در آن زمان، اسلحه روسی که شکل و کیفیت عالی داشت، به بازارهای محلی مناطق قبایلی پاکستان راه باز کرد و تقاضا برای اسلحه ساخته شده محلی به شدت کاهش یافت.

این صنعت یک بار دیگر پس از یازدهم سپتامبر سال 2001 با رکود روبهرو شد. حالا سلاح از سراسر جهان به آسانی و به قیمت بسیار پایین در بازار محلی یافت میشود.

«دره آدم خیل» به طور سنتی به عنوان مرکز تولید سلاح سبک شناخته میشود. بیشتر سلاحها در خانه و توسط مردم محلی ساخته میشوند. در شمال غربی پاکستان، به ویژه در مناطق قبایلی، سلاح سازی یک سنت دیرینه میباشد.

مردم سلاح را به خاطر امنیت شخصی و جنگهای قبیلهیی نگهداری میکنند و حتا مراسم عروسی بدون شلیکهای هوایی توسط مردان قبیله مفهومی ندارد.

هیچ اهمیت ندارد که این سلاحها قانونی هستند یا غیر قانونی؛ بلکه برای دولت پاکستان این مهم است که قدرتش را در مناطق مرزی با افغانستان محدود کرده است.

معمولا جواز تولید و حمل چنین سلاحهایی توسط عوامل دولتی که تقریبا مستقل هستند، صادر میشود. اما در مناطقی که ارتش پاکستان کنترول دارد، جواز تولید سلاح توسط دولت مرکزی صادر میگردد.

محلی یا خارجی؟

فریدالله خان، خبرنگار دویچه وله / صدای آلمان در پشاور معتقد است که تجارت سلاح سبک در پاکستان در اواخر دهه 1970 با آمدن سلاحهای روسی، به ویژه کلاشینکوف ضربه شدیدی خورد.

او می گوید: «سلاحهای روسی به طور غیرقانونی از افغانستان به پاکستان سرازیر شدند و سلاحهای ساخته شده محلی نتوانستند با آنها رقابت کنند. پس از آن، سال 2001 بود که پاکستان تصمیم گرفت با نیروهای متحد بر علیه طالبان و تروریزم بجنگد. سلاح از کشورهای مختلف، در حجم بسیار گسترده به طور غیر قانونی به پاکستان وارد شد و در نهایت بقیه صنعت سلاح سازی محلی را به کلی نابود کرد».

مقامهای دولتی پاکستان هرچند وقت به کارگاهها و دکانهای سلاح فروشی یورش میبرند. غیر از آن، تفاوت چندانی در قیمت بین سلاح غیرقانونی خارجی و سلاح محلی وجود ندارد، اما مشتریان سلاح مدرنتر خارجی را بیشتر میپسندند. در نتیجه، اسلحه سازان محلی مجبورند به فکر منبع درامد دیگری باشند.

معیشت جایگزین

جمال افریدی که در «دره آدم خیل» زندگی میکند، تلاش دارد تا این صنعت را زنده نگه دارد. او به دویچه وله گفت که بیشتر سازندگان سلاح شغلهای شان را در سالهای اخیر تغییر داده اند.

«من کسانی را میشناسم که سابق در این حرفه مشغول بودند. برخی از آنها کاملا کارشان را تبدیل کردند. بعضیها راننده تاکسی هستند و بعضیها هم دکان باز کردند. آنهایی هم که کار جایگزین نیافتند، یا کار دیگری یاد نداشتند، همچنان در این شغل هستند. بیشتر این افراد، حالا برای شرکتهای دولتی سلاح میسازند.»

عجیب نیست اگر بگوییم که جنگ دنباله دار در افغانستان و مناطق قبایلی باعث افزایش بیکاری در مناطق قبایلی شده است و بسیاری از اسلحه سازان از سوی طالبان به کار گرفته شده اند. با این همه خبرنگار دویچه وله میگوید که طالبان بیشتر به سلاحهای خارجی تکیه میکنند تا سلاحهای ساخته شده محلی.

این روزها، سلاح سازان پاکستانی، سلاحهای تقلبی روسی و امریکایی نیز میسازند. آنها این کار را به خوبی انجام میدهند، به طوری که تشخیص آنها بسیار مشکل است. جمال افریدی در این مورد میگوید که این استعداد طبیعی پشتونهاست، و آنها در صنعت سلاح سازی بسیار خوب هستند.

«قانونی بسازید»

جمال افریدی میگوید که دولت باید صنعت سلاح سازی را قانونی کند و ورود سلاحهای غیرقانونی را محدود نماید.

او میگوید: «بیکاری مهمترین دلیل فعالیتهای جنایتکارانه است. دولت باید به سازندگان سلاحهای سبک جواز بدهد تا آنها بتوانند به طور قانونی درامد داشته باشند. دولت هم از این کار مقداری درامد خواهد داشت. در کشورهای خارجی هم سلاح ساخته و فروخته میشود، اما در آنجا دولت برای فروشندگان و خریدارها جواز صادر میکند». او میافزاید که نبود روش جایگزین برای امرار معاش، فقط به افزایش جنایت میانجامد.

دویچه وله / عاصف حسینی

ویراستار: عارف فرهمند