در یک اعلامیه کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور مهاجران آمده است که روند ثبت درخواست های پناهندگی برای کشورهای سومی، از تاریخ ۱۰ سمپتمر سال ۲۰۱۸ در ترکیه به اتمام خواهد رسید.

این کمیساریا گفته که پس از این اداره کل مهاجرت ترکیه به عنوان یک نهاد ملی و با حمایت نهادهای بین المللی مسئولیت ثبت نام و بررسی پرونده های پناهجویان را برعهده خواهد گرفت.

بربنیاد  قانون اتباع خارجی و حمایت بین المللی، اتباع خارجی پس از ورود به ترکیه باید به اداره مهاجرت ترکیه مراجعه و ثبت نام کنند. اداره کل مهاجرت ترکیه یا (پی دی ام ام) سپس دوسیه های آنان را بررسی خواهد کرد.

در این میان کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان تنها به خدمات مشوره دهی به پناهندگان و پناهجویان ادامه خواهد داد.

همچنان گفته شده که سازمان ملل متحد تا هنگام شکل گیری این روند، اداره کل مهاجرت ترکیه را حمایت خواهد کرد. ترکیه اخیرا قانون پناهندگی اش را تغییر داده و شرایط سختگیرانه تری را وضع کرده است.

تاثیرات بر وضع مهاجران

اخیراً مهاجرت افغان های ساکن ایران به ترکیه شدت یافته است. بربنیاد گزارش ها وضعیت بد زندگی و کار باعث مهاجرت مجدد افغانهای ساکن ایران به ترکیه شده است. این مهاجران به آن امید بسته اند که از طریق ترکیه بتوانند خود را به کشورهای اروپایی برسانند.

برمبنای آمار رسمی، از ماه  جنوری سال جاری تا نیمه ماه آگست، بیش از ۶۱ هزار افغان به ترکیه پناه برده اند. آمار وزارت داخله ترکیه می رساند که مهاجرت افغان ها در مقایسه با مدت زمان مشابه در سال ۲۰۱۷  بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته است.

وضعیت اقامت این افغان ها در ترکیه نیز روشن نیست. این دسته از مهاجران اجازه اقامت موقت در ترکیه می گیرند و می توانند تا زمانی که به کشور دیگری بروند، آنجا زندگی کنند.

 متوقف ساختن بررسی پرونده های پناهجویان و واگذاری بررسی دوسیه های پناهندگی به اداره کل مهاجرت ترکیه، پناهجویان افغان را در این کشور نگران ساخته است.

رحیم الله غفاری، با خانواده اش به ترکیه پناه برده است. او انتظار می کشد تا در سازمان ملل متحد ثبت نام نماید. رحیم می گوید اگر بررسی پرونده ها به اداره مهاجرت ترکیه سپرده شود، این اداره افغانان را به گونه اجباری اخراج خواهد کرد.

غفاری که تاکنون پرونده اش را ثبت نکرده و در نوبت به سر می برد، به دویچه وله می افزاید: «هزاران افغان اینجا آمده اند و با کودکان شان شب و روز را در پارک ها سپری می کنند. بسیاری هایشان برگه ثبت نام گرفته اند و بسیاری های دیگر مثل من منتظر نوبت هستند. اگر سازمان بند شود، مشکلات  زیاد خواهند شد. نمی دانیم به کدام شعبه برویم. دولت ترکیه ما را نخواهد پذیرفت ».

از سوی دیگر دها خانواده از چندین سال تا کنون در ترکیه انتظار بررسی دوسیه هایشان را می کشند. آقا بابه که با خانواده هشت نفری اش از سه سال به اینسو در ترکیه زندگی می کند. پرونده اش زیر بررسی کمیساری عالی سازمان ملل متحد در امور مهاجران قرار دارد. او از این بابت سخت اندوه گین است و می گوید: «یک پیام به گوشی ام آمد که سازمان بسته می شود و بررسی ها را به ترکیه واگذار می کند، ترکیه تمام مهاجرین را به کشور خودشان روان خواهد کرد. ما هم تشویش داریم که چه می شود و وضعیت ما چه خواهد شد».

ترس پناهجویان افغان در ترکیه بیجا هم نیست. ترکیه از آغاز سال جاری تاکنون حدود هفت هزار مهاجر افغان را به کابل اخراج کرده است. مقامات ترکیه گفته اند که درنظر دارند که شمار بیشتری از مهاجران افغان را براساس توافقنامه ای که با دولت افغانستان دارند، به کشورشان اخراج کنند.

برخی از پناهجویان افغان هم داوطلبانه به افغانستان بر می گردند.  احمد جان خرمی زمانی تصویر بردار تلویزیون "سی بی اس" امریکا بود. او ۱۵ سال برای این رسانه در افغانستان کار کرده و پس از افزایش تهدیدها در برابر خبرنگاران در افغانستان سه ماه می شود به ترکیه پناه برده است.

او خسته شده و اکنون می خواهد دوباره به افغانستان برگردد. احمد جان خرمی می گوید: «با خانواده ام آمدم تا بتوانم از طریق سازمان ملل متحد به کشور دیگری بروم، اما وقتی اینجا آمدم چیزی را که من فکر می کردم، تا وضعیت حقیقی اینجا خیلی فرق می کرد. در این سه ماه رویه ترک ها با افغان ها و در کل با همه مهاجرین خیلی تفاوت کرده است». وی اضافه کرد که حالا تصمیم گرفته برگردد: «مهاجرین را خوب نمی بینند. همان جنگ در افغانستان را قبول کرده ام و دوباره به کشورم برمی گردم». 

در جریان بحران مهاجرت به اروپا در میانه سال های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶، ترکیه یکی از کشورهای اصلی مسیر مهاجرت به اروپا بود. آلمان به نمایندگی از اتحادیه اروپا با این کشور وارد مذاکره شد و توافقنامه مهاجرت را با ترکیه امضا کرد.

ترکیه با گرفتن شش میلیارد دالر و به شرط تسریع روند عضویت اش در اتحادیه اروپا موج مهاجرت به این بلوک را شکست و در سطح چشمگیری کاهش داد.

ترکیه در مقایسه  با سایر کشورهای جهان، میزبان بیشترین تعداد آوارگان و پناهجویان است.  در کنار شمار زیادی از مهاجران دیگر کشورها به شمول افغان ها، بیش از سه میلیون شهروند سوریایی پس از آغاز جنگ داخلی در کشورشان در سال ۲۰۱۱ به همسایه شان ترکیه پناه برده اند.

شکیلا ابراهیم خیل