بنا بر ارزیابی سازمان «کمک به گرسنگان جهان»، سوریه بدترین بحران مهاجرت را از زمان آغاز جنگ داخلی تقریبا نُه ساله در این کشور تجربه می کند. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد از اوایل دسمبر تا کنون حدود ۹۰۰ هزار نفر از شمال غرب سوریه به دلیل تشدید جنگ و خشونت فرار کرده اند.

اداره هماهنگی کمک های بشری سازمان ملل (اوچا) روز پنج شنبه گذشته اعلام کرد که بنا بر تخمین ها ۶۰ درصد بیجاشدگان را کودکان تشکیل می دهند. سازمان ملل متحد در اوایل ماه فبروری رقم بیجاشدگان را ۵۲۰ هزار نفر اعلام کرده بود، اما این رقم شدیداَ افزایش یافته است.

سازمان حامی کودکان «سیف د چلدرن» گزارش داده است که حدود یک چهارم باشندگان ادلب با وجود سرمای زیر صفر و برفباری مجبور شده اند خانه هایشان را ترک کنند. تا کنون هفت کودک به دلیل شرایط بد و نبود امکانات گرما، در دمای زیر هفت درجه سانتی گراد در کمپ های بیجا شدگان در نزدیک مرز ترکیه جان باخته اند.

سربازان دولت سوریه از ماه دسمبر با حمایت نیروهای روسیه علیه شبه نظامیان عمدتاَ اسلامگرا در ولایت ادلب در حال پیشروی اند. کشور همسایه ترکیه نیروهای مخالف بشارالاسد را در آخرین مناطق تحت تصرفشان حمایت می کند.

درگیری های شدید در غرب حلب حدود ۴۳۰۰۰ تن را مجبور به فرار به سمت مرز ترکیه کرد. در مجموع حدود ۸۰ درصد بیجا شدگان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.

شورای امنیت سازمان ملل متحد اخیرا خشونت های فزاینده در سوریه را محکوم کرده است. دلیل آن پیشروی نیروهای امنیتی رئیس جمهور بشارالاسد به مناطقی از ادلب است که تحت کنترول شورشیان قرار دارند. بخش حقوق بشر سازمان ملل متحد امسال ۲۹۹ کشته از افراد غیرنظامی را ثبت کرده است که ۹۳ درصد آنها ناشی از عملیات های حکومت سوریه و متحدانش بوده است.

بعد از جنگ داخلی تقریبا نُه ساله حالا مناطق شمال غرب سوریه در نزدیکی ترکیه بزرگترین مقر شورشیان در این کشور است. انتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد خواستار پایان درگیری های اخیر میان اردوی ترکیه و سربازان دولتی سوریه در ادلب شده است. دبیرکل ملل متحد گفته است: «جنگ هایی که تقریباً نه سال دوام کرده است، می تواند فقط از راه سیاسی حل گردد،‌ نه از راه نظامی.»

سازمان ملل گفته است که اکنون هیچ پناهگاه امنی برای این آوارگان وجود ندارد. کمپ های بیجاشدگان نیز کاملا پر شده است. بسیاری از بیجاشدگان از کمپ ها خارج شده اند و در حاشیه سرک ها زندگی به سر می برند.

ترکیه مرزهای خود را بسته است تا از هجوم مهاجران سوریایی جلوگیری کند. در حال حاضر این کشور میزبان ۳.۵ میلیون مهاجر است. طبق گزارش سازمان های بین المللی بیش از ۵۰۰ هزار نفر از کسانی که فرار کرده اند، کودکان اند.

پایان ماه اکتوبر ساکنان کمپ مهاجران وچیاک طعم سرما را پیش از پیش چشیدند. دمای هوا در بوسنیا یکباره به زیر ۱۰ درجه سانتی گراد کاهش یافت.اکثر این مهاجران امکانات گرمایشی ندارند و فعلا وابسته به لباس ها و پتوهای کمکی می باشند. حتی برخی شان کفش های زمستانی ندارند.

برای اینکه کمی گرم شوند، پناهجویان افغان، سوریایی و پاکستانی ساکن این کمپ هیزم و بوته جمع می کنند. دود غلیظ اقامتگاه شان را پر می کند. آنها باید انتخاب کنند: یا در این خیمه های نازک دچار سرمازدگی شوند و یا برای گرم شدن، مشکلات تنفسی و مسمویت دود را بپذیرند.

کمپ وچیاک در ماه جون به صورت اضطراری ایجاد شد. در حال حاضر حدود هفت تا هشت هزار مهاجر در بوسنیا هرزگوینا به سر می برند. اکثرشان هم در شهر بیهاچ در منطقه مرزی شمال غرب این کشور ساکن شده اند. وقتی همه کمپ ها پر شدند، حکومت روی یک منطقه تخلیه زباله ها در چند کیلومتری بیهاچ این کمپ را ایجاد کرد. این کمپ استندردهای سازمان های بین المللی را ندارد.

سازمان های امدادی از اداره های بوسنیایی خواسته اند که کمپ وچیاک را مسدود کنند و مهاجران را به مکان های مناسب ببرند. پیتر فان دیر آورارت، هماهنگ کننده سازمان بین المللی مهاجرت در غرب بالکان گفت: «اگر این مهاجران در زمستان اینجا باشند، شاهد مرگ و میر خواهیم بود؛ در چند روز یا چند هفته دیگر».

شایعاتی وجود دارند که وچیاک تخلیه خواهد شد. اما اداره ها قطعاً تصمیم گرفته اند که یک کمپ دیگر را در بیهاچ مسدود کنند. پیتر فان دیر آورارت از "آی او ام" افزود: «این یک تصمیم فاجعه بار خواهد بود». فعلا هم دو تا دو نیم هزار پناهجو در مکان های ناامن زندگی می کنند. اگر این مرکز هم در بیهاچ مسدود شود، حدود ۱۳۰۰ تن دیگر نیز به شمار بی خانمان های مهاجر در این منطقه اضافه می شود.

وچیاک از خاک کرواسیا فقط هشت کیلومتر فاصله دارد. بسیاری مهاجران تلاش می کنند از مرز سبز غیرقانونی عبور کرده و به کرواسیا بروند که عضو اتحادیه اروپا است. خیلی ها موفق نمی شوند و مثل این سه مرد از سوریه دوباره به کمپ برمی گردند. آنها نباید از این مسیر بیرون شوند؛ چراکه همه جا پر است از ماین هایی که از دوران جنگ یوگوسلاویای سابق در دهه ۱۹۹۰ باقی مانده اند.

ترک وطن و جستجوی زندگی امن سخت است؛ نه تنها از نظر جسمی، بلکه همچنان از نظر روحی. این مرد از پاکستان خودش را خراشیده است؛ چراکه دلش برای دوست دخترش بسیار تنگ شده است. به گفته روانشناسان، این نوع آسیب های خودی برای تسکین فشار داخلی انجام می شوند.

در وچیاک چیزی بیشتر از آب سرد برای حمام کردن وجود ندارد. وضع بهداشتی فاجعه بار است. بیماری ها مثلآً خارش جلدی فراوان هستند. وضع درمان هم بسیار ابتدایی است. فقط مهاجران با بیماری های شدید و یا زخم ها به شفاخانه منتقل می گردند.

برق هم مثل آب در این کمپ کم است. آنهایی که موبایل شان را هنوز دارند، می توانند خودشان را خوشبخت محسوب کنند. بسیاری مهاجران می گویند موبایل های شان در مرز کرواسیا توسط پولیس ضبط و تخریب شده و یا هم دزدیده شده است. کرواسیا این اتهامات را رد می کند. موبایل برای پناهجویان مهم ترین وسیله ارتباطی است. به این وسیله آنها با خانواده، دوستان و یا کسانی که مهاجرت شان را سازمان دهی می کنند، ارتباط می گیرند.

از چیزهای کمی که در وچیاک به دست می آورند، این مردان تلاش می کنند بهترین را ممکن بسازند. آنها نان وطنی می پزند. نانی که صلیب سرخ می دهد، فقط برای دو وعده مختصر غذایی کفایت می کند. سلام میدسیچ، رئیس صلیب سرخ در بوسنیا هرزگوینا در تابستان انتقاد کرده بود که حکومت مرکزی در سارایوو این منطقه را با مهاجران تنها گذاشته است.

یک آتش کافی نیست تا جسم و روح را گرم کنند. این انسان ها می خواهند هرچه زودتر وچیاک را ترک کنند. یکی از این مردان پناهجو از افغانستان گفت: «در کرواسیا و سلواکیا من ساختمان هایی برای حیوانات را دیدم که وضع شان بهتر از این کمپ ما است». وی اضافه کرد: «این کمپ نیست. اینجا جای سکونت انسان ها نیست». نویسنده: اوتا اشتاینور/ر.ش