عزیزه، یکی از بازماندگان قربانیان در حالی که اشک در چشمانش حلقه زده با صدای گرفته می گوید که شوهرش را در اثر جنگ از دست داده و صلحی را که در آن عدالت نباشد نمی خواهد. او می گوید کسانی که در کرسی های بلند حکومتی نشسته اند، هیچ درکی از درد قربانیان ندارند: "شهید را من داده ام. هزاران خانه شهید داده اند. وقتی من عزیزم را از داده ام، تا زمانی که من با خاطرات این عزیزانم زنده هستم، حق ندارند که بدون ما صلح کنند".

در حال حاضر حکومت افغانستان و ایالات متحده امریکا بیشترین تلاش های خود را به خرج می دهند تا با طالبان صلح کنند.

دورنمای این صلح و پیامدهای آن برای افغان ها ناروشن است. به خصوص زنان افغان نگران هستند که مبادا صلح با طالبان، یک باردیگر آنها را در کنج خانه ها زندانی کند و از همه حقوقی که یک انسان برخوردار است، مانند تعلیم و کار، محروم گرداند.

با گذشت ده سال از حکومتی که حمایت غرب را با خود دارد، هنوزهم به حقوق بشر قربانیان جنگ سه دهه اخیر توجهی صورت نگرفته است.

حق خود را از کی بطلیم؟

قربانیان می گویند کسانی که با بر افروختن جنگ ها، هزاران افغان را به کام مرگ فرستادند، هنوزهم در قدرت هستند و در چنین وضعیتی نمی شود به حقوق قربانیان رسیدگی کرد.

عزیزه می گوید نمی تواند شکایت خود را به جایی برساند: "اگر ما حق و حقوق خود را پرسان کنیم، پیش کی برویم؟ پیش دزد و جنایتکار برویم؟ پیسه های افغانستان دزدی می شود، جنایتکار در پارلمان نشسته، جنایتکار در چوکی نشسته. ما نمی توانیم حق خود را بطلبیم. اگر حق خود را پرسان کنیم، شب می آیند ما را می کشند".

مهناز، یک قربانی دیگر می گوید در دوران طالبان در اثر راکتی که در نزدیکی خانه اش اصابت کرد، خشویش را از دست داده و شوهرش معیوب شده است.

او می گوید که پس از آن حادثه خانه اش نیز چور و چپاول شده و خانواده اش برای نجات از صدمه بیشتر، به پاکستان مهاجر شد: "بعد از این صحنه مهاجر شدیم و به پاکستان رفتیم، شش سال در پاکستان مهاجر بودیم. حالا در خانه های کرایی زندگی می کنیم".

هر یک از این قربانیان صندوق خاطراتی را از وسایلی که از عزیزان شان باقی مانده تهیه کرده است. این صندوق ها با رنگ پرچم افغانستان مزین شده اند.

مراسم شاهانه و گرسنگی قربانیان

این نمایشگاه در حالی برگزار شد که قرار است تا چند روز دیگر از 8 مارچ یا روز جهانی زن به صورت گسترده ای تجلیل شود. این روز در تمامی وزارت خانه ها و نهادهای دولتی تجلیل می شود؛ اما زنانی که در جریان جنگ های سه دهه اخیر عزیزان خود را از دست داده اند، این روز را یک روز سیاه عنوان می کنند.

عزیزه می گوید کسانی از روز زن تجلیل می کنند که زندگی مجلل دارند و با حیف و میل کمک هایی که باید به بیوه زن ها و مردم فقیر می رسید، سرمایه دار شده اند: "این روز برای شهیدان روز سیاه است. هیچ روزی نداریم. این روز گرسنگی و برهنگی بیوه ها است. این روز روزی است که اولاد بیوه ها اسفندی می کنند. زن آنها گوشت و پلو می خورند، اما ما اگر چاشت [غذا] داریم شب گرسنه می مانیم و اگر شب داریم چاشت گرسنه می مانیم".

زنان قربانی از دولت افغانستان و جامعه می خواهند موزیمی را از یادگار قربانیان بسازد تا به عنوان یاد بودی از قربانیان جنگ افغانستان این خاطره ها زنده بمانند.

خداد بشارت، مسوول موسسه حقوق بشر و دموکراسی می گوید هدف از برگزاری نمایش صندوق خاطرات این است تا زنانی که حقوق بشری شان نقض شده صدای خود را به مناسبت روز جهانی زن بلند کنند.

حسین سیرت / کابل

ویراستار: عاصف حسینی