فعلاً کسی می‌تواند تابعیت آلمان را کسب کند که هشت سال در این کشور زندگی کرده و اقامت دایمی داشته باشد. علاوه بر آن باید این شرایط را داشته باشد: آشنایی با زبان آلمانی (معمولاً تا سطح ب ۱)، تامین مستقلانه هزینه‌های زندگی و سپری کردن موفقانه تست شهروندی.

بله، ممکن است، اما شرایط خاص خود را دارد. براساس قوانین فعلی، هر کسی که دست‌آوردهای خوبی در زمینه ادغام داشته یا مثلاً در زمینه آموزش زبان و تحصیلات حرفه‌ای خوب پیشرفت داشته باشد، می‌تواند بعد از شش یا هفت سال اقامت درخواست تابعیت بدهد. هر کسی که پاسپورت آلمانی را به دست بیاورد، از همه حقوق و مکلفیت‌های شهروندی آلمان برخوردار می‌شود.

حکومت ائتلافی متشکل از احزاب سوسیال دموکرات، دموکرات‌های آزاد و سبزها در قرارداد ائتلافی خود توافق کرده بودند که موانع در زمینه کسب شهروندی را کاهش دهند. از جمله حکومت در نظر دارد مدت اقامت برای کسب شهروندی را از هشت سال به پنج سال و در مورد کسانی که دست‌آوردهای خوبی در زمینه ادغام دارند به سه سال کاهش بدهد.

حکومت فدرال آلمان در ماده‌های اصلی دیگر شرایط دریافت شهروندی آلمان مانند آشنایی کافی با زبان آلمانی و تامین هزینه‌های زندگی تغییری در نظر ندارد. البته در مورد کسانی که «نسل مهاجران کاری» خوانده می‌شوند و همچنین در مورد اجازه دادن به تابعیت دوگانه تغییراتی در نظر است.

فعلاً قانون حکم می‌کند هر کسی که تابعیت آلمان را دریافت می‌کند، «اصولاَ» تابعیت قبلی خود را باید ترک کند. اما این اصل همین حالا هم در بسیاری موارد صدق نمی‌کند، مثلا در مورد شهروندان کشورهای عضو اتحادیه اروپا و شهروندان کشورهای که اجازه ترک تابعیت نمی‌دهند.

فعلاً شهروندان ۲۵ کشور می‌توانند با کسب پاسپورت آلمانی تابعیت اولی خود را حفظ کنند که شامل شهروندان افغانستان، ایران و سوریه نیز می‌شوند. سال گذشته اوکرایین نیز شامل این کشورها ساخته شد، چونکه به دلیل جنگ در این کشور ترک تابعیت از لحاظ اداری تقریباً غیرممکن است.

به گفته وزارت داخله آلمان، به دلیل همین استثناها در حفظ تابعیت اولی، در سال ۲۰۲۱ دو سوم (۶۹ درصد) کسانی که تابعیت آلمان را گرفتند، شهروندی اولی خود را نیز حفظ کردند. حکومت ائتلافی آلمان در نظر دارد که به تابعیت دوگانه به صورت عموم جواز بدهد.

آمار کسب تابعیت آلمانی در مقایسه با تعداد خارجی‌های که در این کشور زندگی می‌کنند بسیار پایین است. مثلاً در سال ۲۰۲۱ میلادی تنها ۲.۴۵ درصد خارجی‌هایی که دست کم از ۱۰ سال به این سو در آلمان زندگی می‌کردند، تابعیت این کشور را گرفتند. در این عکس فرانک والتر اشتاینمایر رئيس جمهور آلمان هنگام اهدای سند شهروندی آلمان دیده می‌شود.

با وجود این، اعطای شهروندی آلمان رو به افزایش است. براساس آمار حکومت فدرال آلمان، در سال ۲۰۲۱ میلادی ۱۳۱ هزار و ۵۹۵ خارجی شهروندی آلمان را کسب کردند که افزایش ۲۰ درصدی نسبت به سال قبلی‌اش را نشان می‌دهد. دلیل این افزایش عمدتاً شمار زیاد مهاجران سوریه است که بعد از ۲۰۱۵ وارد آلمان شدند. شمار زیادی از مهاجران سوریه به لطف ادغام خوب در جامعه توانسته اند بعد از اقامت شش ساله شهروندی آلمان را بگیرند.

نانسی فئزر، وزیر داخله آلمان در اعلامیه‌ای گفت: «سرانجام، قانون ما عدالت را برای جامعه متنوع ما تامین می‌کند. بالاخره ما داستان‌های زندگی و دست‌آوردهای بسیاری افراد را در کشور که مدت‌ها قبل مهاجرت کرده و در حرکت کشور به سمت جلو کمک کرده اند به رسمیت می‌شناسیم. پیام به آن‌ها واضح است: شما متعلق به آلمان هستید!»

حدود ۱۴ درصد از ساکنان آلمان تابعیت این کشور را ندارند. آمار حکومت نشان می‌دهد که ۱۶۸ هزار و ۵۴۵ تن در سال ۲۰۲۲ تابعیت آلمان را کسب کردند که تنها ۳.۱ درصد خارجی‌هایی را تشکیل می‌دهند که در دست کم ۱۰ سال اخیر در آلمان زندگی کرده اند.

پس از اجرایی شدن این قانون، متقاضیان شهروندی آلمان مجبور نیستند تابعیت اولی را ترک کنند. تا حالا به استثنای شهروندان چند کشور، خارجی‌ها در صورت کسب شهروندی آلمان باید تابعیت اولی خود را ترک می‌کردند.

تا حالا خارجی‌های واجد شرایط می‌توانستند بعد از هشت سال اقامت درخواست شهروندی آلمان را بدهند. بعد از این آن‌ها می‌توانند بعد از پنج سال اقامت درخواست بدهند.

کسانی که به گفته وزارت داخله آلمان «دست‌آوردهای ویژه» در ادغام به جامعه آلمانی دارند، می‌توانند بعد از سه سال اقامت شهروندی آلمان را کسب کنند. این دست‌آورد تنها به یاد گرفتن خوب زبان آلمانی خلاصه نمی‌شود، بلکه دست‌آورد عالی آموزشی یا زندگی حرفه‌ای، فعالیت در فعالیت‌های اجتماعی و مدنی و رقابت برای یک پست سیاسی نیز شامل این دست‌آوردها می‌شود.

همه کودکانی که از والدین خارجی در آلمان متولد می‌شوند تابعیت آلمانی را کسب می‌کنند و قادر خواهند بود تابعیت والدین خود را نیز حفظ کنند، در صورتی که دست کم یکی از والدین پنج سال قانونی در آلمان زندگی کرده و اقامت دایمی آلمان را داشته باشد. قاعده انتخابی قبلی که کودکان والدین خارجی مجبور بودند در ۱۸ سالگی میان تابعیت والدین و شهروندی آلمان یکی را انتخاب کنند، لغو می‌شود.

افراد مشهور به «نسل کارگران مهمان» که عمدتاَ متشکل از ترک‌هایی هستند که در دهه ۱۹۶۰ برای کار در عرصه صنعت به آلمان مهاجرت کردند، دیگر نیاز ندارند تست کسب تابعیت را سپری کنند. کافی است ثابت کنند که توانایی مکالمه گفتاری به زبان آلمانی را دارند.

هرچند این قواعد در اصول شامل حال همه خارجی‌ها می‌شود، اما متقاضیان شهروندی آلمان باید ثابت کنند که می‌توانند هزینه‌های زندگی خود را تامین کنند. اما افرادی از نسل «کارگران مهمان» بدون در نظر داشت این شرط نیز می‌توانند درخواست کسب تابعیت بدهند.

اظهار علنی و اقرار به نظم اساسی مبتنی بر دموکراسی و آزادی که در قانون اساسی درج شده است، پیش از این نیز از شرایط کسب تابعیت بود و بعد از این نیز چنین است. بنابراین، کسی که رفتارهای یهودستیزانه، نژادپرستانه و رفتارهای غیرانسانی دیگر داشته باشند، نمی‌توانند تابعیت آلمان را بگیرند. همچنین کسی که برابری زن و مرد را رد می‌کند و بیش از یک زن دارند نیز نمی‌توانند پاسپورت آلمانی کسب کنند.

کسی که برای کسب شهروندی دروغ گفته باشد، آلمان می‌تواند تا ۱۰ سال بعد تابعیت او را لغو کند یا پس بگیرد. این مورد در گذشته نیز چنین بود و همین گونه می‌ماند.