تبدیل شده و واکنش‌های بین‌المللی را برمی‌انگیزد.
چرنوف گفت: «ما فرصت و دسترسی ساده به اینترنت نداشتیم تا رسانه‌ها را نظارت کنیم و ببینیم که عکس‌ها و ویدیوهای ما چه واکنش‌هایی را برانگیخته است.»
این خبرنگار افزود: «با وجود این، وقتی که شفاخانه زایشگاه هدف حمله هوایی قرار گرفت، من می‌دانستم که این یکی از مهم‌ترین لحظات خواهد بود و عکس‌های گرفته شده از این جنگ تاثیر بزرگی خواهد داشت.»
در حالی که آن‌ها تلاش می‌کردند عکس‌های شان را از طریق اینترنت بسیار ضعیف و بی‌ثباتی که در برخی نقاط این شهر قابل دسترس بود به جهان بیرون بفرستند، رسانه‌های روسیه به صورت گسترده این ادعاها را نشر می‌کردند که سربازان این کشور به غیرنظامیان آسیب نمی‌رسانند. اما تصویرهای تهیه شده توسط این دو خبرنگار از تخریب شفاخانه به شواهد غیرقابل انکار علیه ادعاهای کرملین تبدیل شد.
خبرنگاران هدف قرار می‌گیرند
این دو خبرنگار با مناطق بحرانی ناآشنا نیستند. چرنوب از مناطق جنگی در سوریه، عراق و میانمار گزارش داده است. همچنین مالولتکا سال‌ها انقلاب میدان در اوکرایین و منازعه در شبه جزیره کریمیا و منطقه دونباس این کشور را پوشش داده است. اما حوادث ماریوپول برای آن‌ها متفاوت بود.
چرنوف گفت: «این احتمالاً یکی از سخت‌ترین و خطرناک‌ترین ماموریت‌هایی بود که من تا حالا داشته ام. این جنگ بی‌نهایت خطرناک و غیر قابل پیش‌بینی است، با سلاح‌های بسیار پیچیده.»
این خبرنگار ادامه داد: «بنابراین، شما همانگونه که در مورد زندگی تان نگران هستید، زیر فشار قرار دارید که مواد تهیه کرده و به بفرستید، چونکه اهمیت دارد.»
او توضیح داد که همه خبرنگارانی که در اوکرایین فعالیت می‌کنند با این وضعیت مواجه اند. آمار نشر شده توسط گزارشگران بدون مرز نشان می‌دهد که از زمان شروع تهاجم روسیه بر اوکرایین، خبرنگاران به تکرار هدف شلیک قرار گرفته اند. کمیته حفاظت از خبرنگاران گزارش داده است که تا ۱۳ ماه جون، قتل دست کم ۱۲ خبرنگار در مناطق جنگی اوکرایین ثبت شده است. مقام‌های اوکرایین شمار خبرنگاران کشته شده را بیشتر ذکر کرده اند. همچنین از ربودن، ناپدید بودن و قتل خبرنگاران در شرایط مبهم دیگر نیز گزارش شده است. به تاریخ دوم اپریل سربازان روسیه یک مستندساز لتوانیایی را به ضرب گلوله کشتند.
بازگشت به خط مقدم
چرنوب و مالولتکا فعلاً در آلمان به سر می‌برند و قرار است جایزه آزادی بیان دویچه وله را در برنامه‌ای تحویل بگیرند. آن‌ها تصمیم دارند که با وجود خطرات، دوباره به خط مقدم جنگ برگردند.
دویچه وله با این جایزه همه ساله از خبرنگاران و ابتکارات رسانه‌ای که فعالیت فوق‌العاده‌ای در راستای تقویت آزادی مطبوعات از خود نشان داده اند، تقدیر می‌کند.
منیر قائدی/ ع. ف.