سیاست‌های مهاجرت و پناهندگی در سال‌ها و ماه‌های اخیر موضوعات کلیدی در کارزارهای انتخاباتی و بحث‌های سیاسی در چندین کشور مانند آلمان، ایالات متحده، هالند و پولند بوده‌اند. این بحث‌ها می‌توانند بسیار احساسی شوند و غالباَ معلومات جعلی در این رابطه نشر می‌شود.

برنامه‌ای موسوم به "حوض همبستگی"، بخشی مهم از پیمان جدید مهاجرت و پناهندگی اتحادیه اروپا، از اواسط سال ۲۰۲۶ به اجرا در می‌آید. در این چارچوب، کشورهای عضو که با فشارهای مهاجرتی بالا مواجه هستند، واجد شرایط دریافت کمک از این برنامه خواهند بود. ارزیابی اخیر کمیسیون اروپا نشان می‌دهد که آلمان، در میان کشورهای دیگر، می‌تواند تا پایان سال ۲۰۲۶ درخواست معافیت از پذیرش پناهجویان بیشتر را بدهد.

همانطور که در اتحادیه اروپا سوالاتی درباره توزیع مهاجران و پناهجویان مطرح می‌شود، یک ادعای قدیمی دوباره در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود.

ترکیب جمعیتی پناهندگان و پناهجویان در جهان

ادعا: در این پست در تیک‌تاک ادعا می‌شود که "۸۵ درصد از مهاجران در جهان مسلمان هستند" و "آنها در ۵۶ کشور اسلامی درخواست پناهندگی نمی‌دهند." بخشی از این ادعا از حداقل سال ۲۰۱۹ در رسانه‌های اجتماعی در گردش است، اما اخیراً دوباره توجه‌ها را به خود جلب کرده است.

راستی‌آزمایی دویچه‌وله: این ادعا نادرست است

همین ادعا به زبان‌های آلمانی، چینی، پرتگالی، هالندی، فرانسوی، ایتالیایی و اسپانیایی نیز نشر شده است و شامل پست‌هایی در شبکه‌های اجتماعی مختلف است.

طبق گزارش کمیساریای عالی ملل متحد در امور پناهندگان، تا پایان جون ۲۰۲۵ تعداد پناهندگان در سراسر جهان ۴۲.۵ میلیون نفر و تعداد متقاضیان پناهندگی ۸.۴ میلیون نفر بوده است. برای بخش اول این ادعا که "۸۵ درصد پناهندگان مسلمان هستند"، ما به داده‌هایی درباره ترکیب دینی پناهندگان جهان نیاز داریم.

آژانس پناهندگان سازمان ملل (یو‌ان‌اچ‌سی‌آر) که منبع اصلی آمار پناهندگان در سراسر جهان است، ابزاری را برای جستجوی داده‌های پناهندگان ایجاد کرده است. با این حال، این اداره ملل متحد داده‌هایی درباره وابستگی دینی پناهندگان جمع‌آوری نمی‌کند.

این آژانس ملل متحد داده‌های خود را از عملیات‌های خود و از دولت‌ها جمع‌آوری می‌کند، که اغلب به دلایل حریم خصوصی داده‌هایی درباره دین پناهندگان جمع‌آوری نمی‌کنند.

علاوه بر این، از آنجا که جمع‌آوری این نوع داده‌ها ممکن است به پناهجویان صدمه وارد کند، سیستم ثبت نام یوان‌اچ‌سی‌آر (PRIMES) فقط در صورتی این داده‌ها را جمع‌آوری می‌کند که برای تعیین وضعیت پناهندگی فرد مرتبط باشد.

صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!

برای مهاجران، یعنی کسانی که به دلایل غیر از پناهندگی از کشور خود مهاجرت می‌کنند، ما می‌توانیم داده‌هایی درباره ترکیب دینی پیدا کنیم. مرکز تحقیقات پیو، یک موسسه غیرانتفاعی مستقر در واشنگتن، بر ویژگی‌های جمعیتی و اجتماعی مهاجران تمرکز دارد. این مرکز مطالعه‌ای با داده‌هایی درباره ترکیب دینی مهاجران در جهان انجام داده است. در اینجا می‌بینیم که ۴۷ درصد از همه مهاجران مسیحی و ۲۹ درصد مسلمان هستند، عددی که به طور قابل توجهی کمتر از ۸۵ درصد است.

با این حال، پناهندگان یک گروه کاملاَ متفاوت از مهاجران هستند. و برای پناهندگان و پناهجویان، ما نتوانستیم مطالعات مشابهی پیدا کنیم. در حالی که مهاجرت اغلب به عنوان تغییر مکان داوطلبانه درک می‌شود، پناهندگان نمی‌توانند به خانه و کشور خود بازگردند و نیاز به حفاظت تحت قوانین بین‌المللی دارند.

بیشتر بخوانید: تحقیق: مهاجرت باعث افزایش جرم و جنایت نمی‌شود

ما تنها با توجه به اکثریت دینی در کشورهای مبداء پناهندگان می‌توانیم تخمین بزنیم که آیا این ادعا محتمل است یا خیر. جانیس کرویدر از آژانس پناهندگان ملل متحد هشدار می‌دهد که باید "در نظر بگیریم که احتمال پناهنده شدن همه شهروندان یک کشور به طور یک سال وجود ندارد. به عنوان مثال، پناهندگان روهینگیا از میانمار، که اکثریت شان مسلمان هستند، در حالی که میانمار یک کشور با اکثریت بودایی است."

گزارش روندهای جهانی ۲۰۲۴ آژانس پناهندگان ملل متحد شان می‌دهد که ونزوئلایی‌ها و اوکرایینی‌ها، هر دو کشور با اکثریت مسیحی، بخش قابل توجهی از جمعیت کلی پناهندگان را تشکیل می‌دهند.

ادگار اسکراس از آژانس پناهندگان ملل متحد می‌نویسد که "با توجه به اینکه اوکرایینی‌ها و ونزوئلایی‌ها به تنهایی تقریباً یک سوم از همه پناهندگان و سایر افراد نیاز به حفاظت بین‌المللی را تشکیل می‌دهند، نسبت واقعی پناهندگانی که مسلمان هستند احتمالاً بسیار کمتر است."

از سوی دیگر، در میان کشورهای مبدای پناهندگان، واقعاً برخی کشورها وجود دارند که اکثریت مردم آنها مسلمان هستند، از جمله سوریه، افغانستان و سودان.

به گفته کمیساریای عالی پناهندگان ملل متحد، داده‌های جامع مورد نیاز برای بیان اینکه ۸۵ درصد از همه پناهندگان مسلمان هستند، وجود ندارد.

پناهجویان بیشتر در کدام کشورها پناه می‌جویند؟

تا ماه جون امسال، ۸.۴۲ میلیون پناهجو وجود داشته اند. پناهجویان افرادی هستند که "به دلیل خطرات در کشور خود، به دنبال حفاظت بین‌المللی هستند، اما وضعیت پناهندگی آنها به طور قانونی مشخص نشده است."

در پُستی که در بالا مطرح شد، ادعا می‌شود که آوارگان مسلمان در "۵۶ کشور مسلمان" درخواست پناهندگی نمی‌دهند. از آنجا که هیچ اعداد جامع درباره همه پناهندگان مسلمان وجود ندارد، ما نمی‌توانیم تعیین کنیم که دقیقاً در کجا درخواست پناهندگی می‌دهند. دوباره، ما فقط می‌توانیم بر اساس داده‌های موجود تخمین بزنیم.

بخش دوم این ادعا احتمالاً به ۵۷ عضو سازمان همکاری اسلامی (OIC) اشاره دارد. تعداد این کشورها تا مارچ ۲۰۲۵ که سوریه دوباره عضویت آن را یافت، ۵۶ کشور بود. این سازمان هم شامل کشورهایی می‌شود که اسلام دین رسمی آن‌هاست و هم کشورهایی که اکثریت باشندگان آن مسلمان هستند.

ادگار اسکراس می‌گوید که حداقل هفت کشور میزبان بزرگ پناهجویان و پناهندگان کشورهای اسلامی هستند. این کشورها عبارت اند از بنگله‌دیش، جمهوری اسلامی ایران، لبنان، اردن، ترکیه، چاد و پاکستان. این کشورها با هم نزدیک از ۳۰ درصد همه پناهجویان و پناهندگان میزبانی می‌کنند. همه این کشورها عضو سازمان همکاری اسلامی هستند.

مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!

مهم است که توجه داشته باشیم که اکثریت افرادی که از درگیری و آزار و اذیت فرار می‌کنند، به عنوان افراد بیجا شده در داخل کشورهای مبدأ خود می‌مانند. این آوارگان وقتی از کشور خود فرار می‌کنند، عمدتاً به کشورهای همسایه می‌روند. مانند سال گذشته، تا جون ۲۰۲۵ نیز ۶۶ درصد از پناهجویان و پناهندگان در کشورهای همسایه خود بر سر می‌بردند.

در بسیاری از موارد، کشورهای همسایه وابستگی‌های دینی مشابه کشورهای مبداء آوارگان دارند. به عنوان مثال، آوارگان از سوریه، کشوری با اکثریت مسلمان، عمدتاً به ترکیه رفته اند که یک کشور دیگر با اکثریت مسلمان است. همین امر برای آوارگان افغان نیز صدق می‌کند که عمدتاً به پاکستان و ایران فرار کرده‌اند.

بنابراین، پناهندگان مسلمان در کشورهای با اکثریت مسلمان نیز پناه می‌جویند، به شمول کشورهایی که عضو سازمان همکاری اسلامی هستند.