پناهجویانی که به آلمان آمده اند و درخواست پناهندگی خود را تحویل داده اند، به مدت سه ماه اجازه کار ندارند. بعد از این سه ماه، پناهجو می تواند برای کار اقدام کند؛ اما این مسئله شرایطی دارد. به عنوان مثال پناهندگانی که از کشورهای موسوم به "کشورهای امن" مانند کشورهای غرب بالقان می آیند، تا مشخص شدن نتیجه درخواست شان اجازه کار ندارند. علاوه بر آن، پناهجو در صورتی می تواند کاری را آغاز کند، که هیچ آلمانی یا شهروند اتحادیه اروپا خواهان آن کار نباشد. این قانون را که تا 15 ماه نخست اقامت پناهجو در آلمان اعتبار دارد، «بررسی اولویت» می نامند.

اما پس از این دوره زمانی هم متقاضی پناهندگی باید پیش از شروع هر کاری از اداره اتباع خارجی اجازه بگیرد. هرچه که مدت اقامت یک پناهجو در آلمان طولانی تر شود، به همان اندازه امکانات بیشتری برای انتخاب شغل و یا تحصیل دارد. پس از گذشت در مجموع چهار سال همه محدودیت ها از میان برداشته می شود.

در صورتی که پناهجو مدرک تحصیلی دانشگاهی یا کارآموزی در یک حرفه را از کشورش یا از آلمان داشته باشد، خیلی راحت تر می تواند اجازه کار دریافت کند. البته مدارک تحصیلی از کشورهای دیگر باید نخست در آلمان بررسی شده و تایید رسمی شوند.

همین که پناهندگی فرد متقاضی به رسمیت شناخته شود، او می تواند فورا و بدون هیچ محدودیتی به کار آغاز کند؛ اما تا آن زمان ممکن است که سال های زیادی بگذرد. پناهجویانی هم که در آلمان «تحمل می شوند» اجازه کار دارند.

چگونه می توانم کار پیدا کنم؟

در آلمان معمولا اداره کار مسئول کاریابی است. آنجا پناهجویان می توانند به حیث جستجوگر یا بیکار مراجعه کرده و مشوره و حمایت دریافت کنند. در کنار آن کمپاین های خصوصی هم وجود دارد که فقط به پیدا کردن کار برای پناهجویان مشغول هستند.

به طور مثال دو دانشجو یک سایت ایجاد کرده اند که آن جا پناهجویان و کارفرمایان می توانند نام نویسی کنند. در بسیاری مناطق کمپاین های محلی از طریق مطبوعات و انترنت برای پناهجویان بازارهای کوچک کاریابی عرضه می کنند.

پناهجویان می توانند در انترنت هم دنبال کار بگردند. اما ساده ترین راه این است که پناهجو شخصا به شرکت ها و فابریکه های محل زندگی اش مراجعه کند و تقاضای کار بدهد. در آلمان به خصوص در بخش های رستورانت داری، حرفه یی و یک سلسله از شغل های تخصصی نیروی کار جستجو می شود.

یک سلسله از شغل هایی را که با کمبود نیرو مواجه است، می توانید این جا پیدا کنید.

در صورتی که متقاضیان این کارها صلاحیت لازم را داشته باشند، از «بررسی اولویت» در مورد آن ها صرف نظر می شود. عموما موانع قانونی در راه اشتغال در چنین کارهایی بسیار کمتر است.

تقریبا برای هرکاری و در هر بخشی آگاهی کافی به زبان آلمانی مهم است. پناهجو زمانی حق آموزش زبان آلمانی را دارد که وضعیت پناهندگی اش روشن شده باشد. یعنی این که نخستین تقاضای پناهندگی اش بررسی شده باشد. این روند اغلب می تواند چندین ماه به طول انجامد.

مدرک تحصیلی ام در آلمان رسمی می شود؟

هرچه که فرد پناهجو اسناد و مدارک درباره آموزش یک حرفه یا تحصیلات دانشگاهی داشته باشد، بهتر است. اصولا یک مدرک در آلمان می تواند فقط با اسناد معتبر لازم به رسمیت شناخته شود.

چندی است که برای برخی کارها در آلمان این امکان وجود دارد که صلاحیت فرد از طریق یک روند موسوم به تحلیل صلاحیت بررسی گردد.

به این منظور با متقاضیان مصاحبه های تخصصی انجام می شود و یا این که آن ها باید نمونه ای از کارشان را نشان دهند. این استثنا فقط در برخی از ایالت های آلمان فدرال اعتبار دارد.

اداره فدرال آلمان برای مهاجرت و آوارگان یک نمره تماس راهنمایی و کمک دارد که پناهجویان می توانند از این طریق به زبان های آلمانی و انگلیسی مشوره دریافت کنند. آن جا به آن ها اطلاع داده می شود که برای تایید رسمی مدارک تحصیلی شان به کجا می توانند مراجعه کنند: 00493018151111

وزارت تعلیم و تحقیق آلمان فدرال یک پورتال انترنتی ایجاد کرده که پناهجویان می توانند با مراجعه به آن اطلاعات لازم برای به رسمیت شناخته شدن شغل های مربوطه را دریافت کنند.

چگونه می توانم در آلمان به آموختن یک حرفه مشغول شوم؟

در این مورد همان قوانینی اعتبار دارد که در مورد شمولیت در یک کار عادی معتبر است. امکان تحصیل برای آموختن یک حرفه به مدرک اقامت پناهجو بستگی دارد. فردی که فقط در آلمان «تحمل» می شود، می تواند فورا به آموزش یک حرفه آغاز کند.

پناهجویی که در مرحله نخست برای مدت رسیدگی به تقاضای پناهندگی اش یک سند اقامت دریافت کرده، پس از سه ماه می تواند به آموختن یک حرفه آغاز کند. اما گذراندن یک دوره آموزشی تضمینی برای اقامت درازمدت پناهجو در آلمان نیست. اداره اتباع خارجی ها اجازه اقامت کارآموزان را هر سال تمدید می کند.

چگونه می توانم تحصیلات دانشگاهی آغاز کنم؟

در بیشتر ایالت های آلمان فدرال پناهجویان حق تحصیلات دانشگاهی دارند. اما شرایط آن در هر ایالت و دانشگاهی متفاوت است. در بیشتر رشته های تحصیلی در آلمان مهم این است که فرد متقاضی دست کم به مدرک آموزشی "سی یک" دست یافته باشد و در سطح آن مدرک به زبان آلمانی تسلط داشته باشد.

افزون براین مدارک مکتب فرد متقاضی باید به رسمیت شناخته شده باشند. اما برخی از دانشگاه ها در مورد پناهجویان استثنا قائل می شوند و یا به آن ها این حق را می دهند که به طور غیررسمی در صنف های درس شرکت کنند.

عموما پناهجو باید در هرجای آلمان که هست در مورد امکانات اختصاصی دانشگاه ها برای آوارگان کسب اطلاع کند. اداره مهاجرت آلمان لیستی در این زمینه عرضه می کند. یک گروه از دانشجویان در برلین دانشگاهی خاص برای آوارگان ایجاد کرده اند.

در این دانشگاه که کیرون نامیده می شود، پناهجویانی هم که زبان آلمانی نمی دانند، تحصیل کنند. پس از گذراندن چند سمستر، پناهجو می تواند وارد یک فاکولته یا مکتب عالی عادی شده و آن جا فارغ التحصیل شود. بیشتر صنف های دانشگاه کیرون به صورت انترنتی برگزار می شود. این پروژه هنوز به اتمام نرسیده و در مرحله ایجاد است.

تجربیات ابرامی از گامبیا

ابرامی یک مهاجر گامبیایی در آلمان است. او در مورد اینکه چطور مکتب رفته است می گوید: «مسئول من از اداره مهاجرت که به من در دیگر مسائل نیز کمک کرده بود، برایم یک مکتب پیدا کرد. در آلمان رفتن به مکتب اجباری است. هرکس که این جا می آید، باید خود را با جامعه تطابق دهد، به مکتب برود و زبان آلمانی بیاموزد. من به یک لیسه عمومی حرفه یی وارد شدم. آن جا من آلمانی، ریاضی، سیاست و چیزهای دیگر یاد گرفتم. یک سال من در این لیسه درس خواندم و به این ترتیب شانس آوردم که در یک لیسه عادی شامل شدم و نه فقط در یک کورس آموزش زبان».

او توضیح می دهد که چطور حرفه آموخت: «یک روز چند نفر به مکتب ما آمدند و در مورد امکانات یادگیری یک حرفه با ما صحبت کردند. آن ها گفتند که ما دقیقا مانند شاگردان آلمانی مکتب می توانیم از این امکانات بهره مند شویم. اما به این منظور ما باید یک دوره یک ساله آمادگی را می گذراندیم. من برای شرکت در این دوره تقاضا دادم. پس از گذراندن یک دوره سه روزه آزمایشی تقاضای من پذیرفته شد و من شامل این کورس آمادگی شدم».

او اضافه می کند: «مسئولان به ما گفتند، در صورتی که شما پس از پایان این سال آمادگی نمرات خوبی کسب کنید و موفق شوید، می توانید به آموزش یک حرفه بپردازید که از سوی شهر بریمن آلمان تمویل و سازمان دهی می شود».

ابرامی می گوید همزمان با مکتب و دوره کارآموزی زبان آلمانی را هم می خواند: «من سال آمادگی را در "مرکز آموزشی و ادامه تحصیلات" برای کارمندان رسمی شهر بریمن پشت سر گذاشتم. موضوع اصلی درس ما آموزش رشته مدیریت بود. من در طول این مدت سه روز در هفته به مکتب می رفتم، دو روز کار می کردم و شنبه ها در کورس زبان آلمانی شرکت می کردم»

این جوان علاوه می کند: «این دوره زمانی بسیار بر من سخت گذشت، اما من می خواستم جزوی از جامعه آلمان شوم و خواهان این فرصت کارآموزی حرفه یی بودم؛ به همین خاطر اینقدر زیاد تلاش کردم. در پایان بالاخره فرصت آموزش حرفه یی دریافت کردم. از یک سپتمبر به بعد من کارآموز شهر بریمن آلمان هستم».

ابرامی دوسال است که در شهر بریمن آلمان زندگی می کند و می خواهد تجربیاتش را با کاربران دویچه وله در میان بگذارد. اما او نمی خواهد که نام کامل یا تصویرش در انترنت نشر شود.