۷۰ سال پیش در کنوانسیون‌های ژنیو مسجل شد که حتی در جنگ و منازعه نیز باید قواعدی رعایت گردند. همه ۱۹۶ کشور امضاکننده چهار پیمان و دو پروتوکول الحاقی آن تعهد کرده اند که در منازعات مسلحانه حداقل اصول بشردوستانه را رعایت کنند. به این ترتیب، کنوانسیون ژنیو جهانی است و در سراسر جهان اعتبار دارد.

سمبول‌های صلیب سرخ، هلال احمر و از ۲۰۰۵ به این سو کریستال سرخ، همه سمبول‌های محفاظت در منازعات مسلحانه اند. استفاده از این علامت‌های به رسمیت شناخته در سطح بین‌المللی، در کنوانسیون ژنیو تنظیم شده است و قرار است امدادرسان‌های بشردوستانه، امدادرسان‌های صحی و شفاخانه‌ها را در برابر حملات محافظت کند.

براساس کنوانسیون اول ژنیو، زخمیان، مریضان و سربازان خلع سلاح‌ شده از هر جانبی که باشند، مستحق محافظت، نجات و مراقبت صحی اند. افراد صحی جوانب جنگی موظف اند که به همه زخمیان رسیدگی کنند. امدادرسانانی که زیر نشانه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ فعالیت می‌کنند، از همه رفتار جنگی باید محفوظ بمانند.

براساس کنوانسیون دوم ژنیو راجع به نیروهای مسلح در بحر، مساله محافظت برای آن‌ها نیز صدق می‌کند. زخمیان، مریضان و اعضای کشتی‌های دچار سانحه باید نجات داده شوند، فرقی ندارد که برای کدام جانب می‌جنگند. علاوه بر این، علامت محافظت کشتی‌های ملکی و نظامی، قایق‌های نجات و یا هلیکوپترهای نجات باید از سوی جوانب جنگی مورد احترام قرار گرفته و محافظت شوند.

در کنوانسیون سوم ژنیو محافظت از اسیران جنگی تنظیم شده است که براساس آن، نباید این اسیران مورد کار اجباری، شکنجه یا گروگان‌گیری قرار بگیرند. کمپ‌های بازداشتی‌ها باید در خارج از مناطق جنگی ایجاد گردند. مطابق این کنوانسیون، اسیران جنگی مستحق رفتار بشری و رسیدگی مناسب اند. با ختم جنگ، اسیران جنگی باید آزاد گردند.

تجزیه و تحلیل دانشمندان نشان می‌دهد که در منازعات مسلحانه در برابر هر سرباز، ۱۰ فرد غیرنظامی کشته می‌شوند. چنین گزارشی در مجله امریکایی «صحت عامه» نشر شده است. این در حالی است که همه کشورهای عضو در کنوانسیون چهارم ژنیو تعهد کرده اند که از مردم غیرنظامی در زمان‌های جنگی و در جریان منازعات مسلحانه محافظت می‌کنند.

ماده سوم در همه کنوانسیون‌های ژنیو مشترک است که در آن حداقل‌ترین استندردهای برخورد انسانی در منازعات تعیین شده است. در کنوانسیون چهارم ژنیو که در ۱۹۴۹ تصویب شد، این مساله به صورت مشخص ذکر شده است و تنها متوجه دولت‌ها نمی‌شود، بلکه جوانب منازعه در داخل یک کشور را نیز شامل می‌شود.

پروتوکول اول و دوم الحاقی کنوانسیون‌های ژنیو که در سال ۱۹۷۷ به تصویب رسید، حمله بر مردم غیرنظامی و همچنین سیستم‌های تسلیحاتی را که مردم ملکی را هدف قرار بدهند، ممنوع کرده است.

در کنوانسیون‌های کنونی و حقوق بشردوستانه بین‌الملل موارد تازه‌ای چون حملات سایبری، روبات‌های جنگی و حمله با هواپیماهای بی‌سرنشین درج نیستند. همچنین خسارت‌های اقلیمی که توسط جوانب منازعه ایجاد می‌گردد، نیز در این کنوانسیون‌ها به خوبی مورد توجه قرار نگرفته است. فعلاَ کمیسیون حقوق بشردوستانه بین‌المللی در سازمان ملل متحد مصروف کار روی مسوده‌ای برای محافظت از محیط زیست در منازعات مسلحانه کار می‌کند.

کشورهای امضاکننده این کنوانسیون‌ها مکلف شده اند که وضعیت را خود شان کنترول کنند و اصلاحات مورد نیاز را عملی سازند. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ به صورت رسمی نهادی است که می‌تواند نظارت کند، اما هرگاه یک کشور متمایل یا در وضعیتی نباشد که مواد این کنوانسیون‌ها را رعایت و تضمین کند، این کمیته نیز نفوذ زیادی ندارد. گزارش نظارت از عملکرد کشورها محرمانه می‌ماند و نشر نمی‌گردد.