روهینگیا یک اقلیت قومی و دینی در کشور میانمار است. شمار زیاد اعضای این اقلیت مذهبی در ایالت رخین میانمار زندگی می کنند. از چندین دهه بدینسو حکومت میانمار مسلمان های روهینگیا را به عنوان اتباع این کشور به رسمیت نمی شناسد. سال هاست که بودایی های میانمار به تعقیب، آزار و ازیت این اقلیت مذهبی متهم می باشند.

ملل متحد و ایالات متحده امریکا روهینگیاها را به عنوان یک جماعت دینی می شناسند که با سطح بلند آزار و اذیت مواجه هستند. هر سال هزارن آواره روهینگیا، میانمار و بنگله دیش را به قصد کشورهای با اکثریت مسلمان چون مالیزیا و اندونیزیا ترک می کنند.

چرا روهینگیاها بی وطن اند؟

نزدیک به ۱۰ در صد انسان های بی وطن جهان در میانمار زندگی می کنند. ملل متحد در سال ۲۰۱۴ از اصلاحات سیاسی و اقتصادی در کشور میانمار قدردانی کرد، اما به خاطر وضعیت بسیار خراب روهینگیاها در این کشور نگرانی شدید خود را ابراز داشت. سازمان ملل خواهان دسترسی کامل روهینگیاها به حقوق شهروندی میانمار و دسترسی مساویانه آنها به تمام خدمات شده است.

اما حکومت میانمار تا حالا از دادن تابعیت به این اقلیت خوداری کرده است. میانمار حدود ۱،۱ میلیون مسلمانان روهینگیا را مهاجرین غیرقانونی از کشور بنگله دیش می داند. این کشور همچنان از کاربرد کلمه روهینگیا در اعلامیه های سازمان ملل انتقاد می کند و ادعا دارد که این موضوع تلاش ها برای حل این تنش را با مشکل مواجه می سازد.

حکومت میانمار یا برمای سابق تاکید می کند که اگر این اقلیت خود را بجای روهینگیا، بنگالی بنامد، برای آنها تابعیت میانمار داده خواهد شد اما روهینگیاها از انجام این کار انکار می ورزند.

کمیسیون مشورتی رخین که در رأس آن کوفی عنان سرمنشی سابق سازمان ملل قرار دارد، گزارش ۶۳ صفحه ای خود در این مورد را ماه گذشته نشر کرد. در این گزارش آمده است که بزرگترین چالش در مقابل صلح در ایالت رخین، موضوع تابعیت است.

در گزارش آمده است: "اگر این موضوع حل نشود، سبب ادامه مصیبت انسانی و ناامنی خواهد شد. در عین حال این موضوع سبب ایجاد مشکلات در راه پیشرفت اقتصادی و اجتماعی تمام ایالت رخین می شود."

این کمیسیون از میانمار خواسته است تا برای پروسه تایید تابعیت یک راهبرد و زمان بندی واضح ایجاد کند. کمیسیون همچنان خواسته، در مورد کسانی که درخواست تابعیت شان رد شده است هم تصمیم گرفته شود و واضح گردد که آیا این کار با معیارهای جهانی مطابقت دارد یا خیر.

کمیسیون به صورت مشخص خواهان تجدید نظر در قانون شهروندی سال ۱۹۸۲ شده است، چون این قانون موضوع شهروندی را با قومیت ربط می دهد.

تنش در میانمار چه زمانی به خشونت کشید؟

در سال ۲۰۱۲ تنش میان بودایی های ملی گرا و اعضای اقلیت روهینگیا به خشونت کشید که در نتیجه آن شمار زیاد زندگی خود را از دست دادند. در آن زمان ده ها هزار تن از روهینگیاها مجبور به فرار به کشور همسایه بنگله دیش، مالیزیا، تایلند و اندونیزیا شدند. از سال ۲۰۱۲ بدینسو حدود ۲۰۰ هزار آواره روهینگیا در کمپ های ایالت رخین بسر می برند.

در ماه اکتوبر سال گذشته، جنگجویان روهینگیا چندین پوسته پولیس را مورد حمله قرار دادند و شمار زیاد نیروی های امنیتی میانمار را به قتل رساندند. نیروهای امنیتی در پاسخ به این حملات، در این منطقه عملیات ضد دهشت افگنی براه انداخت. اما سازمان های حقوق بشری چون دیدبان حقوق بشر و سازمان عفو بین الملل گفته اند که عملیات نیرو های امنیتی میانمار شامل کشتار خودسرانه، تجاوزهای جنسی سیستماتیک، به آتش کشیدن خانه ها و اخراج اجباری باشندگان محلی می شد.

سازمان ملل متحد گفته است که بعد از آغار خشونت های سال ۲۰۱۲ نزدیک به ۸۷ هزار آواره روهینگیا به بنگله دیش فرار کردند. این آمار البته موج فراریان اخیر را شامل نمی‌شود.

موج تازه خشونت چه زمانی آغاز شد؟

به تاریخ ۲۵ آگست خشونت های تازه زمانی در ایالت رخین آغاز شد که حدود ۱۰۰ جنگجوی روهینگیا پوسته های نیروهای امنیتی میانمار را در نزدیکی مرز بنگله دیش مورد حمله قرار دادند. هر دو طرف یکدیگر را به آتش کشیدن خانه های مردم و قتل های گروهی متهم می کنند.

در نتیجه نزدیک به ۴۰۰ تن کشته شده اند که به گفته نیروهای امنیتی، بیشتر کشته شدگان مربوط به جنگجویان روهینگیا می باشد. در نتیجه خشونت های تازه هزاران تن از خانه های شان آواره شده و به بنگله دیش پناه برده اند.

چرا بنگله دیش در قبال مهاجرین روهینگیا موقف سخت دارد؟

بنگله دیش می خواهد شمار آوارگان روهینگیا را محدود کند. شمار زیاد کسانی که می خواهند از میانمار به بنگله دیش پناه ببرند، در میان راه گیر مانده اند.

هر چند بنگله دیش گفته است که مهاجرت غیرقانونی روهینگیاها را تحمل نمی کند، اما هزاران تن خود را به کمپ های مهاجرین واقع در مناطق سرحدی بنگله دیش رسانده اند. نیروهای امنیتی بنگله دیش تعداد زیادی از روهینگیاها را که در میان راه دستگیر کردند، دوباره به میانمار فرستانده اند.

 همین حالا حدود ۱۵۰ هزار آواره روهینگیایی در کمپ های بنگله دیش زندگی می کنند.

آیا اقلیت روهینگیا افراطی می شوند؟

در سال های اخیر موضوع روهینگیا بعد مذهبی گرفته است. در این میان گزارش های از افراطی شدن مسلمانان روهینگیا نیز داده می شود.

در دسمبر سال گذشته مرکز تحقیقاتی موسوم به گروه بین المللی بحران در گزارشی گفت که مسلمان های روهینگیا که در اکتوبر سال ۲۰۱۶ نیروهای سرحدی میانمار را مورد حمله قرار دادند با اسلامگرایان ارتباط داشتند.

گروه «حرکت الرخین» که بعد از خشونت های سال ۲۰۱۲ به میان آمد، مسئولیت حملات اکتوبر را بدوش گرفت. سازمان بین المللی بحران بر اساس مصاحبه ها با اعضای این گروه گفته که حرکت الرخین با پاکستان و عربستان سعودی ارتباط دارد.

در گزارش گروه بین المللی بحران آمده است که جنگجویان خارجی به شمول افغان ها و پاکستانی ها، باشندگان روستاهای رخین را آموزش های نظامی دادند.

گروه های افراطی چون طالبان، دولت اسلامی و القاعده نیز خشونت ها علیه روهینگیا را محکوم کرده و خواستار جهاد علیه مسئولین میانمار و بودایی ها شده اند.

آیا حکومت میانمار مرتکب نسل کشی شده است؟

حکومت مالیزیا و برخی فعالان، میانمار را به نسل کشی مسلمان‌های روهینگیا متهم کرده اند. میانمار این اتهام را رد می‌کند. بوریس بارت، تاریخ نویسی که در سال ۲۰۰۶ کتابی راجع به تاریخ نسل کشی نوشته، به دویچه وله گفت که در مورد کاربرد اصطلاح نسل کشی (ژنوساید) باید محتاط بود.

این تاریخ نویس گفت: «من این اصطلاح را زمانی می‌توانیم استفاده کنم که برایم واضح باشد یک حکومت قصد دارد گروهی از مردم یا بخش‌هایی از آن را محو کند.»

Shams/jm