خط دیورند هرچند هنوز به صورت رسمی توسط افغانستان به عنوان مرزی بین دو کشور به رسمیت شناخته نشده ولی در عمل این خط دو کشور را از هم جدا می‌کند. وقتی مساله مبارزه با تروریسم مطرح می‌شود، مقام‌های افغان می‌گویند که پاکستان در خاک خود به تروریستان پناه داده است. در حالی که بیشتر گروه‌های تروریستی در جنوب خط دیورند فعالیت و پناهگاه دارند.

حامد کرزی رئیس جمهور پیشین افغانستان روز شنبه در محفلی که از سوی مطالعات افغانستان نوین برگزار شده بود گفت: «زمانی که این خط تحمیل شد بر افغانستان، پاکستان وجود داشت یعنی ما از پاکستان گله ای نداریم. به حیث جانشین حکومت انگلیس، از آن‌ها می‌خواهیم که این مساله را چون افغانستان به رسمیت نشناخته، این را بدانند و درک کنند.»

این در حالیست که پاکستان در سال‌های اخیر چند دروازه را در مناطق مرزی با افغانستان ساخته است. دو کشور برسر ساخت این دروازه‌ها اختلافات زیادی داشته‌اند و این اختلافات به درگیری‌های مسلحانه نیز انجامیده است.

آقای کرزی تاکید کرد که به رسمیت نشناختن خط دیورند به معنای این نیست که افغانستان پاکستان را به رسمیت نمی‌شناسد: «این به معنای خدانکرده به رسمیت نشناختن پاکستان نیست. ما به پاکستان و مردمش احترام داریم اما آرزو داریم که پاکستان بداند که خط دیورند بر مردم افغانستان و به بر سرزمین افغان‌ها به زور استعمار انگلیس تحمیل شده و مردمان منطقه را از هم جدا کرده است.»

برخی از افغان‌ها ادعا دارند که خط دیورند برای مدت محدودی به عنوان خط مرزی بین افغانستان و پاکستان مشخص شده ولی شماری به این باورند که هیچ سندی که نشان دهد این خط محدود به زمان معین است، وجود ندارد.

ترس از تغییر اقلیم

مرکز مطالعات نوین افغانستان که روز شنبه به فعالیتش آغاز کرد، برسر دو موضوع مهم خط دیورند و منازعات آبی بین افغانستان و کشورهای همسایه فعالیت خواهد کرد.

حکومت افغانستان از تاثیر تغییرات اقلیم نگران است. رئیس جمهور پیشین افغانستان با ارایه مثال‌هایی از کمبود آب گفت که افغانستان تلاش خواهد کرد تا از آب‌های خود استفاده کند ولی در صورتی که آب اضافی داشته باشد، آن را به همسایه‌های خود نیز خواهد داد.

در حال حاضر آب دریاهای بزرگ افغانستان مانند دریای هلمند و دریای کابل، به ایران و پاکستان سرازیر می‌شود. تحلیلگران به این باورند که آب این دریاها یکی از دلایل اصلی ادامه جنگ در افغانستان است. آقای کرزی گفت: «طبعا آبی که حق همسایه‌های ما است باید به آن‌ها برسد. طبعا اگر ما آب زیادتر داشته باشیم، با بسیار خوشحالی حاضر هستیم آب اضافی به همسایه‌های خود بدهیم ولی اگر ما داشته باشیم.»

عبدالله هیواد رئیس مرکز مطالعات نوین افغانستان گفت کشورهای ایران و پاکستان از آب ‌افغانستان سود زیادی به دست می‌آورند ولی دست به آزار و اذیت مردم افغانستان نیز می‌زنند: «تا زمانی که به سرحدات و آب های افغانستان صورت نگیرد، مشکلات ما حل نمی‌شود. اگر ما مشکل آب و سرحدات را با کشورهای ایران و پاکستان حل نکنیم، ما در همین قهقرا گیر خواهیم ماند.»

آقای هیواد تاکید کرد که اختلاف برسر آب و سرحدات، ناامنی‌ها در افغانستان را گسترده‌تر و دوامدارتر خواهد کرد. او گفت که برای پایان دادن به اختلافات منطقه‌ای و جنگ نیابتی، باید این دو معضل با کشورهای پاکستان و ایران حل شود در غیر آن صورت انتحاری‌ها همواره از افغانستان قربانی خواهند گرفت.

حسین سیرت / کابل