در مزار شریف، شهری که در روزهای نوروز میزبان مهمانان داخلی و خارجی و شاهد بزرگترین جشن نوروز در افغانستان است، مردم با بالا کردن جهنده سخی نوروز را جشن گرفتند.

کابل، شهری از تفاوتها

در افغانستان جشنهای نوروزی نیز متفاوت است. آنهایی که فرصت و توانایی مالی داشته باشند، به میله گل سرخ در مزار شریف میروند. بیشتر مردم در جایی که زندگی میکنند به دشتها و پارکها میروند و یا در میان خانوادهها مراسم نوروزی را جشن میگیرند.

در شهر کابل به دلیل تفاوتهایی که در فرهنگ مردم این شهر دیده میشود، رسمهای نوروزی نیز متفاوت است. غلام محمد، باشنده شهر کابل میگوید: « رواجهای نوروزی این است که مردم روت میپزند، سمنک میپزند، جهنده سخی بالا میشود. هفت میوه متشکل از مغز بادام و چهار مغز، سنجد، کشمش و ... ترتیب میشود و کسانی که خانههای قوم و خویش میآیند، از آن میخورند».

اکثر باشندگان کنونی کابل کسانی اند که از دیگر ولایتها یا کشورهای همسایه، بعد از سالها مهاجرت، به این شهر مسکن گزین شده اند. به این دلیل، این مردمها حامل رسمهای فرهنگی متفاوت نوروزی هستند، هرچند این رسمها بسیار شبیه هم هستند.

دیگر باشنده شهر کابل میگوید: «وقتی که سال نو میشود، پسری که نامزد است، اول باید ماهی، جلیبی و لباس به خانه نامزد خود ببرد. دوم، دختر بالای پسر حق دارد که چکر بروند، بازار بگردند و میله کنند، زیرا سال نو است».

بسیاری مردم در افغانستان برای روز نوروز سمنک تهیه میکنند. این آمادگیها روزها قبل از نوروز گرفته میشود. چنانچه یکی از باشندگان کابل میگوید: «امکان ندارد در روز نوروز سمنک نداشته باشیم».

سال را با خوشی شروع کن تا در تمام سال خوش باشی

در ولایت هرات در غرب افغانستان، شماری از مردم به این باورند خوش گذشتاندن روز اول سال، تاثیرات مثبتی بر تمام سال دارد.

رشید اعظمی، از سینماگران ولایت هرات میگوید: «میلهها در گوشه و کنار شهر هرات برگزار میشود. در این میلهها چیزی که از سابق رواج دارد، تخم مرغ جنگی است، موسیقی محلی است، یا این که به رسم قدیم تا هنوز چرخ و فلکهایی است که اطفال و نوجوانان بر آنها سوار میشوند. یا این که فامیلها از اقارب خود دید و بازدید میکنند».

تهیه کردن سفره هفت سین بخشی دیگر از رسم نوروزی در هرات و شمار دیگر شهرهای افغانستان است. همچنان در ولایت هرات، مردم در روز اول سال به جاهای سبز میروند و به اصطلاح «پا به سبزه» میگذارند.

مهدی، باشنده هرات میگوید: «وقتی که بهار میشود، از طرف داماد به جانب عروس ماهی خام یا بریان شده میبرند. کیک نوروزی جور میکنند و به خانه عروس میبرند. عنعنات دیگر ما این است که سمنک جور میکنیم، زنها یا بزرگسالان قوم جمع میشوند».

نوروز، آغاز جدید

در ولایت قندوز داستانهای مختلف نوروزی را میتوان از گذشتهها شنید. در این ولایت نیز مراسم نوروزی ویژگیها و تفاوتهای خود را دارد.

شکریه محمدی، یک تن از زنان تحصیلکرده ولایت قندوز میگوید نوروز برای او آغاز زندگی جدید است، آغازی که در آن جلوههایی از امید را میتوان تماشا کرد. او میافزاید: «زیباترین جلوههای سال را در اول بهار میبینم. مثل زیبایی، درختان، سرسبزی طبیعت که روحیه بسیار نو و عالی به همه میبخشد. یکی از کارهایی که در سال نو میکنم، تهیه لباس نو است. دوست دارم مثل بهار و طبیعت خودم را در لباس دیگری ببینم».

سکینه محمدی، دیگر باشنده ولایت قندوز روز نوروز با خانوادهاش به دامنههای سرسبزی میشتابد تا این روزش را در یک محیط متفاوت بگذراند. او میگوید: «در شب اول سال، یعنی در شب نوروز، همه اعضای خانواده جمع میشویم. سفره هفت سین پهن میکنیم».

خانم محمدی در مورد میله سمنک میگوید: «در شب اول سال دختران جوان تا نصفههای شب کنار آتش که روی آن دیگ بزرگ سمنک گذاشته شده، مینشینند و به رقص و پایکوبی و آوازخوانی میپردازند. همچنین از سنتهای دیگر مردم این است که در روز اول نوروز هفت میوه تهیه میکنند که ترکیبی از میوههای خشک بوده و خیلی شیرین و خوشمزه است». در میله سمنک در بسیاری مناطق افغانستان مرسوم است، ترانه مشهوری نیز نواخته میشود.

جشن نوروز که ریشه در آیینهای باستانی مردم افغانستان و برخی کشورهای همسایه دارد، با برگزاری مراسم تفریحی دیگر نیز تجلیل میشود. اسب دوانی، بزکشی و پهلوانی دیگر رسمهای نوروزی عمدتاً در مناطق شمال افغانستان است.

سال دشوار

مردم افغانستان با سال 1389 خدا حافظی کردند، اما هنوز واضح نیست سال جدید چه تحولاتی در این کشور رخ میدهد. مقامهای دولتی سال 1390 را یک سال دشوار و مهم عنوان میکنند.

کریم خلیلی، معاون دوم رییس جمهور افغانستان که در مراسم جهنده بالا در مزار شریف شرکت کرده بود، گفت سال جدید برای مردم افغانستان «سال دشواری» است. او به انتقال مسوولیتهای امنیتی و روند مصالحه با طالبان به عنوان موضوعات مهم سال جدید یاد کرد.

در ولایت بلخ و شهر مزار شریف تدابیر ویژه برای تامین امنیت مراسم نوروز گرفته شده است. شعارهای نوروزی بر درودیوار ساختمانهای شهر مزار شریف به چشم میخورند. صفی الله، باشنده شهر کابل که به مزار شریف آمده است، میگوید: «نسبت به سالهای قبل در شهر مزارشریف بسیار تغییرات آمده. امنیت بسیار خوب گرفته شده و هر کسی میتواند با دوستان خود در هر طرفی میله کند».

دویچه وله، عارف فرهمند

ویراستار: روح الله یاسر