چرا به سرماخوردگی دچار میشویم و چرا اغلباً در ماههای سرد زمستان سرما میخوریم؟ واقعیت این است که تنها هوای سرد ما را بیمار نمیکند، بلکه عوامل دیگری نیز نقش دارد.
اعلانات بازرگانی
دمای بدن ۳۶.۵ تا ۳۷ درجه سانتیگراد برای ما انسانها ایده آل و مناسب است. متابولیسم یا سوخت و ساز و تمامی اعضای بدن ما به این دمای مرکزی وابسته است و بدن ما هر کاری برای حفظ آن انجام میدهد. بدن ما از طریق گیرندهها برای اندازه گیری دمای مناسب استفاده میکند. یکی دو درجه در اینجا تفاوت چندانی ندارد. اما وقتی دما به شدت کاهش یابد بدن تلاش می کند که سوخت و ساز را فعال سازد تا از این طریق تعادل را حفظ کند.
ترموستات خود بدن
متابولیسم بدن مواد مغذی لازم را برای ما فراهم میکند. در نتیجه متابولیسم، مواد غذایی خرد و نرم شده و تغییر شکل میدهد تا سلولها بتوانند مواد مغذی را دریافت کنند. علاوه بر این متابولیسم بدن را گرم می کند. وقتی هوا سرد است به انرژی بیشتری نیاز دارد. در هوای سرد رگهای خونی منقبض می شوند تا گرمای زیادی از دست نرود.
بنابر این برای این که گردش خون به شکل خوبی انجام شود، به انرژی بیشتری نیاز داریم. لرزش نیز یک نوع از مکانیسم حفاظتی است. وقتی ما در هوای سرد می لرزیم و احساس سردی می کنیم، بدن ما تلاش می کند تا گرما تولید کند و از سردی جلوگیری کند.
تصویر: آلمانیها برای مقابله با زکام و سرماخوردگی چه میکنند؟
با فرا رسیدن خزان، فصل سرماخوردگی و زکام نیز شروع میشود. اما مردم به دلیل سرماخوردگی عادی نزد داکتر نمیروند؛ بلکه روشهای تداوی و پیشگیری سنتی و خانوادگی را انجام میدهند، مثلاَ در آلمان این موارد را توصیه میکنند.
عکس: Fotolia
پاهای تان را گرم نگهدارید!
غالباَ یکی از نشانههای اولیه سرماخوردگی احساس سردی پاهاست، به این دلیل در الماریهای لباس آلمانیها جورابهای گرم وجود دارند. لیو هامبرت، نویسنده آسترالیایی در کتاب خود زیر عنوان «آنچه من در مورد آلمانیها میدانم» نوشته است که آلمانیها به صورت بسیار زیاد با پاهای لخت شان مشکل دارند. این که آیا جورابهای پشمی در مبارزه علیه ویروس مفید است یا صرفاَ مایه تسکین دل مریض میگردد، هنوز معلوم نیست.
عرق کنید!
آلمانیها راه حل بسیاری بیماریها و مشکلات زندگی را در سونا درمییابند. گفته میشود اگر از حمام بخار و کابینهای داغ سونا به شکل درستاش استفاده شود، سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند. هرچند توصیه میشود که در صورت داشتن تب به سونا نروید، اتحادیه سوناهای آلمان میگوید که سونا رفتن برای تداوی سرماخوردگی کمک زیاد میکند.
عکس: Fotolia/Robert Kneschke
خود را گرم نگهدارید!
یکی دیگر از توصیهها این است که وقتی مریض شدید هرگز نگذارید بدن تان سرد شود. داکتران به کسانی که شکم دردی یا درد عضلات دارند توصیه میکنند که برای یک روز با مشکوله آب داغ در بستر بخوابند. برخیها استدلال میکنند که افزایش گرمای بدن نفخ و سوءهاضمه را رفع میکند. البته این مهم است که مطمئن باشید سر مشکوله آب، خوب محکم بسته شده است!
عکس: picture alliance/D. Ebener
زنجبیل
از گذشتههای دور به این سو زنجبیل در طب سنتی چینی و طب آیورودی (اصول علمی باستانی و کهن) نقش بازی کرده است. این گیاه به دلیل قدرتاش در رفع دلبدی و تهوع و همچنین «بیماریهای سفر» مشهور است. در آلمان از زنجبیل بیشتر در چای استفاده میشود.
عکس: Fotolia/awiec
چای بنوشید!
زنجبیل تنها چیزی نیست که آلمانیها چای آن را میخورند. بلکه برای بیماریهای مختلف از گیاهانی مثل زالبای، نعنا، بادیان، بابونه و ... چای میسازند و نوش جان میکنند. تاثیر این گیاهان روی کاهش درد و التیام مرض یک طرف، اما مشخص است که نوشیدن چای برای لحظهای به فرد بیمار آرامش ذهنی میدهد.
عکس: Colourbox
غذا
همانگونه که کوریاییها به مفید بودن «کیمچی» برای صحت باور دارند، آلمانیها میگویند «زاور کراوت» (sauerkraut) برای سلامتی مفید است. این غذای مملو از ویتامین (C) و فلاونوید یک غذای مشهور به ویروس کش است.
عکس: picture-alliance/dpa/P. Pleul
لیموی داغ
لیموها مملو از ویتامین (C) اند. هرچند ثابت نشده است که ویتامین باعث جلوگیری یا التیام سرماخوردگی میشود، اما نوشیدن لیمو در آب داغ، دست کم در بهبود گلودرد مفید است. اگر لیموی حل شده در آب برای تان ترش است، کمی عسل هم به آن اضافه کنید.
عکس: picture-alliance/dpa/S. Prautsch
7 عکس1 | 7
در سرماخوردگی ویروس ها نقش دارند
البته ما تنها بر اثر سردی هوا بیمار نمیشویم. به طور معمول ویروس ها باعث سرما خوردگی میشوند. دلیل اصلی ابتلا به سرماخوردگی راینوویروس یا ویروس سرماخوردگی انسانی است. این ویروس در تمام جهان وجود دارد و باعث عفونت بخش فوقانی دستگاه تنفسی میشود. ویروس ها به خصوص از طریق دست ها و همچنان از طریق هوا می توانند به انسان سرایت کنند. بر عکس آنفلوانزا در برابر سرماخوردگی واکسینی وجود ندارد، بلکه ناچاریم آن را تحمل کنیم.
معمولا سرماخوردگی در زمستان رخ می دهد
با این همه سرماخوردگی با فصل سرما مرتبط است. این نیز دلایلی دارد: سرمای زمستان برای ویروس عامل سرماخوردگی محیط مناسبی را فراهم می کند، چرا که هوای سرد خشک است و چنین محیطی برای ویروس های سرماخوردگی مناسب است. در زمستان ها نه تنها هوای بیرون خشک است بلکه در داخل اتاق ها نیز رطوبت بسیار کم است و غشاهای مخاطی ما خشک می شود. غشاهای مخاطی کارکرد محافظتی در برابر ویروس دارد و زمانی که این غشا خشک گردد، ویروس ها می توانند بسیار به سرعت وارد بدن شوند.
دستگاه های تهویه هوا نیز تا حدودی باعث خشکی غشاهای مخاطی ما می شود، چرا که رطوبت را کاهش می دهند. هوایی که از دستگاه تهویه خارج می شود نسبت به هوایی که جذب میکند خشکتر است. علاوه بر این در هنگام سرما جریان خون در بخشهایی از بدن کمتر میشود. سلولهای ایمنی ما در هنگام سرما به اندازه کافی آماده نیستند تا با ویروس ها مبارزه کرده و آنها را به گونه موفقانه مسدود کنند. در هنگام سرما سیستم ایمنی ما به شدت با چالش مواجه می شود.
اهمیت ویتامین سی برای سیستم ایمنی و مبارزه در برابر عفونت ها
انسانها برای حفظ سلامتی نیاز به میزان کافی ویتامینها و منرالها دارند. بدن انسان نیاز به یک سیستم ایمنی قوی دارد و وتامینها به خصوص ویتامین سی در این زمینه نقش مهمی دارد. نگاهی به اهمیت ویتامین سی میاندازیم.
عکس: picture-alliance/Zoonar/D. Freigner
مرا بخور!
اکثر پستانداران میتوانند ویتامین سی را سنتز کنند، یعنی آن را خود تولید میکنند. انسانها این کار را نمیتوانند. ما باید ویتامینهای مورد نیاز بدن را با خوردن مواد غذایی تامین کنیم. ویتامین سی در کیوی، نارنج، مالته و سبزیجاتی مانند کلم غنچهای، بروکلی و مرچ دلمه نیز یافت میشود. متاسفانه این سبزیجات تا حدی در برابر حرارت حساس اند، بنا براین باید در هنگام پختن آنها کمی احتیاط شود.
عکس: picture-alliance/Zoonar/S. Schnepf
اهمیت ویتامین سی برای بدن
ویتامین سی چیزی نیست که بگوییم «خوب است داشته باشیم»، بلکه برای بدن ما خصوصاً برای افراد مسن، بیمار و گیاه خوار، بسیار مهم است. کارکرد بیوشیمی آن نیز در بدن تمامی انسانها یکسان است و از اهمیت یکسانی نیز برخوردار است. ویتامین سی شامل آن دسته از ویتامینهایی است که انرژی مورد نیاز را به بدن نمیدهد اما برای عملکردهای اساسی بدن اهمیت حیاتی دارد، به شمول سوخت و ساز سلولی و سیتم دفاعی بدن ما.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Gabbert
انتیاکسیدانها و خنثی کردن رادیکالهای آزاد
انتیاکسیدانها مواد مغذی در غذاها هستند. ویتامین سی به عنوان یک انتیاکسیدان، آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد اکسیجن به مولکولهایی اساسی بدن را کاهش میدهد. این رادیکالها در فرایند طبیعی سوخت و ساز ایجاد میشوند. با این حال آلایندههایی مانند تنباکو به سرعت باعث استرس اکسیداتیو و افزایش شکلگیری رادیکالهای آزاد میشوند. این مسئله نیاز بدن به ویتامین سی را افزایش میدهد.
عکس: picture-alliance/dpa/W. Rothermel
توت زمینی برای فعالیت انزایمها
از ویتامین سی موجود در توت زمینی نه تنها بدن انسان برای محافظت در برابر رادیکالهای آزاد اکسیجن استفاده میکند، بلکه ویتامین سی موجود در آن به اصطلاح یک کوفاکتور مهم برای فعالیتهای متعدد آنزایمی مانند ترکیب پروتئینهاست. این ویتامین بخشی از تاندون، استخوان، غضروف و پوست است. بنا بر این وقتی زخم به زودی و خوبی بهبود نمییابد، میتواند بیانگر کمبود ویتامین سی در بدن باشد.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Rumpenhorst
مقابله با بیماریها به کمک گریپ فروت
بدن انسان برای اینکه بتواند از خود در برابر عفونتها محافظت کند نیاز به ویتامین سی دارد. ویتامین سی نه تنها به مثابه انتیاکسیدان محافظت از سلولها را به عهده دارد بلکه در صورت بروز عفونتها نیز از بدن محافظت میکند. این امر مهاجرت سلولهای ایمنی و به اصطلاح نوتروفیلها را در محل عفونت تحریک میکند و همچنان فاگوسیتوز یا تجزیه مواد بلعیده شده و از بین بردن عوامل بیماریزا را تقویت میکند.
عکس: picture-alliance/Panther Media/R. Tsubin
وقایه خوب، مراقبت خوب است
کمبود شدید ویتامین سی در بدن میتواند باعث بیماری السکوربوت شود. عدم بهبودی زخمها، ظاهر شدن کبودی در بدن، آسیب به موها و دندانها وهمچنان درد در ناحیه مفاصل از علائم این بیماری بالقوه کشنده میباشد. مصروف روزانه ده میلی گرام ویتامین سی برای محافظت بدن در برابر این بیماری کافی است. علاوه بر این ویتامین سی خطر ابتلا به فشار خون بالا، بیماری قلب و سکته مغزی را کاهش میدهد.
عکس: picture-alliance/dpa/B. Pedersen
چه اندازه ویتامین سی برای بدن کافی است؟
بنا بر معلومات مرکز محافظت از مصرف کنندگان در آلمان، برای مردان مصرف روزانه ۱۱۰ میلی گرام ویتامین سی و برای زنان ۹۵ میلی گرام توصیه شده است. برعکس محققان دانشگاه ایالتی اورگن برای تمامی بزرگسالان مصرف روزانه ۴۰۰ میلی گرام ویتامین سی را توصیه کرده اند. مصرف این مقدار بیضرر است و اگر بیشتر از حد تجویز شود، از طریق ادرار دفع میگردد.
عکس: picture-alliance/dpa/R. Guenther
7 عکس1 | 7
ویروس ها دمای پایین را دوست دارند
وقتی دمای هوا به زیر ۱۹ درجه سانتیگراد برسد خطر ابتلا به سرماخوردگی افزایش می یابد. به خصوص افراد مسن، انسان های دارای فشار خون پایین و کسانی که کمتر تحرک دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این ویروس ها قرار دارند.
بر اساس معلومات سازمان جهانی صحت، اساساَ کسانی که از آسم و دیگر مشکلات تنفسی رنج میبرند، در دمای سردتر بیشتر در معرض ابتلا به ویروس سرماخوردگی قرار دارند.
در اتاق های بسته ویروس ها در هوا معلق می مانند. برعکس در فضای بار آنها از طریق هوا از یک مکان به مکان دیگر منتقل می شوند. خطر ابتلا به این ویروس ها در هوای آزاد تنها زمانی وجود دارد که شما با فردی که رو به روی تان ایستاده صحبت کنید و ویروس از طریق هوایی که تنفس می کنید، وارد بدن شود.
زنان نسبت به مردان زودتر سرما می خورند
در واقع زنان بیشتر از مردان سرما می خورند. این به خصوص دلایل بیولوژیکی دارد. اغلبا مردان توده عضلانی بیشتری دارند و این محافظت خاصی در برابر سرما ارائه می دهد. از آنجایی که سلول های عضلانی کالورین مصرف می کنند، بنا بر این گرما تولید می کنند. مردان نسبت به زنان پوست ضخیم تر دارند، از این رو بدن زنان زودتر سرد می شود.
بدن کودکان به طور عموم زودتر سرد نمی شود. دلیل آن این است که آنها نسبت به بزرگسالان زیادتر تحرک دارند. فعالیت عضلات آنها می تواند بدن کوچک شان را زودتر نسبت به بزرگسالان گرم کند. کودکان اغلباً به بازی و سرگرمی مصروفند، از این رو شاید آنها حتی سردی را احساس نمی کنند.
چرا اینوئیت ها یا اسکیموها سرما نمی خورند؟
افرادی که در مناطق سردسیر زندگی می کنند مانند اسکیموها در مقایسه با اروپایی ها به راحتی سرما نمی خورند. این از جمله تا حدی به دلایل ژنتیکی مرتبط است. ساکنان هر منطقه خود را با دمای هوای منطقه شان مطابقت می دهند. مجموعه یی از جهش های ژنتیکی در این تطابق نقش دارند. در نتیجه این جهشهای ژنتیکی متابولیسم نیز تغییر میکند. به طور مثال اینوئیتهای گرینلند می توانند به طور موثر چربی بدن را به گرما تبدیل کنند و از رژیم غذایی سرشار از ماهی شان به خوبی استفاده کنند.
پیشگیری از سرما خوردگی
اکثر مردم قابلیت سازگاری با دمای متفاوت هوا را ندارند. البته ما در برابر سرماخوردگی کاملا هم بی دفاع نیستیم. اخیراً پاندمی کووید-۱۹ نشان داد که اقدامات بهداشتی مانند شستن منظم منظم دستها مهم اند. همچنان دمای داخلی نیز می تواند عامل موثر در برابر ابتلا به سرما خوردگی باشد. گرمایش خشک باعث خشکی غشاء مخاطی می شود و این را ویروس ها دوست دارند، چرا که می توانند به راحتی از این طریق وارد بدن ما شوند. اما تهویه منظم هوای اتاق می تواند تاثیرات برعکس داشته باشد.