بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل از جمله شخصیت هایی است که در مراسم رسمی یادبود سهم گرفت. این مراسم در کیگالی، پایتخت رواندا برگزار شد. بان جامعه بین المللی را دعوت کرد که از اشتباه های رواندا درس عبرت بگیرند. او وضعیت این کشور را در 20 سال پیش، با بحران کنونی در جمهوری افریقای مرکزی و سوریه مقایسه کرد و گفت که دنیا باید به وظایف اش عمل کند و از قربانیان خشونت در دیگر کشورها محافظت کند.

پل کاگامه، رئیس جمهور رواندا در پای بنای یادبود از نسل کشی آتشی را برافروخت که قرار است 100 روز شعله ور باشد. مدت نسل کشی در رواندا که در سال 1994 در چنین روزی آغاز شد، نزدیک به 100 روز بود. افزون بر این در رواندا یک هفته عزای عمومی اعلام شده و در طول این مدت برگزاری مراسم رسمی، عروسی و یا جشن گرفتن ممنوع می باشد.

فرانسه برخلاف برنامه ریزی قبلی در این مراسم یادبود نماینده ای ندارد. در اختلاف بر سر تقصیر فرانسه در نسل کشی، رواندا دعوت اش را از میشل فلش، سفیر فرانسه در این کشور دوباره پس گرفت. سفیر فرانسه گفت که در یک تماس تلفونی به او گفته شده که نامش دیگر در فهرست شرکت کنندگان در این مراسم یادبود نیست. فلش گفت که این خبر او را بسیار ناراحت کرده است.

پل کاگامه آخر هفته گذشته فرانسه را دوباره متهم کرد که در نسل کشی 20 سال پیش، تقصیر دارد. فرانسه در پی آن، اشتراک کریستیان توبیرا، وزیر عدلیه اش در این مراسم یادبود را لغو کرد. شام روز یکشنبه پاریس خبر داد که فلش، سفیر فرانسه در رواندا در این مراسم اشتراک خواهد کرد.

انتقاد شدید از پاریس

کاگامه در مصاحبه با روزنامه فرانسوی زبان «ژون افریک» که روز شنبه نشر شد، فرانسه و بلجیم را متهم کرد که در «تدارک سیاسی» کشتارهای دسته جمعی سال 1994 «نقش مستقیم» داشته اند». بنا بر ادعای کاگامه، سربازان فرانسوی که آن زمان برای ماموریت انسان دوستانه در رواندا مستقر بودند، در این کشتارها «نقش فعال» داشته و «همدست» بوده اند.

رواندا در یک گزارش تحقیقاتی در سال 2008 به این نتیجه رسید که نظامیان فرانسوی، ملیشه های مسئول کشتارها را آموزش داده اند. حتی گفته می شود که شماری از سربازان فرانسوی در این کشتارها شرکت مستقیم داشته اند.

حکومت فرانسه چنین اتهاماتی را پیوسته رد کرده است. البته نیکولا سارکوزی، رئیس جمهور وقت این کشور در یک دیدار آشتی جویانه از رواندا در سال 2010 به این اقرار کرده بود که کشورش «اشتباه های شدیدی در ارزیابی» اوضاع کرده است. او گفته بود که فرانسه و جامعه بین المللی «جهت جلوگیری و متوقف کردن این جنایت مشمئز کننده» به اندازه کافی تلاش نکرده اند.

پیش از این، دیدیر ریندرس، وزیر خارجه بلجیم اعلام کرده بود که بدون توجه به گفته های کاگامه به کیگالی سفر می کند. او گفت، هدف از شرکت در این مراسم ادای احترام به قربانیان است و نه به رئیس جمهور رواندا و حکومت اش.

هشدارهای اوباما و پاپ

شام پیش از برگزاری مراسم رسمی یادبود، بارک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده، در واشنگتن از قربانیان نسل کشی در رواندا یادبود کرد. او با نشر یک بیانیه خواهان ابراز همدردی به جای نفرت شد. رئیس جمهور امریکا گفت که قتل عام در رواندا وجدان جهانیان را تکان داده است. این کشتارها به گفته اوباما تصادفی و اجتناب ناپذیر نبوده اند، بلکه به طور «عمدی و سیستماتیک» انجام شده اند.

پاپ فرانسیسکوس، رهبر کاتولیک های جهان نیز روز یکشنبه از مردم رواندا خواست راه آشتی را که در پیش گرفته اند «با عزم، امید و بدون هراس» ادامه دهند. او در مقابل ده ها هزار کاتولیک در رم گفت که بازسازی روحی و انسانی رواندا در اولویت می باشد و پیش داوری ها و تجزیه طلبی های قومی باید به فراموشی سپرده شوند.

نسل کشی سال 1994 در رواندا تا به امروز یکی از بدترین جنایات تاریخ بشری محسوب می شود. در این کشتارها تقریبا 800 هزار تن جان باختند. بیشتر قربانیان این نسل کشی از اقلیت توتسی بودند که توسط اعضای قوم هوتو به قتل رسیدند. مردم هوتو پس از حمله مرگبار بر جووینال هابیاریمانا، رئیس جمهور وقت رواندا که به تاریخ ششم اپریل سال 1994 رخ داد، انتقام گیری از مردم توتسی را آغاز کردند که هفته ها به طول انجامید.