سازمان گزارشگران بدون مرز روز سه شنبه (۲۱ اپریل ۲۰۲۱) رده‌بندی سالانه کشورهای جهان بر اساس آزادی مطبوعات و شفافیت در اطلاع‌رسانی را منتشر کرد. کشور ناروی برای پنجمین بار در صدر این جدول رده بندی قرار دارد. فنلند در جای دوم پابرجا مانده و سویدن از جای چهارم به سوم ارتقا یافته است. دنمارک جایگاه چهارم را دارد.

افغانستان در جدول رده بندی گزارشگران بدون مرز در جای ۱۲۲م باقی مانده که ۵۲ رتبه بالاتر از ایران است. این سازمان ایران را یکی از سرکوبگرترین کشورها برای روزنامه‌نگاران خوانده است که گویا اخبار و اطلاع رسانی را همواره کنترول می‌کند.

سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش خود در رابطه با وضعیت آزادی رسانه‌ها در افغانستان، از قتل‌های هدفمند خبرنگاران و خشونت افراط‌گرایانه علیه خبرنگاران به ویژه خبرنگاران زن یاد کرده است.

مرتبط:زنان قوی افغان مجبور اند پنهان شوند

پاندمی کرونا و گرایش‌های سرکوبگرانه علیه منسوبین رسانه‌ها

کریستیان میهر، مدیر عامل سازمان خبرنگاران بدون مرز در مجموع وضعیت برای خبرنگاران را در زمان پاندمی کرونا خراب ارزیابی می‌کند. او در صحبتی با دویچه وله گفت: «پاندمی کرونا گرایش‌های سرکوبگرانه را در سراسر جهان تحکیم کرده است.»

از ارزیابی جدول رتبه بندی آزادی مطبوعات در سال ۲۰۲۱ بر می‌آید که وضعیت (برای خبرنگاران) در همه قاره‌های جهان کماکان بدتر شده است. میهر، طور نمونه از چند منطقه جهان نام برد. به قول وی مصر نشر آمار غیر رسمی در مورد میزان ابتلا به ویروس کرونا را منع قرار داده است؛ و یا در سوریه، که حکومت رئیس جمهور اسد پخش اخبار در مورد کرونا را تنها به خبرگزاری دولتی اجازه داده است.

پخش اطلاعات غلط نیز افزایش یافته است. کریستیان میهر در این رابطه به دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین ایالات متحده امریکا، و همچنان ژائیر بولسونارو و نیکولاس مادورو، رؤسای جمهور برازیل و ونزوئلا اشاره کرد. به گفته وی اطلاعات غلط از سوی آنها همواره در رسانه‌ها مورد سوال قرار داشت. میهر در این ارتباط از یک نکته مثبت نیز یاد کرد: ژورنالیزم مستقل «یگانه وسیله مؤثر در برابر اطلاعات غلط در مورد پاندمی کرنا» است.

مرتبط:حملات لفظی ترامپ بر رسانه ها و تضعیف آزادی مطبوعات

سازمان خبرنگاران بدون مرز وضعیت در اروپا را بیشتر در روسیه سفید نگران کننده خوانده و از «سرکوب گسترده و غیر قابل تحمل» خبرنگاران در این کشور سخن گفته است. روسیه سفید در جدول رتبه بندی در جمع ۱۸۰ کشور دیگر، در جای ۱۵۸م قرار گرفته است. این سازمان گفته است که تنها تا پایان سال ۲۰۲۰ در روسیه سفید بیشتر از ۴۰۰ خبرنگار به گونه موقت بازداشت شده بودند، «و ما همواره از بدرفتاری‌ها در برابر آنها شنیدیم». روسیه در این جدول در جای ۱۵۰م قرار دارد.

انتقاد شدید از بریتانیا به خاطر جولیان اسانژ

سازمان خبرنگاران بدون مرز همچنان از وضعیت در بریتانیا به شدت انتقاد کرده است. دلیل آن محاکمه جولیان اسانژ، بنیانگذار صفحه افشاءگر انترنتی «ویکی لیکس» است. در گزارش این سازمان آمده است که گزارشدهی در مورد روند تحویلدهی اسانژ، برای رسانه‌های بین المللی بسیار محدود بود. میهر گفته است که جای ۳۳م در جدول رتبه بندی برای «کشوری که مهد دموکراسی خوانده می شود» جای خوبی نیست. او افزوده است که بریتانیا تعهدات خود به عنوان یک «دولت قانون» را نقض کرده و به این ترتیب «یک سگنال فاجعه آمیز برای آزادی مطبوعات را به جهان فرستاده است».

مرتبط:ترورهای هدفمند؛ خبرنگاران افغان در «فضای ترس» کار می‌کنند

آلمان در جدول رتبه بندی از جای یازدهم به جای سیزدهم تنزل کرده است. سازمان گزارشگران بدون مرز دلیل آن را افزایش شدید خشونت‌ها علیه منسوبین رسانه‌ها در این کشور خوانده است. به قول این سازمان در سال اول پاندمی کرونا این خشونت‌ها از ۱۳ مورد به ۶۵ مورد افزایش داشت. بیشتر این خشونت‌ها گویا در هنگام اعتراضات در برابر وضع محدودیت‌های کرونایی صورت گرفته است.

بدترین وضعیت در افریقا و همزمان چند بهبود

آزادی مطبوعات در افریقا، در مقایسه با سایر قاره‌ها، هنوز هم در بدترین وضعیت قرار دارد. اریتریا در جمع ۱۸۰ کشوری که در جدول رتبه بندی درج اند، در جای آخر قرار گرفته است. از جمع ۴۸ کشور افریقایی در ۲۳ کشور این قاره وضعیت خبرنگاران «بسیار وخیم» و «بسیار جدی» خوانده شده است.

اما در برخی از کشورهای افریقایی بهبود این وضعیت نیز دیده می‌شود. طور مثال بوروندی توانسته است از جای ۱۶۰م در جدول رتبه بندی، به جای ۱۴۷م ارتقا کند. این کشور از جمله چندین خبرنگاری را که خودسرانه برای مدت طولانی به زندان افکنده شده بودند، دوباره آزاد کرده است.

مرتبط:گزارشگران بدون مرز: عربستان «استاد زندانی کردن» خبرنگاران است

سیرالئون، پس از آنکه قانون مجازات برای اخبار غلط را لغو کرد، در جدول رتبه بندی از جای ۸۵م به جای ۷۵م ارتقا یافت. همچنان در کشور درگیر جنگ داخلی مالی، موارد خشونت علیه خبرنگاران کاهش یافته است. به همین دلیل این کشور حالا در جدول رتبه بندی در جای ۹۹م قرار گرفته، یعنی ۹ جای بالا رفته است.

به این ترتیب اروپا در مجموع در صدر جدول رتبه بندی قرار دارد. سازمان گزارشگران بدون مرز در ۹ کشور از جمع ۱۲ کشور اروپایی، وضعیت خبرنگاران را «خوب» ارزیابی کرده است.

مارسل فورستناو / ص.ا، ن.ا