روز ۱۸ نوامبر ۲۰۲۰ برای مدافعان حقوق کودکان و زنان در ایران یک روز پیروزی است. زیرا برای نخستین بار کودکی از مادر ایرانی و پدر خارجی شناسنامه ایرانی را دریافت کرد. تا این میعاد، اطفال زنان ایرانی که همسران شان خارجی بودند، حق دریافت اسناد و مدارک ایرانی را نداشتند. اسنادی که اکنون به اطفال چنین خانواده ها داده می شود، ترکیبی از تذکره یا شناسنامه و سند تولد می باشد. برای دسترسی به سیستم تعلیمی و بیمه، داشتن چنین یک سندی الزامی می باشد و علاوه بر این در تمام عرصه ها و حتی برای خریدن یک سیم کارت تلفون نیز به داشتن این سند نیاز می رود.  

    

«مسیر طولانی مبارزه»

پیش از این بر اساس یک قانون مدنی از حدود ۱۰۰ سال پیش، اطفال زنان ایرانی که با مردان خارجی ازدواج کرده بودند، از دریافت مدارک شهروندی ایران محروم بودند. این افراد پس از تکمیل ۱۸ سالگی حق درخواست چنین مدارکی را داشتند و آنهم مشروط به این که در ۵ سال اخیر عمر خود تا ۱۸ سالگی در ایران زندگی کرده و محکوم به ارتکاب جرمی نشده باشند. مریم (نام مستعار) یک تن از فعالان در این ارتباط به دویچه وله گفت: «ما مدت طولانی در این ارتباط مبارزه کردیم ورسرانجام اکنون مؤفق شدیم.» مریم با یک مرد افغان که در ایران بزرگ شده است، ازدواج نموده و با همسر و دو فرزندش در شهر مشهد در شرق ایران زندگی می کند.

براساس منابع رسمی ایران، گذشته از تهران، بیشترین جمعیت مهاجران افغان در شهر مشهد واقع در ۲۰۰ کیلومتری مرز افغانستان زندگی می کنند که تعداد شان به ۲۰۰ هزار تن می رسد.  در ادامه بیش از چهار دهه جنگ در افغانستان میلیون ها تن از افغانستان به ایران مهاجرت کرده و در این کشور مسکن گزین شده اند.

براساس آمار کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهدگان، حدود یک میلیون مهاجر ثبت نام شده افغان در ایران زندگی می کنند؛ بنا بر تخمین ها بیش ازدو میلیون افغان بدون مدارک مهاجرت در ایران زندگی می کنند و بسیاری شان از چند نسل به اینسو ساکن ایران اند. در کنار مهاجران افغان، همچنان حدود۳۰ هزار مهاجر عراقی در ایران اقامت دارند. اما اینکه چه تعداد از مردان مهاجران یاد شده با زنان ایرانی ازدواج کرده اند، هنوز روشن نیست.

شبنم فون هاین/ ن. ف.