وقتی او از ایران باز گشت، مراسم خاکسپاری پدرش به پایان رسیده بود، اما همسایهها عکسهایی را که با موبایل گرفته شده بود به او نشان دادند. عکسهایی از زمین خون آلود که پدر یارمحمد آخرین دقایقش را در آنجا سپری کرده بود.

همسایهها به یارمحمد گفتند که آنها صدای شلیک مرگبار گلوله را که در تمام قریه پیچیده بود، شنیده بودند.

حالا یک سرباز امریکایی به جرم کشتن پدر یار محمد محاکمه میشود. اعضای خانواده او میگویند که هیچ گونه غرامت و یا کوچکترین رفتار عادلانه تاهنوز ندیده اند. یار محمد گفت: «اگر من قدرت میداشتم، انتقام میگرفتم؛ اما من قدرتی ندارم».

در فلمی که از مراسم خاکسپاری گرفته شده، تصویر پدر یار محمد دیده میشود که با دسته گل تزیین شده، اما کبودی در چهره او کاملا واضح است.

یک سخنگوی نظامی امریکا گفت که سرگئانت دیریک آ میلر، سرباز گارد ملی امریکا به اتهام قتل بازداشت شده و در ششم جون 2011 در کنتاکی، محاکمه میشود.

سارنوال میگوید که این سرباز امریکایی "در 26 سپتامبر 2010، با شلیک گلوله تفنگچه 9 میلی متری به سر عطا محمد پسر محمد اکبر دست به ارتکاب قتل عمد زده است».

ارتش امریکا معلومات دیگری در این باره ارایه نکرد. خانواده عطا محمد میگوید که به آنها نیز همین قدر معلومات داده شده است.

نیروهای امریکایی و دیگر نیروهای خارجی در افغانستان، در سالهای اخیر مقررات را سخت گرفته اند، تا از تلفات ملکی، که یک مشکل استراتژیک شمرده میشود، جلوگیری گردد. اما آنها بسیار اندک تلاش کردند تا سیستم آشفته قضایی را برای حمایت خانواده قربانیان اصلاح کنند.

کمبود مزمن و سیستماتیک این حمایت قضایی است که باعث تضعیف تاثیرگذاری میلیونها دالر کمک به افغانستان میشود.

سارا هولوینسکی، مسوول اجرایی سازمان دادخواهی و کمپاین قربانیان بیگناه میگوید: «بسیار مهم است که امریکا سربازانش را درباره اعمال اشتباه شان پاسخگو نگهدارد». او میافزاید: «آنها همچنین باید در مورد بازماندگان قربانیان نیز پاسخگو باشند، و باید به آنها اطمینان بدهند که هر کاری برای همدردی با ضایعه دردناک انجام میدهند... مانند ارتباط گرفتن، بررسی کردن اتفاق، و اصلاح کردن».

"دشمنان افزایش خواهند یافت"

هیچ کس از اهالی قریه یارمحمد نمیداند که چرا عطا محمد 60 ساله که در پروژه توربین آبی کار میکرد، از خانه بیرون کشیده و کشته شد. ظاهرا تنها گناه او این بود که نشنیده بود که باید از مسیر گشت زنی امریکاییها دور شود.

یارمحمد میگوید: «پدرم کمی ناشنوا بود. او از کنار سربازان امریکایی که در محل گشت میزدند، عبور میکرد که امریکاییها فریاد زدند که بایستند، اما او توجهی نکرد. بنابراین وقتی او به خانه آمد، امریکاییها مستقیما پس از او آمدند».

بعد از کشته شدن عطا محمد، جسد او بین مسوولین محلی، نیروهای خارجی، پولیس افغانستان و یک شفاخانه دست به دست گشت، تا این که خانواده او برای تحویل گرفتن جسد، خواسته شدند.

مرگ افراد ملکی در عملیات جنگی بر علیه شورشیان، تقریبا معمول است، اما کشتن در روز روشن، و ظاهرا با خونسردی بسیار به ندرت اتفاق میافتد.

دادگاه میلرز پس از واقعه "گروه مرگ" که در آن گروهی از سربازان امریکایی متهم به قتل افراد ملکی برای سرگرمی شدند.

به باور بسیاری از افغانها، این گونه اتفاقات باعث خشم مردم برضد نیروهای خارجی شده، و به شورشیان کمک میکند. نیروهای تحت رهبری ناتو در افغانستان میگویند که در سال گذشته 472 غیرنظامی توسط نیروهای ایتلاف کشته یا زخمی شده اند.

یار محمد در لغمان به رویترز گفت: "من پیشنهاد میکنم که نیروهای آمریکایی چنین فعالیتهایی را در آینده نکنند؛ یا به عبارتی شمار دشمنان خود را افزایش ندهند».

در سراسر افغانستان به طور کل، طالبان نسبت به نیروهای خارجی، بیشتر مسوول مرگ غیرنظامیها میباشند. آنها با بمبگذاریهای انتحاری و اعدام افراد مظنون به جاسوسی و همکاری با نیروهای خارجی، افراد ملکی را میکشند.

اما در لغمان، مانند بسیاری از مناطق خارج از کنترول دولت، طالبان به عنوان یک تهدید اساسی دیده نمیشوند. یار محمد گفت: «طالبان سلاحها و تجهیزات مناسب ندارند، و بیشتر تلفات در بمباران آمریکاییها رخ میدهد». او به عنوان مثال گفت که شش ماه پیش از کشته شدن پدرش، کاکایش در یک بمباران شبانه کشته شد.

قدرت عدالت

اجرای عدالت میتواند در درازمدت عصبانیت ناشی از مرگ افراد ملکی را کاهش دهد. یار محمد میگوید: «اول میگوییم که همه آمریکاییها دشمن ما هستند، اما ما یک نفر مسوول (این قضیه) را شناخیتم و حالا خواست ما این است که او محاکمه شود».

اریکا گاستون، یک وکیل در امور حقوق بشر میگوید: «در سال گذشته، نیروهای نظامی بهتر عذرخواهی کرده و غرامت پرداختند. اما هنوز اکثریت افراد ملکی به دلایل مختلف فراموش میشوند».

رویترز علیرغم چندین تماس با مقامهای نظامی نتوانست معلوماتی درباره تایید اتهامات وارده به میلر به دست آورد؛ بلکه مقامهای نظامی همان معلومات اولیه از قبیل زمان و مکان حادثه را تکرار کردند.

پس از ماهها سکوت و درخواست مقامها، یارمحمد در ماه جنوری دعوت شد تا یک گروه کوچک از سربازان آمریکایی را در جلال آباد ملاقات کند. پنج سربازی که شاهد دستگیری پدر او بودند، یارمحمد را همراهی کردند و در مورد واقعه شهادت دادند.

هرچند یارمحمد باید خیال برگشتن به ایران را از سر دور کند، و باید در زمین دیگر کشاورزان قریه کار کند، در مورد دریافت غرامت شانههایش را بالا انداخت و گفت: «من درخواست غرامت نکردم. این درست نیست».

رویترز / عاصف حسینی

ویراستار: عارف فرهمند