بازرس ویژه ایالات متحده امریکا در امور بازسازی افغانستان گفته است که توافقنامه دوحه میان امریکا و طالبان و به تعقیب آن تصمیم خروج نیروها توسط رئیس جمهور جو بایدن، سقوط حکومت پیشین افغانستان را تسریع کرد.
اعلانات بازرگانی
کمیسیون پارلمان آلمان که برای بررسی عملیات تخلیه سال ۲۰۲۱ از افغانستان ایجاد شده است، روز پنجشنبه به مناسبت سومین سالروز امضای توافقنامه دوحه میان طالبان و ایالات متحده امریکا، در جلسهای به این موضوع پرداخت.
جان ساپکو که به عنوان بازرس ویژه ایالات متحده امریکا در امور بازسازی افغانستان سالهاست تحولات افغانستان را تحلیل و ارزیابی میکند، و همچنین دیوید یانگ رئیس تیم دفتر ساپکو ارزیابیهای خود در مورد سقوط حکومت سابق افغانستان را با این کمیسیون شریک کردند.
ساپکو و یانگ گفتند که دو تحول سقوط حکومت پیشین افغانستان را تسریع کردند، یکی توافقنامه دوحه و دوم تصمیم جو بایدن به خروج نیروهای امریکایی از افغانستان.
آنها به این نکته نیز اشاره کردند که کنار گذاشتن حکومت پیشین افغانستان از مذاکرات امریکا و طالبان، حکومت کابل را تضعیف کرد و از جانب دیگر توافقنامه دوحه بسیار ضعیف بود که در نتیجه آن طالبان خود را برنده جنگ تصور کردند.
البته این کارشناسان تصریح کردند که اگر جامعه بینالمللی بیشتر در افغانستان میماند، نتیجه متفاوتی حاصل نمیشد.
کابل بعد از خروج سربازان امریکایی
ایالات متحده امریکا در ۳۱ آگست بعد از تقریباً ۲۰ سال به ماموریت نظامیاش در افغانستان پایان داد. روشن نیست که وضعیت در این کشور تحت حاکمیت جدید اسلامگرایان افراطی طالبان چگونه ادامه خواهد یافت.
عکس: US ARMY/via REUTERS
پایان طولانیترین ماموریت نظامی امریکا
آخرین سربازان امریکایی که کابل را ترک کردند. سربازان واحد ۸۲ هوابرد در شب ۳۱ آگست در هواپیمای ترانسپورتی اردوی ایالات متحده امریکا بالا شدند. به این ترتیب تقریباً ۲۰ سال ماموریت ماموریت در افغانستان که طولانیترین عملیات نظامی در تاریخ ایالات متحده امریکا است، به پایان رسید.
عکس: US ARMY/via REUTERS
طالبان در ترمینال
روز بعد از آن، خبرنگاران از یک گروه جنگجویان طالبان در ترمنیال میدان هوایی تصویر گرفتند. میدان هوایی کابل تا پایان عملیات تخلیه، یگانه دروازه افغانستان به سوی جهان بود. دهها هزار تن از افغانها نیز از این راه در هفتههای آخر کشور را ترک کردند. اما بسیاری از افغانها از پرواز بازماندند و به آینده مبهم شان نگاه میکنند.
عکس: REUTERS
هواپیمایی که قابل پرواز نیست
در یک هنگر میدان هوایی کابل، یک هواپیمای تخریب شده نوع «ای ۲۹» مربوط به اردوی ملی قرار دارد. اردوی ملی افغانستان که حدود ۱۸۰ هزار سرباز داشت، با هزینه میلیاردها دالر و آموزش توسط نظامیان خارجی تشکیل شده بود، اما با خروج نیروهای نظامی بین المللی، به سرعت فرو پاشید.
عکس: WAKIL KOHSAR/AFP/Getty Images
طالبان در کابین پیلوت
دو عضو گروه طالبان در کابین پیلوت یک هواپیمای جنگی اردوی پیشین افغان نشستهاند. هواپیماهای زیادی به شمول هلیکوپترها، بعد از خروج سربازان امریکایی در اینجا به جا مانده اند. گفته شده که این هواپیماها دیگر قابل استفاده نیستند. اما نه تنها خرابیها و آهنپارهها باقی نمانده مانده اند، بلکه مردم این کشور نیز با ترس به آینده مینگرند و تحت حاکمیت جدید افراطگرایان طالبان تنها مانده اند.
عکس: WAKIL KOHSAR/AFP/Getty Images
آینده مبهم
همانگونه که از شیشه شکسته این هلیکوپتر تخریب شده نیروی هوایی افغانستان به زحمت میتوان بیرون را نگاه کرد، آینده این کشور نیز همینگونه مبهم است. تا هنوز معلوم نیست که طالبان چگونه حکومتی تشکیل میدهند. این که حکومت طالبان تا چه حدی سختگیر و بنیادگرا خواهد بود، مهمترین پرسشی است که جواب آن در هفتهها و ماههای آینده روشن خواهد شد.
عکس: WAKIL KOHSAR/Getty Images
احتیاط، گزمه طالبان!
چنین صحنههایی حالا در همه جای کابل قابل دید اند. در یکی از وسایط نقلیه نظامی به جا مانده نیروهای امریکایی، جنگجویان مسلح طالبان در سرکهای پایتخت گزمه میکنند. با وجود آنکه رهبری طالبان پس از تصرف کابل به مردم نسبت به حفظ جان و مال شان خاطرجمعی دادند، اما بسیاری افغانها از آینده و انتقامگیریها در هراس اند.
عکس: HOSHANG HASHIMI/AFP via Getty Images
آینده کودکان
یک فروشنده با پوقانه های رنگارنگاش در سرکهای کابل در گشت و گذار است. آینده کودکان نیز تحت حاکمیت طالبان نامعلوم است. براساس گزارش سازمان کمک به کودکان «دیدگاه جهان»، بیش از هشت میلیون کودک در افغانستان به صورت عاجل به حفاظت و کمکهای بشری نیاز دارند. براساس گزارش این سازمان، آنها «به میزان زیادی در معرض خطر» قرار دارند.
عکس: HOSHANG HASHIMI/AFP/Getty Images
نقش زنان
در نتیجه تلاشهای بینالمللی، زنان افغان به موفقیتهای زیادی دست یافتند؛ حقوق و آزادیهای آنها تقویت شد. اما حالا حضور زنان در جادهها کمرنگ شده و تعداد محدودی هم که بیرون میروند، باید چادری بپوشند. روشن نیست که در زیر حاکمیت طالبان کدام دستآوردهای ۲۰ سال اخیر، در قدم اول حقوق زنان، حفظ خواهد شد.
عکس: HOSHANG HASHIMI/ Getty Images
کارهای روزانه
دست کم در بعضی بخشها به نظر میرسد که وضعیت در حال عادی شدن است، مثلاً در اینجا در شفاخانه وزیر اکبرخان، پرستاران و داکتران زن از بیماران پرستاری میکنند. بسیاری از مردم، به لحن معتدلانه مقامهای طالبان اعتماد نمیکنند.
عکس: AFP via Getty Images
نگرانیها از تورم و فقر
مردم در برابر بانکها صف بسته اند. افغانها حالا از بیارزش شدن پول نیز هراس دارند. در غیر آن نیز افغانستان در جمله فقیرترین کشورهای جهان است. انتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل اخیراً از بروز یک فاجعه بشری در این کشور هشدار داد و گفت که تقریباً نیمی از جمعیت به کمکهای بینالمللی وابسته اند و یک سوم مردم حالا نمیدانند که وعده غذایی بعدی شان را چگونه به دست آورند.
عکس: HOSHANG HASHIMI/Getty Images
10 عکس1 | 10
جان ساپکو گفت که غرب در ایجاد اردوی افغانستان نیز دچار اشتباه شده بود: «ما یک اردوی مدرن ساختیم و آن را با تکنولوژی پیشرفته تجهیز کردیم، اما همین که حمایت از خارج خاتمه یافت، افغانها نتوانستند این سیستم را حفظ کنند.»
دیوید یونگ در این جلسه گفت که ضعف نهادهای غربی نیز در فروپاشی حکومت پیشین افغانستان نقش داشت. یونگ گفت: «ما افرادی را به آنجا فرستاده بودیم که با عرصههایی که توظیف شده بودند، ناآشنا بودند. وقتی آنها شروع به کسب تجربه کردند، ما آنها را دوباره از افغانستان پس خواستیم.»
جان مانزه، کارشناس ناتو، نیز در این جلسه در مورد حوادث در کابل اندکی پیش از تصرف قدرت توسط طالبان معلومات داد. او گفت که هرگز به طالبان اعتماد نداشت و طالبان فقط منتظر خروج ناتو بودند تا این کشور را از طریق نظامی تحت کنترول خود بیاورند. به گفته او، بعضی از دیپلوماتهای غربی خوشبین بودند و فکر میکردند که حکومت جو بایدن موضعی متفاوت از حکومت دونالد ترامپ در پیش خواهد گرفت. اما مانزا توضیح داده است که تصمیم خروج نهایی از افغانستان توسط پیمان ناتو گرفته شده بود.
یونگ به یک «سنت دیرینه» در افغانستان اشاره کرد که در آن با ایجاد تغییراتی در قدرت یا جبهات جنگ، بسیاری افراد تغییر جهت میدهند. به گفته او، طالبان از بخش سری توافقنامه دوحه برای جنگ روانی خود استفاده کردند و سربازان را متقاعد کردند که به جای به خطر انداختن جان خود برای هدف «از دست رفته»، تسلیم شوند.
طالبان با تجهیزات نظامی امریکایی رژه نظامی برگزار کردند
نیروهای طالبان با استفاده از وسایط زرهی امریکایی و هلیکوپترهای روسی یک رژه نظامی را روز یکشنبه در کابل برگزار کردند. این رژه نظامی ظاهراً نشان دهنده تبدیل شدن مداوم طالبان از یک نیروی شورشی به یک ارتش منظم می باشد.
عکس: Aamir Qureshi/AFP
تجهیزات پیشرفته امریکایی
طالبان در دو دهه گذشته در برابر حکومت های پیشین افغانستان و نظامیان بین المللی در این کشور جنگیدند. پس از ۲۰ سال، این گروه با سقوط دادن حکومت تحت حمایت غرب توانست که بخش بزرگی از تجهیزات نظامی پیشرفته را به دست آورد.
عکس: Ali Khara/REUTERS
وسایط زرهی به نظامیان پیشین افغان کمک شده بودند
بخش عمده این اسلحه و تجهیزات نظامی را که حالا نیروهای طالبان استفاده می کنند، واشنگتن به حکومت تحت حمایت خود داده بود تا نیروهای امنیتی افغان برای مبارزه در برابر طالبان تجهیز شوند.
عکس: Ali Khara/REUTERS
فروپاشی یک نظام
نیروهای دفاعی و امنیتی حکومت پیشین افغانستان همزمان با فرار محمد اشرف غنی، رئیس جمهور اسبق این کشور، فروپاشیدند. طالبان توانستند که بخش قابل ملاحظه ای از این تجهیزات نظامی را تصاحب کنند.
عکس: Ali Khara/REUTERS
پرواز هلیکوپتر امریکایی زیر فرمان طالبان
عنایت الله خوارزمی، سخنگوی وزارت دفاع طالبان گفت که این رژه نظامی به مناسبت فراغت ۲۵۰ سرباز از آموزش های نظامی برگزار شده است. در این تمرینات، ده ها موتر زرهی نظامی در حال حرکت بودند و چندین هلیکوپتر نوع «ام آی-۱۷» در فضا پرواز میکردند. بسیاری سربازان این گروه، اسلحه ساخت ایالات متحده را حمل مینمودند.
عکس: Ali Khara/REUTERS
یونیفورم نظامی به جای لباس سنتی
مقام های طالبان گفته اند که پیلوتها، تخنیکران و افراد متخصص از نیروهای پیشین افغان را در نظام شان مدغم می کنند. نیروهای طالبان هم حالا به پوشیدن یونیفورم نظامیان پیشین به جای لباس های سنتی شان آغاز کرده اند.
عکس: Haroon Sabawoon/AA/picture alliance
بیش از ۲۸ میلیارد دالر
بر بنیاد یک گزارش مفتش ویژه ایالات متحده امریکا برای بازسازی افغانستان، واشنگتن بیش از ۲۸ میلیارد دالر را از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۷ در بخش تجهیزات و خدمات دفاعی از جمله خریداری سلاح، مهمات، وسایل نقلیه، دوربین های دید در شب، هواپیما و سیستم نظارتی هزینه کرده است.
عکس: Ali Khara/REUTERS
تخریب طیاره های نظامی
شماری از هواپیماهای نظامی افغانستان پس از فرار نیروهای پیشین به کشورهای همسایه در آسیای میانه انتقال یافته اند. طالبان هم شماری از این هواپیماهای نظامی را در اختیار دارند اما تا حال روشن نشده است که چه تعداد آن ها قابل استفاده می باشند.
عکس: Maxar Technologies/REUTERS
آخرین روز
در روزهای آخر بیرون شدن نیروهای ایالات متحده امریکا از افغانستان، این نیروها بیش از ۷۰ طیاره و ده ها موتر زرهی را تخریب کرده و سیستم دفاع هوایی را در میدان هوایی بین المللی کابل از بین بردند.
عکس: Aamir Qureshi/AFP
8 عکس1 | 8
طالبان در نیمه ماه آگست سال ۲۰۲۱ برای بار دوم افغانستان را زیر کنترول خود درآوردند. آنها از آن زمان تا کنون هیچ نشانهای از آمادگی به مذاکرات سیاسی از خود نشان نداده اند و درخواستهای مکرر گروههای مخالف سیاسی خود را یا نادیده گرفته یا رد کرده اند.