وزارت معارف افغانستان میگوید با آن که عرصه تعلیم و تربیه در چهارده سال گذشته دستآوردهای زیادی داشته است، اما هنوز هم حدود سه و نیم میلیون کودک از رفتن مکتب محرومند. از جانب دیگر، کیفیت آموزش در افغانستان پایین است.
اعلانات بازرگانی
مقامها در وزارت معارف میگویند که مسدود شدن مکتبها در نتیجه ناامنیهای روز افزون و استفاده از مکاتب به منظور سرپناه برای بیجاشدگان، چالشهای جدی در برابر وزارت معارف است.
وزارت معارف و دفتر نماینده خاص رئیس جمهور در امور حکومتداری خوب روز شنبه کنفرانسی در کابل برگزار کردند و مشکلات معارف را بررسی نمودند.
محمد ابراهیم شینواری، معین وزارت معارف در این کنفرانس گفت که در حال حاضر ۹ میلیون طفل در سراسر افغانستان به مکتب میروند و شمار معلمین نیز چهارده برابر افزایش یافته است.
آقای شینواری گفت: «با وجودی که این همه پیشرفت در عرصه معارف به یک بارگی بدست آمد؛ اما ناامنی نیز همزمان افزایش یافت به همین دلیل ما آنچه را میخواستیم به دست نیاوردیم. باید اعتراف کنیم که هنوزهم مشکلات بسیار عمیق و اساسی در برابر ما قرار دارد. به عنوان نمونه به هر اندازه کمیت را بیشتر کنیم ولی کیفیت در معارف نباشد، ما نمیتوانیم از معارف موفق حرف بزنیم.»
کیفیت پایین
براساس اظهارات مقامها در وزارت معارف، کیفیت پایین درس در مکتبها سبب شده تا کودکانی که از صنف دوازده فارغ میشوند، آموزش لازم را فرا نگیرند و با سویه بسیار پایین دوره مکتب را به پایان برسانند.
این مقام وزارت معارف افزود یکی از نشانههای معارف بیکیفیت در افغانستان این است که ۴۵ درصد شاگردان تا صنف ششم نمیتوانند یک متن ساده را بخوانند. آقای شینواری افزود: «در یک سروی کوچک معلوم شد که ۴۵ درصد شاگردان تا صنف ششم نمیتوانند متن را بخوانند که این نشان دهنده کیفیت پایین است. ۳۱ درصد نمی توانند یک فورمول عادی ریاضی را حل کنند. ۱۳ درصد یک کلمه عادی را نمیتوانند بنویسند. بنابراین ما باید قبول کنیم که در کنار دست آوردها، با مشکلات ریشهای مواجه هستیم.»
البته این سروی در مکتبهایی صورت گرفته که در مناطق امن موقعیت دارند، در حالی که وضعیت مکتبها در مناطق ناامن به مراتب بدتر از این است. براساس اظهارات مقامها در وزارت معارف، در برخی مناطق، شاگردانی که از مکتبها فارغ شده اند، نمیتوانند نام شان را بنویسند و یا هم قادر به خواندن متن نیستند.
تغییر در نصاب تعلیمی
در همین حال معلم عزیز رویش که به تازگی به عنوان معلم ممتاز در افغانستان شناخته شده، بر آوردن تغییر در نصاب معارف تاکید کرد. آقای رویش گفت شمار کتابهایی که در مکتبها تدریس میشوند از نظر حجم و تعداد بسیار زیاد است: «ما ضرورت داریم که حجم کتابهای درسی خود را کم کنیم. ما به جای شانزده مضمون، شش مضمون درس بدهیم، شاگرد را مجال بدهیم تا بهتر فکر کند. در حالی که یاد گرفتن شانزده مضمون برای شاگردان آن هم به زور، دلسرد کننده است.»
آلبوم عکس: صنفهای درسی در جهان، از تخته تا تبلت
تفاوتها میان کشورها را میتوان در صنفهای درسی به خوبی تماشا کرد. در برخی کشورهای جهان موجودیت کمپیوتر، تبلت و دیگر ابزار تکنولوژیک در صنفهای درسی عادی است، اما در کشورهای فقیر صرفاً دسترسی به آموزش ابتدایی مطرح است.
عکس: picture-alliance/dpa
آموزش ابتدایی
در صنفهای درسی افغانستان از ابزارهای تکنولوژیک خبری نیست. هنوز تباشیر و تخته سیاه ابزارهای معمول نوشتن و تمرین کردن است. برخی مکتبها چوکی و میز دارند، اما هستند مکتبهایی که دانش آموزان آنها روی کف اتاق مینشینند. حتی برخی دانش آموزان به دلیل نبود ساختمان در فضای آزاد درس میآموزند.
عکس: AP
کتابهای الکترونیک
کوریای جنوبی در نظام تعلیمی خود خیلی زیاد به رسانههای دیجیتال تکیه میکند. کمپیوتر و انترنت در هر صنف درسی قابل دسترس است و حکومت تصمیم دارد کتابهای الکترونیک را جایگزین همه کتابهای درسی کند. برای فراهم ساختن این خدمات برای کودکان خانوادههای فقیر، به آنها به صورت مجانی تبلت داده میشود.
عکس: AP
کودکانی که در حاشیه اند
در کشور غنا هم همان تباشیر است و تخته سیاه. میزان افراد باسواد در این کشور نسبت به همسایههایش بالاتر است زیرا مکتب تا صنف ششم مجانی است. اصولاً کودکان مکلف اند که تا صنف نهم مکتب بروند. اما اکثر کودکان در حاشیههای کشور به زبان رسمی آموزشی، یعنی انگلیسی صحبت نمیتوانند.
عکس: Fotolia/Living Legend
پنسل و کتابچه کهنه شده اند
شاگردان در این مکتب در آلمان هرگز از پنسل و کتابچه استفاده نمیکنند بلکه از تختههای سفید و نتبوک کار میگیرند. هدف تقویت تعامل با وسایل دیجیتال و شایستگی دانش آموزان در بخش رسانههای دیجیتال است.
عکس: AP
آموزش زودهنگام در جهان صنعتی
در کشورهای صنعتی، رفتن به مکتب چیزی بیشتر از فراگیری آموزشهای ابتدایی است. این شاگردان چهار ساله در مکتبی در آیووای ایالات متحده امریکا مشتاقانه به معلم شان گوش میدهند. در کشورهای با درآمد بالا، 70 درصد شاگردان پیش از رفتن به مکتب ابتدایی آموزش را شروع میکنند، اما برعکس در کشورهای با درآمد پایین، از هر 20 کودک یک تن به آموزش پیش از مکتب دسترسی دارد.
عکس: AP
روز بد کودکان فقیر
در کنیا همه شاگردان میتوانند تا صنف هشتم مجانی درس بخوانند. اما بسیاریها پیش از رسیدن به صنف هشتم از مکتب دست میکشند، زیرا والدین شان نمیتوانند کتاب، کتابچه، لباس، بوت و دیگر لوازم مکتب را فراهم کنند. مکتبهای دولتی امکانات محدود دارند. پولداران فرزندان خود را به مکتبهای خصوصی میفرستند.
عکس: DW/J.Bruck
آموزش در یونیفورم
در انگلستان بسیاری شاگردان با یونیفورم به مکتب حاضر میشوند. باور به این است که یونیفورم آنها را کمک میکند که خود را در محیط مکتب یافته و به یادگیری بیشتر تمرکز کنند. برخلاف کشورهای فقیر، اینجا خانوادههایی که توانایی تهیه کردن یونیفورم را ندارند، دولت این کار را انجام میدهد.
عکس: picture-alliance/dpa/dpaweb
صنف در فضای باز
اگر ساختمانی وجود نداشت، میشود ابتکاری کرد و مانند آنچه در این تصویر در پاکستان میبینید، در فضای آزاد درس خواند. پاکستان بودجه تعلیم و تربیه را کاهش داده و سرمایه گذاری در بخش نظامی را بالا برده است. شاگردان بیش از هر کس دیگر این مشکل را درک میکنند.
عکس: AP
تلاش دسترسی به آموزش ابتدایی
جنگهای داخلی و سلطه طالبان بر افغانستان باعث شد که تعداد زیادی از کودکان از دسترسی به مکتب محروم بمانند. از هر چهار زن تنها یکی میتواند بخواند و بنویسد و 52 درصد مردان باسواد اند. هنوز مکاتب کافی در افغانستان وجود ندارند و کمبود معلم و مواد درسی نیز محسوس است.
عکس: picture-alliance/dpa
محرومیت دختران
سودان جنوبی وضعیت مشابهی دارد و تنها 16 درصد زنان میتوانند بخوانند و بنویسند. تعلیم دختران هدف اصلی سازمانهای امدادی خارجی است. نظام تعلیمی این کشور به دلیل سالها جنگ کارآیی ندارد. در چند مکتب محدود نیز چوکی و میز کمبود است.
عکس: dapd
فاصله میان فقیر و غنی
شاگردان در مناطق روستایی برازیل چنانچه در این تصویر دیده میشود در مکتبهای با امکانات محدود درس میخوانند. هرچند برازیل یک کشور رو به رشد صنعتی است، اما فاصله میان فقیر و غنی خیلی زیاد است. فقیرترین مردم این کشور مربوط به قشر دهقان و زراعت پیشه اند.
عکس: picture-alliance/dpa
11 عکس1 | 11
احمد ضیا مسعود نماینده رئیس جمهور در امور حکومت داری خوب در این کنفرانس گفت: «وزارت معارف خود را به پرنسیبهای قدیمی مقید نسازد. تعلیمات مسلکی بسیار مهم است. ما باید بتوانیم در کنار تعلیم، از طریق بعضی موسسات دیگر، مهارتهای مسلکی را نیز به آنها یاد بدهیم. تا آنها وقتی از صنف ۱۲ فارغ میشوند، مهارت نیز داشته باشند.»
آقای مسعود از مداخلات سیاسی در معارف نیز سخن گفت و تاکید کرد که در هیچ کشور دیگر معارف سیاسی نیست، در حالی که در افغانستان مداخلات سیاسی در معارف وجود دارد و این مساله سبب میشود تا معارف در برخی موارد قربانی سیاست شود.
راه حل
به باور مسئولان وزارت معارف، مشکلات در این عرصه زمانی حل میشود که دولت بودجه زیادی را به این بخش اختصاص دهد. آقای شینواری گفت دسترسی عادلانه همه اطفال به معارف با کیفیت و موثر بودن برنامههای وزارت معارف، مسایل دیگری است که میتواند به حل مشکل کنونی کمک کند.
آقای شینواری افزود که تغییر در نصاب تعلیمی، بهبود کیفیت آموزشی در مکاتب، نگهداری مکتبها، ایجاد سیستم نظارت از معلمین، ساخت مکتب و ارایه خدمات تعلیمی برای بیجاشدگان و مهاجرانی که از کشورهای دیگر برگشتهاند، میتواند در بهبود نظام معارف موثر واقع شود.
از آرشیف دویچه وله دری
خطرناکترین راهها به سوی مکتب به روایت تصویر
در بسیاری از کشور ها کودکان راه های پر نشیب، پُل های لرزان خطرناک و یا آبراه های باریک را به سوی مکتب می پیمایند. شهروندان تنگدست این کشور ها برای رسیدن به مکتب چارۀ دیگری ندارند. جزئیات در این آلبوم عکس.
عکس: picture-alliance/dpa/D. M. Sabagan
۸۰۰ متر در مسیر پر نشیب کوه
کودکان روستای کوهستانی اتوله ار در منطقۀ لیانگشان در ولایت سیچوان چین طاقت فرساترین راه به سوی مکتب را طی می کنند. آنها همه روزه مجبور اند راه خطرناکی را در صخره کوه به بالا بروند و پس از ختم مکتب دوباره از همین مسیر پایین شوند.
عکس: picture alliance/AP Images/Chinatopix
به هیچ صورت به پایین نگاه نشود!
این کودکان حدود ۹۰ دقیقه از یک زینۀ لرزان ریسمانی به بالا می روند. تا حال چندین بار کودکان از این زینۀ خطرناک به پایین سقوط کرده و شماری هم مرده اند. حالا ولایت سیچوان تصمیم گرفته است که یک زینۀ فلزی روی این صخره ها بسازد.
عکس: picture-alliance/dpa/Imaginechina Tao ge
مسیر چوبی
وضعیت تنها در روستای کوهستانی اتوله ار چنین نیست. در قریه های منطقۀ گوانگشی در جنوب چین کودکان به خاطر رسیدن به مکتب نونگیونگ مجبور اند دو ساعت یک راه چوبی را از فراز کوه به پایین بپیمایند. این راه خطرناک چوبی هیچ کتاره ای هم ندارد.
عکس: picture alliance/Photoshot/H. Xiaobang
در پرتگاه
کودکان مکتب به خاطر رسیدن به روستای کوهستانی گولو در ولایت سیچوان مجبور اند چندین ساعت یک راه باریک کوهی را به طرف بالا بپیمایند. این راه در برخی از جاها تنها حدود ۵۰ سانتی متر عرض دارد. اگر این قسمت ها چسبیده با صخره طی نگردد، خطر سقوط در پرتگاه وجود دارد.
عکس: picture-alliance/dpa
برای آموختن باید از کوه عبور کرد
راهی را که این کودکان به سوی مکتب می پیمایند، شاید مثل راه های مکتب در روستای گولو خطرناک نباشد، اما بسیار طاقت فرسا است. ظاهره از مراکش همه روزه ۲۲ کیلومتر را از طریق سنگلاخ ها به سوی مکتب می پیماید. ظاهره ۴ ساعت در رفت و آمد مکتب صرف می کند.
عکس: Senator Film Verleih, Berlin
آزمون شهامت بر فراز آب
کسی که در منطقۀ بویولالی اندونیزیا بخواهد به مکتب برود، نخست باید یک آزمون کاملاً دیگری را موفقانه سپری کند، آزمون حفظ تعادل روی یک پل باریک بر فراز رودخانه پیپه. آنهای که عجله دارند حتی با بایسکل از این پل چوبی می گذرند. این یقیناً کار سهلی نیست.
عکس: picture alliance/AA/A. Rudianto
پیمودن اکروباتیک راه مکتب
یک مورد شگقت انگیز دیگر از اندونیزیا: این پل لرزان در ناحیۀ حکومتی لیباک مدت زیادی تنها از یک ریسمان آویزان بود. کودکانی که می خواستند به آن سوی رودخانه به مکتب بروند، مجبور بودند این راه خطرناک را طی کنند. در این میان این پل حالا ساختمان جدیدی دارد.
عکس: Getty Images/AFP/Str
نوع دیگر قایق سواری
ماجراجویی ناشی از ضرورت محض: کودکان یک روستای دورافتادۀ ولایت ریزال در فیلیپین با همچو قایق های که از بانگس ساخته می شوند، راه مکتب را می پیمایند. روزانه میلیون ها کودک مجبور اند از همچو موانع در راه مکتب بگذرند.
عکس: picture-alliance/dpa/D. M. Sabagan
قایق رانی به شیوۀ فیلیپینی
دو پسر فیلیپینی روی یک تیوب باد کردۀ موتر از مکتب به خانه می روند. آنها در این راه از یک بخش تُندآب رودخانه می گذرند. یونیفورم مکتب شان باید برای روز آینده کاملاً خشک باشد.