زنان عربستان سعودی مجوز فعالیت در اردو را کسب کردند
۱۳۹۹ اسفند ۸, جمعه
در ادامه تغییرات در زندگی زنان عربستان سعودی، زنان این کشور همچنان می توانند برای خدمت در اردو ثبت نام کنند. این تصمیم حکومت سعودی برعلاوه دلایل سیاسی داخلی، می تواند زیگنالی در عرصه سیاست های خارجی این کشور نیز باشد.
اعلانات بازرگانی
برای ثبت نام زنان در اردوی عربستان سعودی شرایطی مطرح اند. زنانی که ثبت نام می کنند باید به سن ۲۱ سالگی رسیده باشند و از ۴۰ ساله بیشتر نباشند. بلندی قد شان نیز حداقل باید تا ۱،۵۵ متر باشد و تا زمان ثبت نام در اردو، در هیچ اداره رسمی حکومت اشتغال نداشته باشند. علاوه بر این، تابعیت عربستان سعودی و درجه تحصیلی عالی از شرایط دیگر الزامی برای ثبت نام است.
زنانی که این شرایط را دارند، بدون هیچ مانعی فوراً می توانند در اردوی این کشور ثبت نام کنند. این تصمیم حکومت عربستان سعودی را می توان تحول چشمگیری خواند و آنهم در کشوری که تا سال ۲۰۱۸، زنان حتی حق رانندگی نداشتند. اکنون براساس تصمیم جدید حکومت عربستان سعودی، زنان این کشور می توانند در همه امور نظامی به شمول بخش پیاده نظام تا عرصه دریایی و هوایی اردوی این کشور ثبت نام کنند. علاوه براین، زنان می توانند برای کسب رتبه های عالی نظامی و ارتقا برای چنین رتبه های ثبت نام کنند.
این تصمیم حکومت عربستان سعودی در ماه اکتوبر ۲۰۱۹ اتخاذ شده بود. در آن زمان وزارت امور دفاع سعودی ضمن یک پیام توییتری این تصمیم را «یک اقدام دیگر در تقویت زنان» عنوان نموده بود. قبل از این زنان مجوز اشتغال در گارد ملی و پولیس این کشور را داشتند و اکنون اردوی این کشور نیز بر روی زنان گشایش یافت.
سینیزیا بیانکو، تحلیلگر مسایل سیاسی از مرکز تحقیقی «شورای روابط خارجی اروپا» می گوید این تصمیم حکومت عربستان سعودی چند دلیل دارد. او می گوید: «یک دلیل سهم بیشتر زنان است، زیرا یکی از اهداف رسمی حکومت در طرح موسوم به «دیدگاه ۲۰۳۰» همین است که سهم زنان را در میان افراد شاغل از حدود ۲۰ درصد کنونی به ۴۰ درصد افزایش بدهند.»
به گفته این کارشناس مسایل خلیج، یکی دیگر از انگیزه ها گسترش زمینه فعالیت و پیشرفت زنان در عرصه نظامی است.
علاوه بر این، تحکیم روابط اجتماعی به ویژه تحکیم مناسبات جوانان به عنوان طیف منتقد و ناشکیبای این کشور در ساختارهای رسمی عربستان سعودی از جمله این اهداف را می سازد. به گفته سینزیا بیانکو، دست کم حکومت این کشور با سهیم ساختن زنان ظاهراً به طور هدفمندانه «مساوات تسلیحاتی میان زنان و مردان» را تأمین می کند.
واکنش های متفاوت
احتمالاً در عقب پرده، به ویژه در میان خانواده ها و حلقات محافظه کار این کشور چنین تصمیمی با مخالفت هایی مواجه بوده است و اما در شبکه های اجتماعی به ویژه توسط زنان، این تصمیم حکومت به طور گسترده مورد استقبال قرار گرفته است. با آنهم طور مثال یکی از زنان کاربر در شبکه های اجتماعی این سوال را مطرح کرده است که آیا زنان عربستان سعودی در آینده با حجاب در خدمت نظامی ظاهر خواهند شد؟
تاریخچه مختصر دسترسی زنان عربستان سعودی به ابتداییترین حقوق شان
عربستان سعودی اعلام کرده است که زنان میتوانند بدون اجازه یک قیم مرد رانندگی کنند. رسیدن زنان عربستان سعودی تا این مرحله بسیار طول کشیده است. نگاهی به موارد مهم دستیافتن زنان سعودی به حقوق شان.
عکس: picture-alliance/AP Photo/H. Jamali
۱۹۵۵: نخستین مکتب دخترانه/ ۱۹۷۰: نخستین دانشگاه زنانه
تا سال ۱۹۵۵ دختران در عربستان سعودی اجازه مکتب رفتن نداشتند. نخستین مکتب دخترانه به نام «دارالحنان» در همین سال شروع به فعالیت کرد. «کالج تعلیمی ریاض» که نخستین موسسه تحصیلی برای زنان است، در سال ۱۹۷۰ گشایش یافت.
عکس: Getty Images/AFP/F. Nureldine
۲۰۰۱: صدور تذکره برای زنان
در شروع قرن ۲۱، زنان عربستان سعودی برای نخستین بار موفق شدند که کارت هویت یا تذکره بگیرند. این در حالی است که کارت هویت تنها سند تثبیت هویت در قضایای مثل میراث یا ملکیت است. البته زنان در صورت داشتن اجازه یک قیم مرد صاحب تذکره میشدند که البته تذکره مستقیم به خود زنان نه، بلکه به قیم مرد آنها داده میشد. در سال ۲۰۰۶ بود که زنان توانستند بدون اجازه قیم مرد تذکره بگیرند.
عکس: Getty Images/J. Pix
۲۰۰۵: پایان ازدواج اجباری، دست کم در روی کاغذ
عربستان سعودی به صورت رسمی ازدواج اجباری را در سال ۲۰۰۵ ممنوع کرد. اما رسم قدیمی، یعنی عقد نکاح میان داماد و پدر عروس همچنین ادامه دارد. به این ترتیب، در عمل ممکن است بسیاری ازدواجها به رضایت زنان صورت نگیرد.
عکس: Getty Images/A.Hilabi
۲۰۰۹: نخستین مقام زن در حکومت
در سال ۲۰۰۹ شاه عبدالله نخستین زن را در منصب بلندرتبه حکومت کشورش منصوب کرد. نوره الفائز معاون امور زنان در وزارت تعلیم و تربیه مقرر شد.
عکس: Foreign and Commonwealth Office
۲۰۱۲: نخستین ورزشکاران زن در المپیک
در سال ۲۰۱۲ عربستان سعودی برای نخستین بار اجازه داد که ورزشکاران زن برای تیم ملی این کشور در مسابقات المپیک اشتراک کنند. یکی از این ورزشکاران سارا عطار بود که در المپیک لندن در حالی که چادر به سر داشت، در مسابقات دوش ۸۰۰ متره اشتراک کرد. پیش از این مسابقات گمانهزنیهایی وجود داشت که تیم عربستان سعودی به دلیل تبعیض جنسیتی ممکن است از رقابتها حذف شود.
عکس: picture alliance/dpa/J.-G.Mabanglo
۲۰۱۳: زنان میتوانند بایسکل و موترسایکل سوار شوند
رهبران عربستان سعودی برای نخستین بار در سال ۲۰۱۳ به زنان اجازه دادند که بایسکل و موترسایکل سوار شوند. اما این اجازه هم شرایطی داشت: زنان تنها در محلات تفریحی، با پوشیدن حجاب کامل اسلامی و در حضور یک عضو مرد خانواده میتوانند بایسکل سواری و موترسایکل سواری کنند.
عکس: Getty Images/AFP
۲۰۱۳: نخستین زنان در شوری
در فبروری ۲۰۱۳ براساس تصمیم شاه عبدالله، ۳۰ زن برای عضویت در شورای مشورتی این کشور حلف وفاداری یاد کردند. بعد از آن تصمیم، آنها به زودی توانستند برای چنین پُستهایی خود را نامزد کنند.
عکس: REUTERS/Saudi TV/Handout
۲۰۱۵: زنان میتوانند انتخاب کنند و انتخاب شوند
در انتخابات شهرداری سال ۲۰۱۵ عربستان سعودی، به زنان حق داده شد که رای بدهند و خود را برای این مقام نامزد کنند. زیلاند نو نخستین کشوری بود که در سال ۱۸۹۳ به زنان حق رای داد. در آلمان زنان در سال ۱۹۱۹ داری حق رای شدند. در نتیجه انتخابات ۲۰۱۵ عربستان سعودی، ۲۰ زن توانستند انتخاب شوند.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Batrawy
۲۰۱۷: نخستین رئیس زن دفتر بورس سهام
در فبروری ۲۰۱۷ برای نخستین بار یک زن به عنوان رئیس دفتر بورس سهام در عربستان سعودی مقرر شد. سارا السهیمی این وظیفه را به دوش گرفت.
عکس: pictur- alliance/abaca/Balkis Press
۲۰۱۸: زنان میتوانند رانندگی کنند
به تاریخ ۲۶ سپتمبر ۲۰۱۷ عربستان سعودی اعلام کرد که براساس یک فرمان شاهدی، زنان اجازه رانندگی مییابند. آنها از اول جنوری ۲۰۱۸ برای کسب لایسنس رانندگی نیاز به یک قیم مرد ندارند و همچنین نیاز نیست یک عضو مرد خانواده هنگام رانندگی حتماَ در کنار شان باشد.
عکس: picture-alliance/AP Photo/H. Jamali
10 عکس1 | 10
فیمینیسم سعودی
سوال این کاربر شبکه های اجتماعی بدون شک سوالی است که شاید نزد خیلی ها مطرح شده باشد، زیرا تا اکنون در مورد شکل یونیفورم زنان جزئیاتی ارائه نشده است و همچنان تا اکنون روشن نیست که چه تعداد از زنان می توانند در واحد های نظامی این کشور ثبت نام کنند. اما خانواده شاهی قبل از ارائه جزئیات در این مورد، اصلاحات اخیر را در رسانه ها به عنوان مهمترین اصلاحات اجتماعی در این کشور تبلیغ می کند. در روزنامه «الوطن» و همه روزنامه ها و شبکه های تلویزیونی رسمی این کشور که تحت کنترول خانواده شاهی می باشند، در این زمینه تبلیغ می شود. همچنان خانم عبیر العلی، یک تن از خبرنگاران این کشور این ابتکار عمل را به طور همه جانبه و گسترده فیمینیسم متأثر از سعودی خوانده و از آن استقبال می کند. او می گوید: «فیمینسم در سعودی چیزی دیگری نیست به جز از تحکیم حقوق زنان و سهمگیری در بهبود کیفیت زندگی زنان.»
زیگنال هایی در سیاست خارجی
سینیزیا بیانکو تحلیلگر سیاسی و کارشناس مسایل خلیج صدور مجوز اشتغال زنان در عرصه نظامی و گشایش اردو به روی زنان را زیگنالی در سیاست های خارجی حکومت عربستان سعودی عنوان کرده و به این نظر است که مخاطب این زیگنال به ویژه حکومت جوبایدن رئیس جمهور جدید ایالات متحده امریکا می باشد؛ زیرا تا اکنون خطوط مناسبات سعودی با حکومت جو بایدن به وضاحت روشن نیست. بیانکو افزود: «ریاض می خواهد تا روایت هایی را که تا حالا در مورد سعودی وجود دارد، نفی کند. به همین دلیل تلاش دارد تا مسایل منفی به شمول قتل جمال خاشقجی خبرنگار منتقد حکومت در ترکیه و نیز جنگ فاجعه بار یمن را برطرف کند». به گفته بیانکو حکومت عربستان سعوی می داند که موقف این کشور را با تجدد در عرصه های اقتصادی و اجتماعی احتمالاً بهبود بخشیده می تواند. به همین دلیل چنین مسیری را برگزیده است.
برگزاری نمایشگاه «مُد محجوب» در عربستان سعودی
مُد برای زنان مسلمان هم میتواند خوشرنگ و پرزرق و برق باشد و هم جنجالبرانگیز. به تازگی یک نمایشگاه مُد مشترک اروپایی و عربستانی در ریاض برگزار شد. طراحان اروپایی بازار بزرگ مُد و فیشن را در خاورمیانه یافته اند.
صفیه حسین غراس، شهزاده خانواده شاهی عربستان سعودی و کریستوف بیوفایس، طراح مد بلجیمی، مجموعه جدید «مُد محجوب» یا طرحهای برای زنان مسلمان را در صحن حویلی سفارت بلجیم در ریاض به نمایش گذاشتند. برای نخستین بار در یک نمایش مُد در عربستان سعودی، جمع برگزیده ای از تماشاچیان مختلط مرد و زن اجازه اشتراک و تماشای این نمایش را دریافت نمودند.
براساس قواعد بسیار سخت خانواده شاهی عربستان سعودی، طرحهای بیوفایس و شهزاره غراس باید ساده و مناسب حال زنان مسلمان باشد. اما تماشاچیان این نمایش برخلاف اکثراً با استایلها و لباسهای غربی حضور یافته بودند.
در میان طرحهای این مجموعه زیر نام «خلیکی شیک» در ریاض، کمتر رنگهای روشن و نقش و نگار دیده میشد. این لباس کریمیرنگ و گشاد شبیه بالاپوش، بیش از همه مشابه به لباسهای سنتی در کشورهای عربی است.
برخلاف این نمایشگاه، در هفته مُد دبی در سال ۲۰۱۷ مُدهاه بیشتر شکل غربی داشته و در آنها از رنگهای براق استفاده شده بود. این مدل لباسی از مجموعه لیبل «مسلمه وییر» یا پوشاک زنان مسلمان را نمایش میدهد. این لیبل یا مارک لباس از ترکیه میباشد و در ایالات متحده، بریتانیا، اروپا، روسیه و دبی نیز نمایندگی دارد.
عکس: Mahmoud Khaled/AA/picture alliance
برندی برای زنان مسلمان
همچنان در این طرح «مسلمه وییر» یا پوشاک زنان مسلمان، که اغلب برای بانوان جوان مسلمان لباس طراحی میکند، از رنگهای روشن استفاده شده است. این برند را در اینستاگرام بیش از ۴۰ هزار کاربر دنبال میکنند.
عکس: Mahmoud Khaled/AA/picture alliance
مُدل مشهور مُد اسلامی
در هفته مد دبی در سال ۲۰۱۷، مدلهای برازنده غربی نیز دیده میشدند. حلیمه عدن، مدل مشهور امریکایی در آن سال با لباسی از مجموعه طرحهایی برای زنان مسلمان از طراح ترکی باسیت باگزیباگلی در دبی حضور یافت.
عکس: Mahmoud Khaled/AA/picture alliance
اختلافنظر در مورد مُد محجوب
مُد محجوب یا مناسب حال مسلمانها (Modest Fashion) از جانب سکولارها مورد انتقاد قرار دارد؛ اما در میان مسلمانان معتقد نیز جنجال برانگیز است. حلیمه عدن امریکایی با ریشه سومالیایی یکی از مدلهای برازنده این بخش بود. اما او در سال ۲۰۲۰ همکاری خود را با عرصه مُد قطع کرد، زیرا به نظر او در این عرصه به عقاید او به طور لازم احترام نمیشود. او از موقعیت خود به عنوان سفیر «یونیسف» نیز دست برداشته است.