شرکت مردم با قبول خطرات جاني دردومين انتخابات رياست جمهوري افغانستان به روز پنجشنبه 29 ام ماه اسد امسال ، چنان شجاعانه وحماسه وار بود که امروز به استثناي طالبان ، سايرگروههاي شورشي وآنعده از گروههايي که اصولاً با انتخابات ودموکراسي لبرال مخالف اند، باقي همه جناحها ي سياسي درافغانستان ، قطع نظر ازاينکه موافق ويا مخالف حکومت مي باشند، درمورد همه پديده ها ومقوله هاي انتخاباتي ازاين منظر به قضاوت مي نشينند. با همه جار وجنجالها ومرافعه خواهيهايي که درمورد ادعاي وقوع تقلبات وتخلفات انتخاباتي بين رقبا وجود دارند ، درکل اعتبار انتخابات را هيچ نامزدي مورد سوال قرار نداده است.

با اعتباربودن انتخابات چيست؟

يکي ازمسائل اساسي اي که درفرجام هر انتخابات مهم مي باشد ودرحقيقت تمکين شهروندان را به حاکميت مردم را به نمايش مي گذارد، مسئله با اعتبار بودن انتخابات است. تازماني که همه جوانب شرکت کننده در پروسه سياسي، انتخابات را معتبرندانند، نمي توان انتظار تغييرات مثبت را داشت .

اعتبار يک انتخابات وابسته به رعايت همه نهاد ها وارزشهايي است که دريک انتخابات دموکراتيک وجود دارند. ازفراگيربودن انتخابات گرفته ، تا منصفانه بودن، آزادانه بودن ، فقدان بي نظميها وتقلبات وبلاخره پذيرش کليت نتايج انتخابات توسط کانديداهاي مختلف ، ناظران داخلي وناظران بين المللي همه شامل مقوله اعتبار انتخابات مي گردند. مسلماً درهرانتخاباتي ممکن است بي نظميها، تقلبات وتخلفاتي به درجات گوناگون بوجود آيند، لاکن سقف اين نا هنجاريها درحدي خواهد بود که فلتر دادگاههاي انتخاباتي مي توانند آنها را تصفيه بکنند وبه قناعت مدعيان بپردازند.

درکشور جنگزده افغانستان هم به دليل حاکميت جنگ ومنازعه، ضعف نهاد هاي دولتي و وهم بنابر تازگي انتخابات ونهادهاي دموکراتيک خطر بي نظميها وتخلفات انتخاباتي مي توانست تصور شود. اين مشکل هنگامي بيشترمي گرديد که شخص رئيس جمهور برسرکار براي باردوم مي خواست دراين انتخابات شرکت کند. تصادفي نبود که سازمان ديده بان حقوق بشرپيش بيني کرده بود که دراين انتخابات امکان بروز " تقلبات وبي نظيمهاي جدي ووسيع " وجود دارد.

درحالي که اين نقاط ضعف دريک دموکراسي نوپاي براي همه قابل ارزيابي بود، دهشت افگني وتهديد مسلحانه مخالفان افراط گراي حکومت که از تهديد به قطع کردن انگشت گرفته ، تا راکت اندازي وحملات انتحاري با بمب راعملاً دربرميگرفت، درنزد ناظران بين المللي اين گمان را برانگيخته بود که مردم با شماراندکي درانتخابات شرکت خواهند کرد وخواهي نخواهي اعتبار اين انتخابات مورد سوال قرارخواهد گرفت.

تصميم مردم صحنه را تغييرداد. با آنکه دراوايل صبح راکت اندازي، حملات انفجاري بابمب ودريک مورد داخل شدن به مرکز ولايتي ، تا اندازه اي مايه رکود آمدن راي دهندگان به مراکز انتخاباتي شد، ولي به زودي مردم برترس ورعب غلبه يافتند وبه مراکز رايدهي سرازيرشدند.

تاهنوز معلوم نيست که چه درصد مردم دراين انتخابات شرکت کردند. برخي منابع حدس مي زنند که درکل بين 40- 50 % مردم درحوزه هاي رايدهي حضور بهم رسانده اند. اين مردم شامل زنان ، مردان ، پيران وجوانان بوده است. سهمگيري زنان دراين انتخابات يکي ازشگفتيهاي ديگراست.

شرکت مليونها انسان دراين انتخابات بيسابقه و دشوار، پيش ازآنکه به مشارکت دريک پروسه سياسي نورمال شباهت داشته باشد، به يک حماسه انساني هم مانند است. حماسه اي که مردم بين تفنگ وانتخابات ، انتخابات را انتخاب مي کنند. همين معنويت بزرگ موجب شده است که علي الرغم وقوع بي نظميها و تقلبات انتخاباتي ، تا اکنون هيچ يک ازکانديداها اعتباراين انتخابات را مورد سوال قرار نداده اند.

آقاي قسيم اخگرتحليلگربرجسته سياستهاي افغانستان وازمبارزان به نام دموکراسي که هيچگاه درجرگه قدرتمندان نبوده است، دراين ارتباط مي گويد:

" من اميدواراستم اعتباري را که ناشي ازحضور آگاهانه وشعوري مردم افغانستان دراين انتخابات بوده است ، هم کمسيون مستقل انتخابات وهم نامزدهاي محترم حفظ کنند. اين درواقع يک اداي سپاس و دين است نسبت به مردم افغانستان ".

تقلبات جدي وگسترده دور ازانتظار نبود

سازمان ديده بان حقوق بشر دراعلاميه اي که دو روز پيش از انتخابات افغانستان انتشارداد گفته بود:

امکانات بالقوه تقلبات انتخاباتي توسط سازمانهايي مانند " فيفا" يا "بنياد انتخابات آزاد ومنصفانه" ، ملل متحد، کميسيون مستقل حقوق بشرافغانستان، " آي سي جي" يا گروه بحرانهاي بين المللي و" شبکه تحليلگران افغانستان " بخوبي مستند ساخته شده اند. مشکلات ثبت نام راي دهندگان، چند بار راي دادن، راي دادن تقلبي به نيابت ازکس ديگري، خانه پري کردن ورقه راي دهي، اعلام غلط نتايج وسايرکارهاي نادرست کارمندان کمسيون انتخابات ، مي توانند مشروعيت نتايج را کاهش دهند.

سازمان ديده بان حقوق بشر درانتخابات 29 ام اسد افغانستان ، چالشهاي متعددي را همراه با نهاد هاي ضعيف دولتي ويک شورشگري بزرگ دربخشهاي وسيع کشور ملاحظه مي کند. اعلاميه هايي که ازجانب يک سلسله سازمانهاي ملي وبين المللي مانند کميسيون انتخابات، فيفا، يونما يا اداره معاونت ملل متحد براي افغانستان ونيروهاي بين المللي صادرمي شوند ، به نظرمي رسد براي آن باشند تا انتظارات مردم را براي برگزاري يک انتخابات آزاد ومنصفانه کاهش بدهند. براد ادامس مديرشعبه آسياي سازمان ديده بان حقوق بشر دراين مورد مي گويد:

" تلاشها براي کاهش دادن انتظارات قبل از راي گيري نبايد وسيله آن شود تا امکان تقلبات جدي ، سوء استفاده از حق راي دهي ، سوء استفاده ازقدرت و خشونت را ناديده گرفت ".

امکان بروز اين بي نظميها و تقلبات انتخاباتي جامعه بين المللي را برآن داشت تا بلافاصله پس ازپايان يافتن راي دهي ضمن تبريکي بسيارگرم وصميمانه نسبت به شرکت شجاعانه مردم افغانستان دراين انتخابات، خطر برخورد بين طرفداران کانديداتورهاي رقيب را پيش بيني کنند وبه کانديداتوارها هشدار بدهند،تاجلو همچو حوادث ناگوار را بگيرند.

انتقاد کانديداها ازبي نظميها وتقلبات ادامه دارد

ازجمله رقباي انتخاباتي حامد کرزي رئيس جمهور افغانستان شش تن آنها که شامل اشرف غني احمدزي، خانم فروزان فنا، معتصم بالله مذهبي، بسم الله شير، سيد جلال کريم وميرويس ياسني مي شوند، ضمن بيانيه اي ازتقلبات وتخلفات انتخاباتي سخن به ميان آورده اند.دراين بيانيه از 400 مورد شکايت صورت گرفته است که رونوشت آن به کمسيون شکايات انتخابات فرستاده شده است.

همچنان دراواخر روزسه شنبه کمسيون مستقل انتخابات افغانستان نتايج شمارش ده درصد آرا را براي نخستين بار اعلام کرده است. براساس اين اعلاميه حامدکرزي رئيس جمهور برسرکار افغانستان و داکترعبدالله عبدالله وزيرخارجه پيشين اين کشور مقدم تر ازسايرکانديداتورها قراردارند. براساس اين شمارش حامدکرزي 40.6% آراي حساب شده و داکترعبدالله عبدالله 38.7 % آن را به دست آورده اند. ازآنجايي که تا اکنون 90% آرا ديگر بايد حساب شوند، امکان آن وجود دارد که تغييرات مهمي درنتايج نهايي به وجود آيد. طرفداران داکترعبدالله نيز که از وجود بي نظميها وتقلبات انتخاباتي شاکي مي باشند، گفته اند که شکايات شان را درموارد مهم ازطريق مراجع قانوني مطرح مي سازند.

باوجود بي نظميها وتقلبات انتخاباتي شرکت حماسه مانند مردم درانتخابات چه نتايج سياسي اي درپي دارد؟

آقاي قسيم اخگر براين نظراست که :

" چنانچه سخن ازتقلب وتخلف به ميان آيد، کمسيون مستقل انتخابات مي تواند ازيک موضع بيطرف، شفاف وآزادانه با آن برخورد کند وحتا با يک برخورد سالم به اعتباراين انتخابات واعتبار دموکراسي درافغانستان بيفزايد.

هرگاه کمسيون جانبدارانه برخورد کند، مي تواند ضربه جبران ناپذير برمردم افغانستان باشد، به ويژه درشرايطي که ادعا مي شود مردم افغانستان ظرفيت پذيرش دموکراسي را ندارند".

خبرگزاريها/ رسول رحيم

ويراستار: حسين مبلغ