بهترین شیوه برای محافظت در برابر پشه آنوفیل تشنه به خون، استفاده از پشه‌خانه است. اگر پشه‌خانه با کیفیت باشد، این پشه هرگز نمی‌تواند از آن عبور کرده و خود را به هدف برساند. مطمئن‌تر از همه پشه‌خانه‌هایی است که تارهای آن مواد خاص کیمیایی دارد که باعث اختلال سیستم عصبی پشه شده و به مرگ آن‌ می‌انجامد.

این خیلی مهم است که زمینه پرورش پشه آنوفیل، یعنی آب‌های ایستاده و گندیده را از بین ببرید و یا اصلاَ نگذارید که چنین آب‌هایی ایجاد شوند. همچنین قوطی‌های غذاهای آماده و تایرهای کهنه موتر که در داخل آن آب جمع شده باشد نیز به پرورشگاه این پشه تبدیل می‌شوند. به این ترتیب، هرگونه آب ایستاده و گندیده می‌تواند خطرناک باشد. هوای ۳۰ درجه سانتی‌گراد برای پرورش و گسترش این پشه مناسب است.

یکی از راه‌های چاره، پوشیدن لباس‌های روشن است. لباس روشن نسبت به لباس‌های تیره و یا حتی سیاه به ندرت پشه آنوفیل را جلب می‌کند. گذشته از آن‌ بهتر است که پیراهن یا تی‌شرت‌های با آستین‌های کامل و همچنین جوراب بپوشید تا زمینه نیش‌زدن پشه را کم ساخته باشید. برای پشه آنوفیل سخت است که از روی لباس خون انسان را بمکد. البته ماده خاص کیمیایی ضد پشه ناقل ملاریا برای لباس هم وجود دارد.

یک تله یا دام خاص برای پشه ناقل ملاریا وجود دارد. این جعه یک سرپوش خاص دارد و در داخل آن مواد جلب‌کننده پشه، مثلاَ کاربن دای اکساید و اسید لاکتیک استفاده می‌شود. این مواد بوی شبیه بدن انسان دارد. مواد کیمیایی پشه‌ها را وسوسه می‌کند و همین که آن‌ها به نزدیک دهنه آن می‌رسند، توسط یک پنکه به داخل کشانیده می‌شود. دیگر راهی برای خروج ندارند.

دواهای زیادی وجود دارد که پیش از سفر به مناطق معروض به ملاریا می‌توانید برای وقایه استفاده کنید. مثلاَ یک نوع دوا وجود دارد که دو روز پیش از سفر و هفت روز بعد از سفر باید گرفته شود. البته تابلیت‌های وقایه از ملاریا می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند.

خوشبختانه بر اثر تلاش های زیاد حالا واکسین ضد ملاریا نیز وجود دارد. غنا اولین کشور جهان است که واکسین جدید ملاریا از دانشگاه آکسفورد را مجوز داده است. تأیید این واکسین جدید غیرمعمول است؛ زیرا قبل از انتشار داده های آزمایشی مرحله نهایی صورت می گیرد. مشخص نیست چه زمانی ممکن است واکسین در غنا تطبیق شود؛ زیرا سایر نهادهای نظارتی از جمله سازمان جهانی صحت هنوز در حال ارزیابی ایمنی و اثربخشی آن هستند.

برای بزرگ‌داشت از کشف این داکتر بریتانیایی، روز ۲۰ آگست «روز جهانی پشته» نام‌گذاری شده است. رونالد راس به پاس این کشف خود برنده جایزه نوبل طب شد. این کشف باعث شد مردم جهان در مورد خطرات بیماری‌های که از طریق پشه‌ها انتقال می‌یابند آگاهی یابند.

تقریبا ۴۰ درصد از همه انسان‌ها ساکن مناطقی هستند که خطر ابتلا به ملاریا در آن جا وجود دارد. فرد مبتلا نخست تب می‌کند. درد سر و مفاصل، عرق کردن، تب و لرز و اسهال از جمله عوارض این بیماری است. در جریان ابتلا سیستم عصبی ممکن است به شدت آسیب ببیند. هر سال یک میلیون تن به خاطر ابتلا به ملاریا جان می‌سپارند. هنوز واکسن موثری در برابر آن ساخته نشده است. البته امکان معالجه با دوا وجود دارد.

این ویروس می‌تواند برای اشخاص مسن‌تر و یا آن‌هایی که سیستم ایمنی بدن شان ضعیف شده خطرناک باشد و احتمال ابتلای آن‌ها به مننژیت یا التهاب عضلات قبلی وجود دارد. این ویروس بیشتر در کشورهای افریقایی و آسیایی دیده می‌شود. اما دانشمندان وجود آن را در جنوب فرانسه، ایالات متحده، کشورهای جنوب شرقی اروپا و کانادا هم ثابت کرده اند. تا به حال واکسینی در برابر آن ساخته نشده و داروی موثری نیز وجود ندارد.

پشه تب زرد و پشه ببری ناقل ویروس زیکا هستند. این ویروس در مناطق استوایی و گرمسیر مانند افریقا، امریکای جنوبی و مرکزی و در فلوریدا و تگزاس نیز وجود دارد. مناطق جنوب شرق آسیا مانند تایلند، ویتنام و فیلیپین نیز از گزند آن در امان نمانده اند. در سال ۲۰۱۵ در برازیل کودکان زیادی به دنیا آمدند که به بیماری میکروسفالی مبتلا شده بودند. جمجمه و مغز مبتلایان به این بیماری بسیار کوچکتر از حد معمول است.

پشه‌های ببری ناقل تب دنگی هم هستند. ویروس تب دنگی در بخش‌های بزرگی از جنوب شرق آسیا هم وجود دارد. کشورهای افغانستان، شمال استرالیا، افریقای سیاه، امریکای مرکزی و جنوبی و برخی از ایالات جنوبی ایالات امریکا نیز از این ویروس در امان نمانده اند. فرد مبتلا دچار درد عضلات و مفاصل، سردردی و تب خواهد شد. پیامدهای ابتلای مجدد به این بیماری بدتر از بار نخست خواهد بود.

پشه‌های خاکی ناقل عامل بیماری لشمانیا هستند. این بیماری در کشورهای جنوبی، بحیره مدیترانه، مناطق گرمسیر و استوایی وجود دارد. در افغانستان نیز این بیماری وجود دارد. هر سال تا ۱۲ میلیون تن به این بیماری مبتلا می‌شوند. لشمانیا قابل علاج است، اما فرد بیمار که دچار عوارض این بیماری شده، باید فورا به داکتر مراجعه کند. عدم درمان ممکن است به مرگ بیمار منجر شود. واکسین موثری در برابر آن وجود ندارد.

پشه های کولیکس ناقل ویروس سیندبیس هستند. این ویروس در مناطق افریقایی وجود دارد. اما دانشمندان وجود آن را در کشورهای اروپایی در پشه‌ها و انسان‌ها ثابت کرده اند. عوارض ابتلا به این ویروس شبیه نشانه‌های آنفلوانزا است و فرد مبتلا تب می‌کند. در اغلب موارد سیستم ایمنی بدن می‌تواند بر این ویروس غلبه کند و عوارض این بیماری پس از چند هفته فروکش می‌کند. واکسینی در برابر آن وجود ندارد.

پشه‌های ببری و برخی از پشه‌های دیگر ناقل بیماری تب زرد هستند. خطر گزیده شدن توسط این پشه و ابتلا به این بیماری در ۳۴ کشور افریقایی و ۱۳ کشور امریکای لاتین و مرکزی وجود دارد. فردی که توسط این پشه گزیده شده، نخست تب می‌کند و عوارض این بیماری مشابه آنفلوانزا است. اگر این بیماری معالجه نشود احتمال ابتلا به مننژیت و صدمه دیدن اندام های حیاتی انسان وجود دارد. اما در برابر تب زرد واکسن وجود دارد.

ویروس بیماری چیکونگونیا در مناطق جنوبی و شرقی افریقا، در شبه قاره هند، در جزایر اقیانوس هند و آسیای جنوب شرقی پیدا می‌شود. چیکونگونیا با تب آغاز می‌شود که معمولا پس از سه روز فروکش می‌کند. اما درد عضلات که پس از آن آغاز می‌شود حدود یک تا دو هفته به طول می‌انجامد و بعد از بین می‌رود. واکسینی در برابر آن وجود ندارد. اما فرد بیمار پس از ابتلا تمام عمرش در برابر آن مصون خواهد بود.

هرچند برای برخی از این بیماری‌ها واکسین و داروهای ضد ویروس توسعه داده شده است، اما وقایه بهترین چاره است، مانند استفاده از پشه‌خانه، لباس‌های که بدن را بپوشاند، مواد دفع‌کننده پشه‌ها و همچنین اقداماتی که منجر به کاهش تولید مثل پشه‌ها گردند.