گزارش جدید دفتر بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) منعکس کننده اظهارات رهبران ارشد نظامی امریکا پس از خروج پر هرج و مرج نیروهای امریکایی از افغانستان است. به دنبال خروج این نیروها، طالبان در نیمه ماه آگست سال گذشته قدرت را تصرف کردند.

مقام‌های نظامی امریکا آشکارا گفتند که توصیه آن‌ها این بود که حدود ۲۵۰۰ نیروی امریکایی در افغانستان باقی بمانند؛ اما این طرح‌ها تصویب نشد.

در ماه فبروری ۲۰۲۰ حکومت دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین ایالات متحده امریکا توافقنامه‌ای را با طالبان در دوحه امضا کرد که در آن ایالات متحده تعهد سپرد که نیروهای این کشور تا ماه می ۲۰۲۱ به صورت کامل از افغانستان خارج می‌شوند. در این توافقنامه طالبان چندین مساله را به شمول توقف حملات بر امریکایی‌ها و نیروهای ائتلاف تعهد کردند. هدف اعلام شده این بود که مذاکرات صلح بین طالبان و حکومت پیشین افغانستان حمایت شود؛ اما این تلاش‌های دیپلوماتیک قبل از آغاز کار بایدن در جنوری ۲۰۲۲ هرگز پیشرفتی نداشت.

چند ماه بعد از آن، بایدن اعلام کرد که خروج نیروهای ایالات متحده را تکمیل خواهد کرد. این موضع گیری، کمپاین تصرف دوباره این کشور توسط طالبان را تقویت کرد. بی‌اعتمادی گسترده افغان‌ها به حکومت پیشین به دلیل فساد ریشه دار و دیگر مشکلات نیز به این روند کمک کرد.

در گزارش آمده است: «بسیاری ‌افغان‌ها فکر می‌کردند که توافق امریکا و طالبان کاری با نیت بد و حامل این پیام بود که ایالات متحده در تلاش خروج از افغانستان این کشور را به دشمن تسلیم می‌کند.» این گزارش افزوده است: «اثر فوری [این توافقنامه] شکست روانی گسترده (نیروهای افغان) بود.»   

مقامات امریکایی گفتند که آن‌ها از فروپاشی زودهنگام نیروهای امنیتی و حکومت غافلگیر شدند، که سبب انتقاد تند کانگره از جامعه اطلاعاتی به دلیل عدم پیشبینی چنین وضعیت شد.

هفته گذشته در جلسه استماعیه کنگره، سناتورها این سوال را مطرح کردند که آیا نیاز به اصلاح نحوه ارزیابی سازمان‌های اطلاعاتی که اراده ارتش‌های خارجی برای جنگیدن را ارزیابی می‌کنند، وجود دارد یا خیر.

قانون‌گذاران به دو نمونه اشاره کردند: استخبارات امریکا باور داشت که حکومت پیشین افغانستان ماه‌ها در برابر طالبان دوام خواهد آورد. علاوه بر این، در همین اواخر استخبارات امریکا باور داشت که نیروهای اوکرایینی با حمله روس‌ها به زودی فرو خواهند پاشید. هردو پیشبینی اشتباه بود.

رهبران نظامی و دفاعی گفته اند که فروپاشی حکومت پیشین افغانستان پیامد سال‌ها اقدام‌های اشتباه بود، چنانچه ایالات متحده در یافتن راه‌های موفقانه آموزش و تجهیز نیروهای امنیتی افغانستان تقلا می‌کرد. 

جنرال مارک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش ایالات متحده امریکا، در خزان سال گذشته با ارزیابی صریح از جنگ افغانستان به کنگره گفت که این سقوط نتیجه‌روندی بود که از سال‌ها پیش آغاز شده بود. 

میلی گفت: «پیامدهای چنین جنگی، ناکامی استراتژیک است. دشمن در کابل بر سر قدرت است، هیچ راه دیگری برای بیان آن وجود ندارد. این نتیجه مجموعی اثرات ۲۰ ساله است.» او افزود که نیاز است که از این حوادث درس گرفته شود، به شمول این احتمال که امریکا اردوی افغانستان را بیش از حد به تکنولوژی امریکایی وابسته کرده بود تا مثل ارتش امریکا معلوم شود.

در گزارش جدید گفته شده است که افغان‌ها برای حملات هوایی و تخلیه اضطراری به شدت به حمایت هوایی ایالات متحده وابسته بودند، همچنین این نیروها به قراردادی های امریکایی برای ترمیم و سرپا نگهداشتن هواپیماها و سیستم های دیگر وابسته بودند.

اما همه موافقتند که توافقنامه دوحه یک عامل مهم فروپاشی بود.

جنرال فرانک مکنزی سال گذشته به کنگره گفت: «امضای توافقنامه دوحه واقعاً بیش از هر چیزی، تاثیر مخربی بر حکومت افغانستان و نیروی نظامی آن، به خصوص از نظر روانی داشت، اما ما همچنین تاریخ مشخصی را برای خروج و زمانی که آن‌ها انتظار داشتند کمک‌ها پایان می‌یابد، تعیین کردیم.»

مکنزی، کسی که آن زمان جنرال ارشد ایالات متحده در خاور میانه بود و حالا بازنشسته شده است، مانند جنرال میلی، بر حفظ ۲۵۰۰ نیروی امریکایی در افغانستان تاکید داشت.

براساس گزارش سیگار، توافقنامه دوحه این احساس را به مردم افغانستان و نیروهای امنیتی این کشور داد که تنها رها شده اند و تصمیم حکومت ترمپ برای محدود کردن حملات هوایی در برابر طالبان تمام پیشرفت های نیروهای امنیتی پیشین افغانستان را متوقف کرد، آن ها را ناتوان ساخت و در نهایت سبب شد که نیروهای افغان تمایلی به حفظ قلمرو نداشته باشند.

  

براساس این گزارش، یک فرمانده امریکایی در افغانستان گفت که ایالات متحده ارتش افغانستان را طوری ایجاد کرد که به حمایت قراردادی‌ها وابسته باشد.

این فرمانده به سیگار گفت: «بدون این حمایت، [ارتش افغانستان] کارآیی نداشت. تمام.»

  علاوه بر آن، گزارش سیگار گفته است که حکومت‌ امریکا و حکومت پیشین افغانستان «فاقد اراده سیاسی برای اختصاص دادن زمان و منابع مورد نیاز برای بازسازی کل سکتور امنیتی در یک کشور جنگ زده و فقیر» بودند.

این گزارش گفته که «هیچ یک از طرفین برای انجام آنچه که برای رسیدگی به چالش ها لازم بود، تعهد سیاسی نداشتند.» براساس این گزارش، در نتیجه ارتش پیشین افغانستان نتوانست به صورت مستقلانه عمل کند و هرگز به یک نیروی منسجم تبدیل نشد.

hs/af (AP)