دیوان بین المللی عدلی شکایت ایران علیه امریکا را موجه خواند
۱۳۹۹ بهمن ۱۶, پنجشنبه
دیوان بین المللی عدلی شکایت ایران علیه تحریم های وضع شده توسط دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین ایالات متحده را موجه خواند. حکومت ایالات متحده در برابر این موقف دیوان بین المللی عدلی با ناخوشی واکنش نشان داده است.
اعلانات بازرگانی
عبدالقوی احمد یوسف، رئیس دیوان بین المللی عدلی که مقر آن در شهر دنهاگ هالند است، روز چهارشنبه اعلام کرده است که این دیوان «صلاحیت دارد به دعوای جمهوری اسلامی ایران رسیدگی کند». او با این اقدام، اعتراض ایالات متحده را رد کرده است که مدعی بود این مسأله ربطی به دیوان مذکور ندارد.
حکومت ایالات متحده امریکا در قبال این تصمیم دیوان بین المللی عدلی واکنش نشان داده و آن را «مایه ناامیدی» خوانده است. نِد پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده امریکا گفته است: «می خواهم بگویم که ما احترام زیادی به دیوان بین المللی عدلی داریم.» به گفته او «از این که دیوان مذکور استدلال موجه ایالات متحده را مبنی بر اینکه رسیدگی به شکایت ایران از صلاحیت های این محکمه خارج است نپذیرفته، واشنگتن مایوس شده است.»
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز از «پیروزی قانونی دیگر برای ایران» سخن گفته است. ظریف در یک پیام توییتری نوشته است که دیوان بین المللی عدلی «تمام اعتراضات مقدماتی ایالات متحده را در قضیه شکایت ایران راجع به تحریم های غیرقانونی امریکا رد کرده است.»
ایران علیه تعزیرات وضع شده از سوی ایالات متحده امریکا در برابر دیوان بین المللی عدلی شکایت کرده و ایالات متحده را به نقض قرارداد دوستی سال ۱۹۵۵میان دو کشور متهم کرده است. این درحالیست که مناسبات دیپلوماتیک ایران و ایالات متحده پس از سقوط شاه از چهل سال تا اکنون قطع می باشد.
دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین ایالات متحده در ماه می سال ۲۰۱۸ به طور یک جانبه لغو قرارداد اتومی با ایران را اعلام کرد و پس از آن، یکی پی دیگری تحریم های شدیدی علیه ایران وضع نمود. رئیس جمهور پیشین ایالات متحده در آن زمان همچنان استدلال می کرد که ایران امنیت جهانی را تهدید می کند. ایران نیز در قبال تصامیم ایالات متحده و خروج این کشور از قرارداد اتومی گام به گام واکنش نشان داده و با وجود انتقاد های بین المللی برنامه های غنی سازی یورانیم را شدت بخشیده است.
ایران و ایالات متحده؛ از دوستی تا اوج روابط سرد
یک زمان ایالات متحده و ایران شرکای خیلی نزدیک بودند. به نظر میرسید که توافق هستهای میان واشنگتن و تهران در سال ۲۰۱۵ فصل تازهای را میان دو کشور بگشاید، اما خارج شدن ترامپ از این توافق امیدواری ها را به یأس مبدل کرد.
عکس: picture-alliance/Xinhua/T. Shen
کودتا
در سال ۱۹۵۳ ایالات متحده و بریتانیا با سقوط دادن نظام محمد مصدق، نخست وزیر منتخب ایران قدرت را به شاه برگرداندند. مصدق پیش از آن، نفت ایران را ملی اعلام کرد که سبب خشم واشنگتن و لندن گردید. سازمان اطلاعات مرکزی (سیا) پس از شصت سال برای اولین بار اعتراف کرد که در کودتای براندازی محمد مصدق نقش داشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Harnik
انقلاب
پس از اعتصاب ها و مظاهرات چندین ماهه، محمد رضا شاه پهلوی که از حمایت ایالات متحده امریکا برخوردار بود، در سال ۱۹۷۹ تبعید شد. آیت الله خمینی، جمهوری اسلامی ایران را اعلام کرد. در ماه نوامبر همان سال، دانشجویان وارد سفارت ایالات متحده در تهران شدند و ۵۲ شهروند این کشور را به گروگان گرفتند. این دانشجویان خواستار بر گرداندن شاه به ایران شدند. این گروگان گیری پس از ۴۴۴ روز پایان یافت.
عکس: picture-alliance/AFP
رسوایی
در خزان سال ۱۹۸۶ ماجرای ایران-کانترا که یکی از رسوایی های بزرگ دوره ریاست جمهوری رونالد ریگن به حساب میآید، برملا شد. واشنگتن در آن زمان، به گونه مخفیانه برای ایران تسلیحات را به فروش رسانده بود تا به این ترتیب بتواند شورشیان "کنتراهای" نیاکاراگوا را تأمین مالی کند.
عکس: picture-alliance/dpa/L.W. Smith
امید برباد رفته
در زمان حکومت اکبر هاشمی رفسنجانی (۱۹۸۹-۱۹۹۷) و محمد خاتمی (۱۹۹۷-۲۰۰۵) یک مرحله باز شدن مسیر به غرب به وجود آمد. اما با روی کار آمدن محمود احمدی نژاد در سال ۲۰۰۵ این فصل دوباره رقم خورد. در سال ۲۰۰۲ روشن شد که ایران زیر روپوش برنامه هستهای غیرنظامی، روی گسترش برنامه سلاح اتومی کار میکند. جورج دبلیو بوش با اشاره به ایران، عراق و کوریای شمالی از "محور شرارت" در آن زمان یاد کرد.
عکس: picture alliance/dpa/AP Photo/F. Franklin
تراژیدی
در زمان "جنگ تانکر" یک موشک کشتی جنگی ایالات متحده موسوم به "وینسنس" در خلیج فارس، یک طیاره مسافربری ایران را هدف قرار داد. همه سرنشینان این طیاره جان باختند که بیشترین آنان ایرانی ها بودند. در آن زمان، ایالات متحده حضور هوایی و زمینی خود را در منطقه تقویت بخشید تا کشتی های نفتکش خود را از حملات ایران در امان نگهدارند. این نیروها هواپیمای مسافربری را با یک جیت جنگی به اشتباه گرفته بودند.
عکس: picture-alliance/dpa/US Navy
تحریم ها
سازمان ملل متحد، ایالات متحده و اتحادیه اروپا پس از عدم دسترسی به یک توافق در مذاکرات روی توقف برنامه هستهای، یک سلسله اقدامات تنبیهی را در سال ۲۰۰۶ علیه ایران روی دست گرفتند. حسن روحانی، رئیس جمهور اصلاح طلب این کشور در سال ۲۰۱۳ به درخواست جامعه جهانی برای تنزیل برنامه اتومی کشورش لبیک گفت.
عکس: picture alliance/AP Photo/A. Harnik
توافق
پس از چندین سال مذاکرات، کشورهای دارای حق ویتوی سازمان ملل متحد به علاوه آلمان در سال ۲۰۱۵، در شهر ویانای اتریش با ایران به یک توافق دست یافتند که بر مبنای آن بتوانند برنامه اتومی تهران را تضعیف کنند. در این توافق آمده است که صنعت اتومی ایران زیر کنترول درآورده شود و در برابر تعهد شود که تحریم های اقتصادی بالای ایران از بین بروند.
عکس: Getty Images/AFP/R. Wilking
بیرون شدن از توافق
دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده باوجود اعتراض های گسترده شرکای اتحادیه اروپا، از این توافق هستهیی بیرون رفت و تحریم های تازه را در ماه نوامبر سال گذشته بالای ایران اعمال کرد. ایالات متحده میخواهد که ایران را مجبور بسازد تا یک توافق تازه را به شرایط شدید تر به امضا برساند. آنان همچنان میخواهند که مطمین شوند هیچ راهی برای بازگشت ایران به برنامه هستهیی وجود نداشته باشد.
عکس: picture-alliance/Xinhua/T. Shen
8 عکس1 | 8
این دومین پیروزی نسبی قانونی ایران در قبال تحریم های ایالات متحده امریکا می باشد. در ماه اکتوبر ۲۰۱۸ نیز دیوان بین المللی عدلی تحریم های ایالات متحده را رد کرد و از این کشور خواست تا ممنوعیت صادرات کالاهای بشری علیه ایران را لغو کند. این محموله ها ارسال دوا و اجناس طبی، مواد غذایی و تولیدات زراعتی را در بر می گرفت. اما تا صدور حکم در همه موارد، این روند احتمالاً سال ها ادامه می یابد.
دیوان بین المللی عدلی بلندترین مرجع قضایی سازمان ملل متحد می باشد. احکام این محکمه در ارتباط به مناقشات کشورهای عضو سازمان ملل الزامی اند و این محکمه صلاحیت آن را ندارد تا کشورهای دخیل را مجبور به تطبیق این احکام نماید. قبل از این نیز هم ایران و هم ایالات متحده احکام این دیوان را نادیده گرفته اند.