سیما سمر: جنگ افغانستان را نمی‌توان با بمب برد
۱۳۹۶ تیر ۲۸, چهارشنبه
دویچه وله: وضعیت کنونی امنیتی افغانستان چگونه است؟
سیما سمر: بدبختانه وضعیت امنیتی رو به خرابی است. یکی از دلایل آن به نظر من، خروج زودهنگام نیروهای بین‌المللی به دلیل نبود یک استراتژی جامع درازمدت برای این کشور بود. از همان آوان شروع ماموریت، یک رویکرد متحد توسط همه کشورهای دخیل در فعالیت‌های نظامی و تلاش‌های بازسازی افغانستان وجود نداشت.
نهادهای دولتی باید پاسخگوی نیازمندی‌های مردم باشند. حکومت‌داری خوب و حاکمیت قانون به اندازه کافی از سوی جامعه بین‌المللی مورد حمایت قرار نگرفت تا اعتماد مردم جلب می‌شد. در حالی که حمایت عامه از نهادهای دولتی است که گروه‌های مخالف را منزوی می‌کند. برای بهبود وضعیت امنیتی، [جلب اعتماد] مردم افغانستان کلیدی است.
مداخله بعد از حملات ۱۱ سپتمبر در مجموع مبتنی بر اصول حقوق بشری یا حافظت از کرامت انسانی نبود. عدم تامین عدالت و تبعیض‌ها براساس قومیت، مذهب، جنسیت و زبان در این سال‌ها ادامه یافت. وقتی تبعیض ادامه یابد، منازعه ادامه می‌یابد. ممکن است شکل قضیه تغییر کند. اما از زخم همواره خون جاری است.
صلح به معنای پایان جنگ نیست. صلح یعنی مصونیت بشری. صلح یعنی زندگی آبرومندانه در عدالت و آزادی.
دویچه وله: مسئول این وخامت اوضاع کیست؟
سیما سمر: گسترش خشونت‌ها عناصر منطقه‌ای و بین‌المللی و قسماَ ریشه در فضای افغانستان دارد. بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی از آسیب‌پذیری مردم افغانستان سوء استفاده می‌کنند. اینجا فقر وجود دارد. اینجا فرصت‌های شغلی، حکومت‌داری خوب و نهادهای کارا و پاسخگو وجود ندارند. همه این نارسایی‌ها مردم را مجبور کرده که به نجات فکر کنند. مردم احساس نمی‌کنند که اگر در برابر مخالفان مسلح قرار بگیرند، از سوی حکومت محافظت خواهند شد.
دویچه وله: طالبان نظر به سال ۲۰۰۱ که رژیم شان سرنگون شد، قدرت بیشتر گرفته اند. حکومت افغانستان کنترول مناطق زیادی را از دست داده است، در حالی که شمار نیروهای دولتی از جنگجویان طالبان بیشتر است. این چگونه ممکن است؟
سیما سمر: فکر نمی‌کنم که طالبان همه روزه قوی‌تر می‌شوند. آنها می‌توانند بدون هرگونه رعایت قانون بشردوستانه بین‌المللی عمل کنند. آنها می‌توانند بدون هرگونه ترس از حساب‌دهی و با مصونیت کامل عمل کنند.
ما باید دلیل ریشه‌ای رفتار آنها را پیدا کنیم. کدام کشورها از آنها حمایت می‌کنند و چرا؟ فکر می‌کنم جهان می‌داند که کی‌ها از طالبان حمایت می‌کنند. اما هیچ اقدام واحد و قوی علیه کشورهایی که کارخانه تولید تروریسم در منطقه و جهان اند، گرفته نشده است.
دلیل دیگر البته این است که ما نتوانستیم حکومت‌داری خوب و حاکمیت قانون را در افغانستان تقویت کنیم. شما بدون حمایت عامه نمی‌توانید غارتگران را منزوی کنید. مردم عامه ملکی به آینده اعتماد ندارند. به این دلیل است که افغان‌ها دومین گروه بزرگ پناهجویان را در اروپا تشکیل می‌دهند.
دویچه وله: ما راجع به طولانی‌ترین جنگ امریکا صحبت می‌کنیم. اشتباه کار در کجا بود؟
سیما سمر: به این باورم که یکی از مشکلات نبود یک ارزیابی عمیق سال‌های گذشته آنها (امریکایی‌ها) در افغانستان است. اراده‌ای برای تعمیر اشتباه‌ها و ضعف‌های گذشته وجود ندارد. مشکل دوم این است که آنها با مردم تماس ندارند. نکات ارتباطی آنها افرادی شامل در حکومت و یا جنگ‌سالاران اند.
دویچه وله: تا حالا استراتژی جدیدی از سوی امریکا برای افغانستان اعلام نشده است، اما به نظر می‌رسد که ناتو و امریکا سربازان بیشتری برای حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان می‌فرستند. آیا این یک نقطه عطف برای بهبود وضعیت است؟
سیما سمر: جنگ را نمی‌توان با بمب برد. جنگ را می‌توان با جلب حمایت عامه از طریق تقویت حساب‌دهی و عدالت برد.
فساد دیگر عامل فاصله گیری بیشتر مردم با نهادهای دولتی است. و به همین ترتیب دوستی جامعه بین‌المللی با جنگ‌سالاران فاسد.
دویچه وله: چه کاری باید صورت بگیرد که در کوتاه مدت دست کم افغانستان باثبات شود؟
سیما سمر: نیروهای امنیتی افغان نیاز به آموزش، مشورت و تجهیزات دارند. علاوه بر آن، نظارت نزدیک از فعالیت‌های آنها، نه براساس دوستی بلکه براساس اجراآت خوب. در این عرصه ما نیاز به کمک نیروهای بین‌المللی داریم.
دویچه وله: یک پروسه صلح زیر رهبری و مالکیت افغان‌ها چه اندازه واقع‌بینانه است؟
سیما سمر: ضرورت فوری برای حکومت افغانستان تقویت صلح و آشتی با مردمی است که بخشی از مخالفان مسلح نیستند. رویکرد متحد و جامع حکومت کنونی به دشمن نتیجه بهتر می‌دهد.
همه تلاش‌ها برای یک پروسه صلح زیر رهبری افغان‌ها یا زیر رهبری بین‌المللی موفق به کاهش خشونت نشده اند. با وجود مصرف پول زیادی در دهه گذشته با گفتگو در مورد گفتگو، هنوز هم باید دشمن واقعی را برای مذاکره پیدا کنیم.
بازی اتهام‌زنی که در منطقه جاری است و انکار از موجودیت مشکلات، به پروسه صلح کمک نمی‌کند، فرقی نمی‌کند چه زیر رهبری افغان‌ها باشد یا یک کشور دیگر.
من از مذاکرات حمایت می‌کنم، چونکه جنگ مردم ما را می‌کشد و اندک دارایی‌هایی را هم که باقی مانده است، ویران می‌کند. اما صلحی که حقوق بشری من را در مضیقه قرار بدهد و یا آزادی ام را محدود کند، صلح نیست، بلکه یک توافق سیاسی کوتاه مدت است. ما به تکرار اشتباهات ادامه می‌دهیم.
صلح باید جامع باشد. باید حساب‌گویی و عدالت وجود داشته باشد. یک مثال تازه برای رویکرد بهتر، کولمبیا است. این مثال خوبی است که از آن درس گرفته و براساس آن عمل شود. من اصرار می‌کنم که نیاز به یک اراده قوی و نهادهای قوی داریم تا هرگونه توافق صلح را اجرا کنند و آن را نافذ نگهدارند.
سیما سمر از دسمبر ۲۰۰۱ تا جون ۲۰۰۲ نخستین وزیر امور زنان در افغانستان بود. فعلاَ او رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان است و در سال ۲۰۱۲ جایزه موسوم به «جایزه بدل نوبل» را به دست آورد.
مصاحبه کننده: زاندرا پیترزمن/ ع. ف.