زیبله کِلمِنت مدیر مکتب خوش بین است. او می گوید: «بعضی از کودکان می توانند بعد از چند هفته محدود کاملاً به آلمانی افهام و تفهیم کنند، باوجود آنکه در آغاز نمی توانستند به آلمانی حرف بزنند.»  در مکتب او در شهر بُن در حال حاضر ۲۵ کودک مهاجر درس می خوانند؛ آنها توسط دانشجویان رشته "آلمانی به عنوان زبان خارجی" از دانشگاه بُن حمایت می شوند. شاگردان در میان شان نیز به همدیگر کمک می کنند.

 امدادگران رضاکار  نیز فعال هستند. اما خانم کِلمِنت می گوید که او آموزگاران اضافی دریافت نکرده است، باوجود آن او راضی است و می گوید: «من نمی خواهم شکایت کنم.»

نمی توان تخمین زد که دقیقاً چه تعداد کودکان و نوجوانان در سه سال اخیر به آلمان مهاجرت کرده اند. "ایزی" (EASY) یا سیستم راجستری برای مهاجرین قاعدتاً سِن را مشخص نمی کند. براساس گزارش اداره آلمان فدرال برای مهاجرت و پناهندگی، در میان ماه جنوری سال ۲۰۱۵ تا دسامبر ۲۰۱۶، حدود ۳۰۰ هزار تقاضای پناهندگی مهاجرین زیر سن حساب شده است. شمار واقعی کودکان و نوجوانان باید در نیمه سال جاری ۲۰۱۷ آشکارا بیشتر باشد.

این امر برای مکاتب موج آمدن مهاجرین در دو سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ قبل از همه کار بسیار زیاد را فراهم کرده است. زیرا اجباری بودن مکتب برای کودکان مهاجر نیز اعتبار دارد، چون یکبار هزاران کودک جدید به شمار کودکان افزوده شد.

بخش های اول و دوم موضوع:

زندگی بعد از فرار: رسیدن به آلمان (بخش اول)

زندگی بعد از فرار: آموزش زبان آلمانی (بخش دوم)

به این دلیل ایالات آلمان جای های آموزشی زیادی را ایجاد کرد. به جواب یک پرسش دویچه وله در نوردراین وستفالن، ایالت آلمان با اکثریت مهاجرین، در دو سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶، حدود ۵۸۰۰ جا های اضافی آموزشی ایجاد شده است که از آن میان ۱۲۰۰ جا به "آلمانی به عنوان زبان خارجی" اختصاص یافته است.

افزون برآن از سال ۲۰۱۶ به این سو، حدود ۳،۴ میلیون یورو برای آموزش های بیشتر، مواد درسی یا  پرسونل آموزشی برای کمک های فوری در اختیار قرار داده شده است. وزارت معارف در ایالت نوردراین وستفالن تخمین می زند که حدود ۴۲ هزار شاگرد مکتب در سال درسی مکاتب در دو سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به آلمان آمده اند. 

در بادن- ورتبمرگ نیز در این زمینه سرمایه گذاری شد. این ایالت حدود ۱۰۰۰ جای آموزشی جدید را برای حدود ۴۰ هزار کودک و نوجوان مهاجر ایجاد کرد. در ایالت بایرن حدود۱۱۰۰ محل کاری جدید در این زمینه ایجاد شد. به منظور مقایسه و روشن شدن مساله باید ذکر شود: در سال ۲۰۱۶ در بادن- ورتبمرگ جمعاً ۸۷ هزار، در بایرن ۸۴ هزار و در ایالت  نوردراین وستفالن ۲۰۳ هزار تقاضای پناهندگی ارایه شده است.

زمان های انتظار و فقدان استندارد

باوجود تلاش ها کودکان مهاجر نمی توانند همیشه به زودی به مکتب بروند. در بعضی از ایالات اجباری بودن مکتب حین ارایه تقاضا برای پناهندگی اعتبار می یابد، در حالی که این امر در ایالت دیگر نخست بعد از ماه ها موعد انتظار صورت می گیرد.

به این معنا که کودکان و نوجوانان که در اقامتگاه های موقتی به سر می برند، قسماً باید مدت طولانی انتظار بکشند تا بتوانند به مکتب بروند. به این ترتیب زمان زیادی سپری می شود تا آنها آلمانی بیاموزند.

ولفگانگ بوس کارشناس امور آموزشی از بنیاد آلمانی برای ادغام و مهاجرت انتقاد می کند که وضعیت در مکاتب خود نیازمند به بهبودی است. زیرا از نظر او معلمین کنونی قاعدتاً به صورت کافی آموزش دیده نیستند تا کودکان مهاجر با آشنایی بد به زبان آلمانی را درس بدهند.

جوانان بالا تر از سن ۱۸ سالگی خارج از اجباری بودنِ رفتن به مکتب هستند و باید نخست با شهادت نامه های آموزشی که باخود دارند، در این جا به تحصیل ادامه دهند. یک خبر خوب در این ارتباط این است: براساس معلومات اداره آلمان فدرال برای مهاجرت و پناهندگی در میان حدود ۲۵هزار متقاضیان پناهندگی، اکثریت آنها آموزش های متوسطه در مکاتب را سپری کرده اند که شمار شان به ۶۵ درصد می رسد. ۱۷ درصد آنها حتی سند پایانی دانشگاه را دارند.

اما خبربد در این ارتباط: یک پنجم کسانی که از آن ها سوال شده است، فقط دوره ابتدایی مکتب را سپری کرده اند و ۱۰ درصد اصلاً به مکتب نرفته اند. برای این گروه به ویژه مشکل است تا در بازار کار در آلمان راه یابند.

حکومت آلمان انتظار ندارد که شمار زیاد جوانان مهاجر در دانشگاه ها ثبت نام شوند: براساس گزارش حکومت آلمان حدود ۷۰ هزار تقاضا از جانب پناهجویان در سال آینده برای ثبت نام در دانشگاه ها ارایه خواهد شد. اما الزامی بودن محل سکونت، گزینش آنهایی را که شهادت نامه مکتب را دارند، در دانشگاه ها آشکارا محدود می کند.

جوانان پناهنده به ویژه به مُدل آموزشی آلمانی برای شغل های عملی تمایل دارند، زیرا پیش شرط آشنایی کامل به زبان آلمانی برای آموزش های عملی کمتر از تحصیل است. براساس مطالعات انستیتوت اقتصاد آلمانی، در این میان ده درصد تصدی ها، مهاجرین را استخدام می کنند. در تصدی های بزرگ با بیش از ۲۵۰ کارمند، رقم مهاجرین حتی یک سوم است.

البته کارگاه های کوچک نیز جاها برای دوره های آموزشی عملی را برای مهاجرین در اختیار قرار می دهند. مثلاً نریمان همچورو در منطقه باد گودسبرگ شهر بن، آرایشگری زنانه را آموزش می دهد. او خود مشکلات در زمینه کاریابی را تجربه کرده است. او در سال ۲۰۰۴ از سوریه به آلمان آمده بود. او می گوید: «آشنایی خوب به زبان آلمانی، راهگشا است.»

Höppner/hm