مسعود سلطان زاده، پناهجوی افغان ردیف میوه ها و ترکاری ها را مرتب می کند. چنین کاری پیش از آمدن او به آلمان حتا به ذهنش نمی رسید. این جوان ۲۴ ساله در یک سوپرمارکیت در مونشن آلمان کار می کند و همزمان از طریق صحبت کردن با مشتریان کوشش می کند تا زبان آلمانی خود را تقویت کند. سلطان زاده می گوید: «هدف من بسیار ساده و مشخص است». او در ادامه توضیح می دهد: «من می خواهم مانند یک انسان نورمال زندگی کنم، کار کنم و اینجا باشم. برای من امنیت از همه چیز مهم تر است».

"کار موقتی اجتماعی" چیست

مسعود در کشور جنگزده خود افغانستان، به عنوان برقی برای اردوی ایالات متحده کار می کرد. به همین دلیل او مورد تهدید طالبان قرار گرفت. در سال ۲۰۱۵ او نهایتا راه مهاجرت را پیش گرفت و از طریق ایران به ترکیه و بعد بالقان و سرانجام خود را به آلمان رساند. او در نخستین روزهای ورود توانست خود را در کورس زبان آلمانی شامل کند. مسعود تقریبا یک سال بعد جستجو برای کار را آغاز کرد. به زودی برایش روشن شد که چقدر دشوار است که بتواند جای پایی برای خود در بازار کار آلمان پیدا کند.

او می گوید: «جواب منفی دریافت می کردم و به بیشتر درخواست های کارم پاسخ نمی دادند». پس از تلاش و کوشش زیاد، سرانجام اقبال به او روی کرد و یک "استارت آپ" یا "کاری با ایده جدید" در مونشن به نام "سوسیال بی" (Social-Bee) به او چانس داد.

پایه گذاران "سوسیال بی"، دواس ماکسیمیلیان فلسنر و خانم زارا برون نمی توانستند ببینند که روند جذب صدها هزار پناهجو در بازار کار به کندی پیش می رود. بنابراین آنها ابتکاری را روی دست گرفتند و "آژانس کار موقتی اجتماعی" را ایجاد کردند تا در واقع پلی باشد برای راهیابی پناهجویان به بازار کار آلمان.

"ما مانند واسطه و حائل عمل می کنیم"

فلسنر یکی از مبتکران "سوسیال بی" می گوید که اصول کاری این موسسه بسیار ساده است. او توضیح می دهد: «ما پناهجویان را استخدام می کنیم و بعد آنها را برای کار به کارخانه ها و شرکت های دیگر می دهیم». این کار همچنان با حمایت های تعلیمی، تقویت زبان و آموزش مهارت های بیشتر همراه است. علاوه بر این، "سوسیال بی" به طور مستمر دستمزد و معاش پناهجویان را می پردازد.

آقای فلسنر توضیح می دهد که هدف این است که "سوسیال بی" بتواند نهایتا طی ۱۸ ماه کارکنان پناهجو را آماده بسازد تا بتوانند مستقیما در شرکت ها و کمپنی های همکار ما کار بگیرند. او می گوید که بزرگترین مزیت این است که "ما پیشاپیش توانسته ایم مشکلات روند اداری را از روی دوش شرکت ها برداریم و مسائل مربوط به پناهجویان را برای آنها حل کنیم". به گفته بنیانگذار ابتکار "سوسیال بی"، "بسیاری از شرکت ها نمی خواهند تا در مسائل اداری پناهجویان غرق شوند و آنها غالبا نمی دانند که چطور یک کارگر پناهجو را به کار بگیرند".

"سوسیال بی" می خواهد این خالیگاه را پر کند و خدماتی را با "ارزش اجتماعی" ارائه کند. برای برخی از کمپنی ها این اقدامات قناعت بخش بوده است. شرکت های همکار ما کمپنی های بزرگی مثل "الدی"، "ورث"، "زپلین" یا "سیس میکروتک" می باشند. اما علاوه بر این، برخی شرکت های کوچک نیز مانند "گروس روم مونشن" علاقمندی نشان داده اند.

فلسنر می گوید که مهمترین نکته در این روابط "مدیریت توقعات" است. او می گوید که اغلب کمپنی ها فکر می کنند که وقتی پناهجویی به کار گرفته می شود باید بسیار سپاسگزار باشد و تا جایی هم که می تواند سریع و تیز کار کند. چنین توقعاتی باعث ایجاد تنش بین افراد می گردد. آقای فلسنر می گوید: «ما مانند حائل و واسطه عمل می کنیم. از یک سو باید کارگر پناهجو را آماده شرایط کنیم و از سوی دیگر به شرکت ها کمک کنیم تا این کارگران را درست بفهمند».

۱۰۰ پناهجو امسال به کار گرفته می شوند

تاکنون ابتکار موسوم به "سوسیال بی" توانسته است ۵۰ پناهجو را زیر پوشش بگیرد. بیش از نیمی از این افراد توانسته اند موفقانه کار ثابت در کمپنی ها پیدا کنند. فلسنر می گوید: «تا پایان سال روان میلادی، ما می خواهیم تا ۱۰۰ همکار دشته باشیم؛ همچنان در شهرهای دیگر». او ابراز امیدواری می کند که اگر همه چیز خوب پیش برود، طی سه سال آینده ۱۰۰۰ نفر از خدمات این سازمان استفاده کنند.

آقای فلسنر توضیح می دهد: «بیش از ۹۰ درصد کسانی که با ما کار کرده اند، حالا کار ثابت دارند یا دوره آموزش حرفه ای (اوسبیلدونگ) را آغاز کرده اند و یا این که به درس و دانشگاه روی آورده اند».

به هر حال، حالا مسعود، پناهجوی افغان آماده است تا درباره ابتکار "سوسیال بی" به دیگر پناهجویان نیز معلومات بدهد. او می گوید: «من خودم را اینجا مانند عضو یک فامیل احساس می کنم».

کارزار آگاهی بخشی برای شرکت ها در قبال پناهجویان

از آنجایی که این وضعیت در سراسر کشور آلمان وجود دارد، بنیانگذاران "سوسیال بی" به نکته ویژه ای می اندیشند. آنها می گویند که باید آگاهی بخشی انجام شود تا شرکت ها کارکنانی مانند مسعود را به کار بگیرند. شعار این کارزار این است: کسی که توانسته است راه پرخطر فرار را سپری کند، می تواند در موقف کاری نیز موفق باشد. زیری جی، یک پناهجو از ایریتریا می گوید: «من با ۸۵ نفر در یک قایق کوچک بودیم که توانستم جان به سلامت ببرم». او می گوید که "من عضو یک تیم کاری هستم".

مسعود نمونه ای از هزاران پناهجویی است که دشواری بازار کار و زندگی را به دوش می کشد. پس از آن که درخواست پناهندگی او رد شده بود، او چندین ماه نگران بود که مبادا دوباره به افغانستان دیپورت شود. مسعود می گوید: «بدون کمک افراد سازمان "سوسیال بی" من اصلا نمی توانستم شب ها بخوابم». حالا کار کردن در سوپرمارکیت به او قدرت و توانایی داده است.

دویچه وله / ع. ح.