حکومت فدرال آلمان به دلیل ماجرای یک شعر طنزی علیه رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، اکنون با بحران دیپلوماتیک مواجه گردیده است. به گفته سخنگوی سارنوالی عالی شهر فرانکفورت درخواست مجازات یان بومرمن یکی از تهیه کننده های برنامه های طنزی شبکه دوم تلویزیون عامه آلمان «زید دی اف» از جانب رئیس جمهور ترکیه به سارنوالی مذکور ارائه شده است. اکنون به حکومت آلمان ارتباط می گیرد که آیا مجوز اقامه دعوا علیه وی را صادر می کند یا خیر؟

یان بومرمن به تاریخ 31 ماه مارچ در برنامه طنزی موسوم به "نیو مگزین رویال" تلویزیون «زید دی اف» آلمان شعر طنزی به گفته خود او «انتقاد توهین آمیز» را به خوانش گرفت. اما او در اول و قبل از به خوانش گرفتن شعر مذکور گفت که "چنین پارچه یی در آلمان مجاز" نمی باشد.

این شعر اما دارای یک پیش زمینه بود. زیرا پس از انتشار یک طنز کاملاً عادی در مجله طنزی "اکسترا 3" شبکه تلویزیون شمال آلمان که به وخامت وضعیت حقوق بشر در ترکیه تأکید داشت، حکومت ترکیه به شدت واکنش نشان داده و سفیر آلمان در این کشور را احضار نمود.

پس از این رویداد بومرمن به گفته خودش می خواست با انتشار شعر توهین آمیزی با لحن فحش آلود به رئیس جمهور ترکیه بفهماند که در آلمان چه زمانی و در کدام صورت از مرز طنز و آزادی طنزی عبور می شود.

حکومت آلمان می تواند مجوز اقامه دعوا علیه او را صادر و یا رد کند

در این میان صدراعظم آلمان با معضل بزرگتری روبروست و انتشار چنین اشعاری فقط می تواند به عنوان اخلالی تلقی گردد، زیرا برای مهار ساختن بحران پناهجویان، اردوغان رئیس جمهور ترکیه یکی از شرکای انصراف ناپذیر اتحادیه اروپا محسوب می شود. بنابراین، صدراعظم آلمان شعر بومرمن را قبل از تشدید این ماجرا "متن آگاهانه زخم زننده" خوانده است. با آنهم اردوغان به فقط اینگونه واکنش از جانب صدراعظم آلمان اکتفاء نکرده و اکنون خواهان مجازات این ژورنالیست آلمانی شده است.

با وجود آنکه این ماجرا در یک حکومت قانونمدار مربوط به محکمه می شود؛ اما با آنهم در این ارتباط مشخص، سیاست نیز نقش دارد. زیرا در این مورد، ماده 103 قانون جزای آلمان در زمینه "توهین به مقام ها و اعضای حکومت های خارجی" مطرح می شود که براساس آن "هرکسی که یک مقام ارشد حکومت [...] را توهین نماید تا به سه سال زندان مجازات می گردد. مشروط به اینکه محکمه عالی در زمینه وارد عمل گردد و اما توسط حکومت فدرال آلمان مجوز داشته باشد."

در این ارتباط اما اختلاف نظرهای زیادی در محافل سیاسی آلمان وجود دارند. به ویژه اینکه سیاست به وارد کردن فشار مجال می دهد و یا در برابر آن بطور نسبی برخورد می کند.

ماتیاس دپفنر رئیس بنگاه انتشارات اشپرینگر ضمن یک نامه سرگشاده به روزنامه "ویلت ام زونتگ" با دفاع از این شعر آن را "یک اثر هنری" خوانده و نوشته است که شخصیت توهین آمیز این شعر خود "مفهوم اصل مورد نظر" را می سازد. به گفته او حکومت به اردوغان "سر سجده" خم می کند.

همچنان هوبرتوس کنابه مؤرخ آلمانی و سردبیر مرکز یادبود از قربانیان استخبارات آلمان شرقی "اشتازی" یک گام پیشتر نهاده و در روزنامه "هندلس بلات" ضمن هشدار به حکومت آلمان نوشته است: "من شدیداً قابل نگرانی می دانم اگر در برابر این طنز نویس اقامه دعوای جزایی گردیده و حتی زمینه سازی در این مورد گردد." او افزوده است که چنین یک موردی فقط در کشورهای دیکتاتور و کشورهایی که در چنین مسیری روان اند، ممکن است.

اختلاف نظرها

در مجامع سیاسی و رسانه یی آلمان در این زمینه مباحثات شدیدی در این ارتباط جریان دارند. چنانچه انـِگریت کرامپ کارنباور نخست وزیر ایالت زارلند از حزب دموکرات مسیحی آلمان با آنکه از این شعر دفاع نکرده و گفته است که "این شعر مرز سلیقه خوب را نقض کرده است"، اما با آنهم او به عنوان موسس جایزه گرایم به روز جمعه گذشته از خدمات بومرمن در بخش رسانه های شجاع، دموکرات و آزاد و در توسعه تلویزیون در جهان دیجیتال او را با "احترام ویژه" مورد تمجید قرار داد.

باوجود آن تمام رسانه های آلمان بومرمن را مورد حمایت قرار نداده اند و به این ترتیب فرانک اوبرال، رئیس اتحادیه خبرنگاران آلمان با آنکه هشدار داده است که "فقط به دلایل مناسبات دیپلوماتیک نباید آزادی های طنزی را محدود نمود" اما بررسی جزایی در محکمه از این مورد را "کاملاً عادی" خوانده است.

بومرمن خود در ارتباط به واکنش شدید جانب ترکیه با طنز "نه چندان خفیف تر از طنز قبلی" پاسخ داده است.

آخرین موردی که یک مقام عالیرتبه خارجی در ارتباط به طنز توهین آمیزی واکنش شدید نشان داده بود، به سال 1967 بر می گردد. در آن زمان حین سفر شاه ایران به آلمان دانشجویان در شعارهایی ایران را به اردوگاه های کار اجباری زمان نازی ها تشبیه کرده بودند. در آن زمان مقام های ایرانی نیز واکنش شدیدی از خود نشان دادند، اما حکومت آلمان ایران را مجبور به انصراف در تقاضای این کشور مبنی بر مجازات دانشجویان نمود و در غیر آن گفته بودند که بازرسان مجبور خواهند شد تا اوضاع داخلی ایران را از نزدیک مورد مطالعه قرار دهند.