کندز در شمال افغانستان یک ولایت زراعتی و تجارتی است. این ولایت به دلیل حاصلخیز بودن زمینش به «کندوی افغانستان» نیز معروف است. ساکنان این ولایت می‌گویند طالبان سیستم منظم مالیاتی را در این ولایت ایجاد کرده و عاید هنگفتی از جمع آوری مالیات زیر نام عشر و زکات به دست می‌آورند.

براساس اظهارات باشندگان ولایت کندز طالبان تمام اقشار و اصناف به شمول تاجران، کسبه‌کاران و دهقانان را مجبور به پرداخت عشر و ذکات می‌کنند. 

شمس الدین، یک باشنده کندز به دویچه وله گفت: «طالبان از دهقانان مالیات می‌گیرند و برای آن‌ها پارچه رسمی [سند رسید مالیه] می‌دهند تا افراد دیگر طالبان مانع مردم نشوند.»

به گفته این باشنده کندز، طالبان نه تنها از حاصلات زمین و باغ‌ها از مردم عشر و زکات می‌گیرند، بلکه از نقل و انتقال اموال مردم نیز مالیات اخذ می‌کنند. چنانچه موترهای باری و ریشکاها نیز که حاصلات دهقانان را به شهر انتقال می‌دهند، مجبورند مالیات بپردازند. شمس الدین گفت: «موترهایی که از ساحات تحت کنترول طالبان مسافر می‌برند نیز به نام حق العبور مالیه می‌دهند.»

مقام‌های محلی نیز این موضوع را می‌پذیرند. عصمت مرادی، سخنگوی والی کندز به دویچه وله گفت: «براساس گزارش‌هایی که به ما رسیده، گروه‌های مختلف به نام‌های مختلف از مردم پول می‌گیرند. این‌ها چه مخالفان مسلح باشند یا افراد زورمند، تلاش می‌کنیم که آنها را گرفتار کنیم و دست آورد هم داریم.»

ساکنان کندز می‌گویند دو ولسوالی به صورت مکمل در اختیار طالبان است و در شش ولسوالی دیگر حکومت تنها بر ساختمان ولسوالی‌ها و قوماندانی امنیه حاکمیت دارد، در حالی که حاکمیت طالبان بسیار گسترده تر از مناطق تحت کنترول دولت است.

وزارت مالیه افغانستان اما می‌گوید آنچه مخالفین از مردم اخذ می‌کنند باج‌گیری است نه مالیه. شمروز مسجدی، سخنگوی وزارت مالیه به دویچه وله گفت: «مالیه فقط به دولت افغانستان تحویل داده می‌شود. چیزی را که طالبان اخذ می‌کند، مالیه نیست باج است.»

این وزارت می‌گوید مخالفین مسلح دولت به دلیل ناامنی از مردم باج می‌گیرند و تلاش‌ها جریان دارد تا جلو این باج‌گیری‌ها گرفته شود.

فشار بر مردم

براساس اظهارات باشندگان ولایت کندز، دهقانان، تاجران و کسبه‌کاران در بسیاری موارد مجبور می‌شوند هم به دولت مالیه بدهند و هم به طالبان. در نتیجه قیمت مواد غذایی و اموال تجارتی در بازار افزایش می‌یابد و متضرر اصلی این وضعیت، مردم فقیر اند.

شمس الدین گفت: «فشار اصلی و نهایی را خریداران و مردم عادی متحمل می‌شوند.»

به گفته این باشنده کندز، شماری از تاجران بزرگ حتا در شهر کندز مرکز این ولایت نیز مجبورند به طالبان مالیه بدهند؛ ولی از ترس طالبان نمی‌توانند به صورت علنی این موضوع را اظهار کنند.

ضیاءالحق یک باشنده دیگر کندز گفت برخی از ساکنان کندز به دلیل مالیات و عشر سنگینی که طالبان از آن‌ها می‌گیرند، روستاهای شان را ترک کرده و به اطراف شهر پناه برده‌اند که در نتیجه، بیکاری و فقر در این ولایت بیشتر شده است.

اما سخنگوی وزارت مالیه می‌گوید براساس قانون مردم تنها مکلف به پرداخت مالیات به دولت هستند: «دولت یک دولت است و نهادی که مردم براساس قانون باید مالیه خود را پرداخت کنند، وزارت مالیه است.»

باج‌گیری از شبکه‌های مخابراتی

منبع مهم عایداتی دیگر طالبان در ولایت کندز شرکت‌های مالیاتی است. ساکنان کندز می‌گویند شرکت‌های مخابراتی مجبورند در بدل عرضه خدمات مخابراتی «پول هنگفتی» به طالبان بپردازند.

وزارت مخابرات افغانستان می‌گوید طالبان همواره موانعی را در برابر خدمات مخابراتی خلق می‌کنند؛ ولی مواردی که نشان دهد این گروه از شرکت‌های مخابراتی مالیه بگیرد، وجود ندارد.

سیر زلاند، سخنگوی وزارت مخابرات به دویچه وله گفت: «ما تاکنون هیچ گزارشی نداریم که مخالفین از شبکه‌ها باج بگیرند و یا با آن‌ها معامله کند.»

ولی شمس الدین، باشنده کندز می‌گوید که طالبان از شرکت‌های مخابراتی مالیات می‌گیرند: «بالای این شرکت‌ها مالیات خیلی زیاد وضع کرده است.»

مالیات بر معاش معلمین

براساس اظهارات باشندگان ولایت کندز، طالبان از معاش معلمین نیز مالیه می‌گیرند. هر معلم در ساحات تحت کنترول طالبان مجبور است در آخر ماه زمانی که معاشش را به دست می‌آورد، یک درصدی مشخص معاشش را به طالبان به عنوان مالیه بپردازد.

ضاء الحق گفت که علاوه بر مالیه، پول روزهای غیرحاضری معلمین را نیز طالبان می‌گیرند.

ح. همراز