از سال ۲۰۱۵ تا به حال بیش از  ۱۰ هزار پناهنده و مهاجر  در دانشگاه های آلمان نام نویسی کرده اند و ریحانه قاهر یکی از آن ها است. او که اکنون۳۰ سال دارد  در سال ۲۰۱۳ با مادر و دو برادرش از افغانستان به آلمان آمده است. در افغانستان قاهر در رشته جامعه شناسی مدرک لیسانس را به دست آورده و پیش از ترک کشورش چند سالی هم به کار مشغول بوده است. او فکر نمی کرد که مدرکش در آلمان به رسمیت شناخته شود و وقتی به رسمیت شناخته شد، خوشحال گردید.

این دختر ۳۰ ساله زمانی که در افغانستان به سر می برد، قصد این را نداشت که به تحصیل ادامه دهد، چون باید کار پیدا می کرد، اما همین که پایش به آلمان رسید، فکر کرد که می تواند در یک «کشور جدید زندگی جدیدی» را آغاز کند و شروع به یادگیری زبان آلمانی کرد تا بتواند در دانشگاه نام نویسی کند.

راه یافتن بیش از ۱۰ هزار پناهجو به دانشگا‌ه‌های آلمان

براساس نظرخواهی نهاد "کنفرانس رؤسای دانشگاه‌های آلمان" (اچ.آر.ک)، روند ادغام پناهجویان در مقاطع اکادمیک در دانشگاه‌های آلمان به گونه مثبت پیشرفته است. این پیشرفت شامل مراحل راهنمایی، آمادگی و آغاز تحصیل می‌شود.

این نظرخواهی در جریان سمستر زمستانی ۲۰۱۸/۲۰۱۹ در دانشگاه‌های عضو این نهاد صورت گرفته است.

براساس نتایج به دست‌آمده از سمستر زمستانی ۲۰۱۵/۲۰۱۶ تا به حال مجموعاً ۱۰ هزار و ۸۷ پناهجو و مهاجر شامل دانشگاه‌ها در رشته‌های مختلف شده اند. همچنان گفته شده که میزان دانشجویان با پیشینه پناهجویی از آن زمان تاکنون با گذشت هر سال بیشتر شده است.

برمبنای اطلاعات کنفرانس روئسای دانشگاه‌های آلمان به اینفومایگرانتس، دو سوم این دانشجویان پناهجویان سوریایی، ۱۵ در صد ایرانی و متباقی آنان از افغانستان، عراق و سایر کشورهای مبدأ مهاجرت اند. این پناهجویان در حال حاضر در مقاطع، لیسانس، ماستری و دوکتورا سرگرم تحصیل اند. 

انیا کارلیسک وزیر تحصیلات آلمان در گفت‌وگو با گروه رسانه‌ای «شبکه تحریریه» از افزایش حضور پناهجویان در نهادهای تحصیلات عالی آلمان استقبال کرده است. او گفته: « روند ادغام در دانشگاه همیشه موفق‌تر می‌شود.»

وزیر تحصیلات آلمان در مورد راه یافتن بیش از ۱۰ هزار پناهجو طی سال‌های اخیر در دانشگاه‌های آلمان گفته که «از این بابت خرسندم، چون این ۱۰ هزار مورد، "فرصت انفرادی" و "پیشرفت شغلی" در آینده است. در صورتی‌که پناهجویان به کشورهای‌شان برگردند، کشورهای مبد‌أ از این بابت نفع می‌برند. به همین ترتیب آلمان نفع می‌برد، چون آنان کمک می‌کنند تا مشکل نیازمندی به نیروی حرفه‌ای، رفع شود.»

او افزوده که دولت آلمان همواره سعی دارد تا پناهجویان بتوانند به تحصیلات عالی‌شان ادامه دهند: « آمار جدید "کنفرانس رؤسای دانشگاه‌ها" نشان می‌دهد که اقدامات مان برای دانشگاه ها موثر بوده است.»

وزارت تحصیلات آلمان ۱۰۰ میلیون یورو را برای جذب مهاجران در نهادهای تحصیلات عالی از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ اختصاص داده است. شمار زیادی از مهاجران به شمول شهروندان افغانستان از این فرصت استفاده کرده اند.

تحصیل برای کسب مدرک فوق لیسانس 

ریحانه قاهر و خانواده اش پیش از سال ۲۰۱۵ به آلمان رسیدند.

در آن زمان امکانات و تدارکات برای پناهجویان مانند حالا گسترده نبود. به این خاطر مدتی طول کشید تا قاهر فهمید چگونه می تواند در یک کورس زبان آلمانی نام نویسی کند و به این منظور به یک کلیسای کاتولیک مراجعه کرد.

او می گوید، در آن زمان این کلیسای کاتولیک تنها جایی بود که به خانواده هایی مانند او کمک می کرد. ریحانه می گوید، از همان آغاز می دانست که می خواهد زبان وطن جدیدش را بیاموزد.

مقام های کلیسایی به او کالج موسوم به «Volkhochschule» را معرفی کردند. آن جا ریحانه و برادرش توانستند زبان آلمانی را در سطح B1  بیاموزند و بعد تقاضای ورود به دانشگاه را کردند. 

او نخست در دانشگاه به یادگیری زبان آلمانی مشغول شد تا بتواند به سطح لازم برای تحصیلات دانشگاهی برسد. بعد او برای سمستر بهار/تابستان سال ۲۰۱۸ نام نویسی کرد. 

حالا قرار است که او سمستر سوم تحصیلاتش را آغاز کند. ریحانه امیدوار است که بتواند در اپریل سال ۲۰۲۰ مدرک تحصیلی فوق لیسانس را به دست بیاورد. او پیش از این در یک مرکز پذیرش آوارگان و پناهجویان تجربه کاری داشته است. 

قاهر به کار در چنین مرکزی پس از پایان تحصیلات دانشگاهی علاقه دارد. او می گوید: «من خودم آواره بودم و دقیقا می دانم که معنایش چیست». این دختر جوان می تواند پس از کسب مدرک فوق لیسانس در رشته علوم تربیتی در بخش های مختلفی که به مشاوره نیاز است، کار کند. او می تواند به حیث مشاور در کودکستان ها و مکاتب ابتدایی به کار مشغول شود. 

تبدیل شدن به یک شخص

قاهر تا به حال بسیار موفق بوده است. او که به حیث مهاجر به رسمیت شناخته شده، آینده اش را در آلمان می بیند و می گوید هرگونه امیدی راجع به بهبودی وضعیت در افغانستان را از دست داده است و می افزاید: «به خصوص برای زنان». 

به هرحال مدرک اقامت ریحانه این اجازه را به او نمی دهد که به افغانستان بازگردد، حتی اگر بخواهد. او شوق زیادی برای ماندن در آلمان دارد و فرصت هایی را که آلمان در اختیارش گذاشته است، ارج می نهد.

ریحانه می گوید: «زمانی که در افغانستان بودم، همیشه امید داشتم که به من روزی امکان آغاز یک زندگی جدید داده شود و حالا من این فرصت را دارم». این دختر جوان می افزاید: «در افغانستان من زنی بیش نبودم و همیشه می خواستم که به حیث یک شخص پذیرفته شوم. در آلمان من یک شخص هستم و این چیزی بود که من همیشه رویای آن را در سر داشتم».

مدرک اقامت قاهر یک بار دیگر در ماه جون باید مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد. اما او امیدوار است که با کار و تحصیلات، تسلط بسیار خوبش بر زبان آلمانی و  پیش از پنج سال اقامت در آلمان به زودی بتواند برای کسب اقامت دائم در این کشور اقدام کند. در نهایت او می خواهد تقاضای شهروندی آلمان را بکند و در پیشرفت هرچه بیشتر این کشور سهم داشته باشد.

ایما والیز، ناصر احمدی/ اینفومایگرانتس